Rung Tâm Nhĩ: Hiểu Rõ và Phòng Ngừa
Rung tâm nhĩ là một rối loạn nhịp tim phổ biến, đặc trưng bởi sự tăng lên hoặc đập không đều của nhịp tim. Tình trạng này có thể làm tăng đáng kể nguy cơ đột quỵ, suy tim và các biến chứng tim mạch nghiêm trọng khác. Theo thống kê từ Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), rung tâm nhĩ ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn thế giới. Triệu chứng của rung tâm nhĩ thường bao gồm tim đập nhanh, hồi hộp và khó thở, gây ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.
1. Dấu Hiệu của Rung Tâm Nhĩ
Các cơn rung tâm nhĩ có thể xuất hiện và biến mất (rung tâm nhĩ kịch phát) hoặc kéo dài liên tục (rung tâm nhĩ mạn tính), đòi hỏi phải có sự can thiệp điều trị. Mặc dù rung tâm nhĩ thường không đe dọa trực tiếp đến tính mạng, nhưng đây là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, đôi khi cần điều trị khẩn cấp để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.
Điều đáng lo ngại nhất của rung tâm nhĩ là khả năng hình thành các cục máu đông trong các buồng trên của tim. Những cục máu đông này có thể di chuyển đến các cơ quan khác, gây tắc nghẽn mạch máu và dẫn đến thiếu máu cục bộ, đặc biệt là ở não, gây ra đột quỵ. Điều trị rung tâm nhĩ có thể bao gồm sử dụng thuốc và các biện pháp can thiệp khác như sốc điện để cố gắng khôi phục lại nhịp tim bình thường.
Một số người bị rung tâm nhĩ có thể không có bất kỳ triệu chứng nào cho đến khi tình trạng này được phát hiện trong quá trình kiểm tra sức khỏe định kỳ. Tuy nhiên, những người có triệu chứng rung tâm nhĩ có thể gặp phải các dấu hiệu và triệu chứng sau:
- Tim đập nhanh, nhịp tim không đều: Đây là triệu chứng phổ biến nhất, người bệnh có thể cảm thấy tim đập thình thịch hoặc bỏ nhịp.
- Cảm giác ốm yếu: Cơ thể mệt mỏi, suy nhược.
- Giảm khả năng vận động: Khó thực hiện các hoạt động thể chất hàng ngày.
- Mệt mỏi: Cảm giác mệt mỏi kéo dài, không cải thiện sau khi nghỉ ngơi.
- Mê sảng: Lú lẫn, mất phương hướng.
- Chóng mặt: Cảm giác đầu óc quay cuồng, mất thăng bằng.
- Khó thở: Hụt hơi, thở gấp, đặc biệt khi gắng sức.
- Đau ngực: Cảm giác đau, tức ngực.
Triệu chứng của rung tâm nhĩ có thể rất khó phát hiện, đặc biệt là ở những người lớn tuổi hoặc có các bệnh lý nền khác.
2. Phân Loại và Cách Điều Trị Rung Tâm Nhĩ
Rung tâm nhĩ được phân loại dựa trên tần suất và thời gian kéo dài của các cơn rung:
2.1 Rung tâm nhĩ bất chợt (Paroxysmal Atrial Fibrillation)
Các cơn rung tâm nhĩ xuất hiện đột ngột, có thể kéo dài từ vài phút đến vài giờ, đôi khi đến một tuần. Các triệu chứng có thể tự hết mà không cần điều trị, hoặc có thể cần can thiệp y tế. Theo dõi điện tâm đồ (ECG) có thể giúp chẩn đoán loại rung tâm nhĩ này. (Nguồn: ACC.org)
2.2 Rung tâm nhĩ dai dẳng (Persistent Atrial Fibrillation)
Trong trường hợp này, nhịp tim không tự trở lại bình thường sau khi bị rung. Cần phải điều trị bằng các biện pháp như sốc điện (chuyển nhịp tim bằng điện) hoặc sử dụng thuốc để khôi phục nhịp tim bình thường.
2.3 Rung tâm nhĩ kéo dài (Long-Standing Persistent Atrial Fibrillation)
Đây là tình trạng rung tâm nhĩ liên tục và kéo dài hơn 12 tháng.
2.4 Rung tâm nhĩ vĩnh viễn (Permanent Atrial Fibrillation)
Trong trường hợp này, nhịp tim bất thường không thể phục hồi. Quá trình điều trị tập trung vào việc sử dụng thuốc để kiểm soát nhịp tim và ngăn ngừa hình thành cục máu đông, giảm nguy cơ đột quỵ.
3. Khuyến Cáo đối với Người Có Triệu Chứng Rung Tâm Nhĩ
Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào của rung tâm nhĩ, hãy tìm kiếm sự giúp đỡ từ các bác sĩ và nhân viên y tế ngay lập tức. Bác sĩ sẽ thực hiện đo điện tâm đồ (ECG) để xác định xem các triệu chứng có liên quan đến rung tâm nhĩ hay rối loạn nhịp tim khác hay không. Trong trường hợp bị đau ngực, bạn cần được trợ giúp y tế khẩn cấp vì đây có thể là dấu hiệu của cơn đau tim.
4. Nguyên Nhân của Rung Tâm Nhĩ
Rung tâm nhĩ là một hiện tượng rối loạn nhịp tim, xảy ra khi hai buồng trên của tim (tâm nhĩ) gặp phải các tín hiệu điện tim hỗn loạn. Nhịp tim trong rung tâm nhĩ có thể dao động từ 100 đến 175 nhịp/phút, trong khi phạm vi bình thường cho nhịp tim là 60 đến 100 nhịp mỗi phút.
Tim được tạo thành từ bốn buồng - hai buồng trên (tâm nhĩ) và hai buồng dưới (tâm thất). Trong khoang trên bên phải của tim (tâm nhĩ phải) là một nhóm các tế bào được gọi là nút xoang. Đây là máy tạo nhịp tim tự nhiên của cơ thể. Thông thường, tín hiệu điện tim sẽ truyền qua hai buồng tim trên và sau đó qua một đường nối giữa buồng trên và buồng dưới gọi là nút nhĩ thất. Chuyển động của tín hiệu này khiến tim co bóp và bơm máu đi khắp cơ thể.
Khi rung tâm nhĩ xảy ra, các tín hiệu điện ở buồng trên của tim trở nên hỗn loạn. Nút nhĩ thất, có chức năng kết nối điện giữa tâm nhĩ và tâm thất, bị quá tải bởi các xung động hỗn loạn cố gắng đi qua tâm thất. Điều này dẫn đến nhịp tim nhanh và không đều.
Ngoài ra, các nguyên nhân khác có thể gây ra rung tâm nhĩ bao gồm:
- Huyết áp cao: Tăng huyết áp không kiểm soát có thể gây tổn thương tim và làm tăng nguy cơ rung tâm nhĩ.
- Đau tim: Tổn thương cơ tim do cơn đau tim có thể dẫn đến rối loạn nhịp tim.
- Bệnh động mạch vành: Sự tích tụ mảng bám trong động mạch vành làm giảm lưu lượng máu đến tim, gây ra các vấn đề về nhịp tim.
- Van tim bất thường: Các vấn đề về van tim, như hẹp van hoặc hở van, có thể gây ra rung tâm nhĩ.
- Khuyết tật tim bẩm sinh: Dị tật tim từ khi sinh ra có thể làm tăng nguy cơ rung tâm nhĩ.
- Tuyến giáp hoạt động quá mức (cường giáp): Tình trạng này có thể gây ra nhịp tim nhanh và không đều.
- Lạm dụng các chất kích thích: Sử dụng quá nhiều caffeine, rượu, thuốc lá hoặc các chất kích thích khác có thể gây ra rung tâm nhĩ.
- Bệnh về phổi: Các bệnh phổi mãn tính, như bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD), có thể làm tăng nguy cơ rung tâm nhĩ.
- Phẫu thuật tim trước: Phẫu thuật tim có thể gây ra các thay đổi trong cấu trúc và chức năng tim, làm tăng nguy cơ rung tâm nhĩ.
- Nhiễm virus: Một số bệnh nhiễm virus có thể ảnh hưởng đến tim và gây ra rung tâm nhĩ.
- Căng thẳng: Stress kéo dài và những cảm xúc tiêu cực có thể gây ra các vấn đề về nhịp tim.
- Chứng ngưng thở lúc ngủ: Tình trạng này gây ra sự gián đoạn trong quá trình hô hấp khi ngủ và có thể làm tăng nguy cơ rung tâm nhĩ. Tuy nhiên, một số người bị rung tâm nhĩ nhưng không có bất kỳ khuyết tật hoặc tổn thương tim nào. Tình trạng này được gọi là rung tâm nhĩ đơn độc. Trong rung tâm nhĩ đơn độc, nguyên nhân thường không rõ ràng và các biến chứng nghiêm trọng là rất hiếm.
Những người béo phì có nguy cơ mắc chứng rung tâm nhĩ cao hơn.
5. Yếu Tố Nguy Cơ của Rung Tâm Nhĩ
Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ phát triển rung tâm nhĩ, bao gồm:
- Tuổi tác: Tuổi càng cao, nguy cơ mắc chứng rung tâm nhĩ càng tăng.
- Bệnh tim: Bất cứ ai mắc bệnh tim, như các vấn đề về van tim, bệnh tim bẩm sinh, suy tim sung huyết, bệnh mạch vành hoặc tiền sử đau tim hoặc phẫu thuật tim, đều có nguy cơ cao bị rung tâm nhĩ.
- Huyết áp cao: Huyết áp cao, đặc biệt là nếu không được kiểm soát tốt bằng thay đổi lối sống hoặc thuốc, có thể làm tăng nguy cơ rung tâm nhĩ.
- Bệnh mãn tính: Những người mắc một số bệnh mãn tính, như các vấn đề về tuyến giáp, ngưng thở khi ngủ, hội chứng chuyển hóa, tiểu đường, bệnh thận mãn tính hoặc bệnh phổi, có nguy cơ rung tâm nhĩ cao hơn.
- Uống rượu: Đối với một số người, uống rượu có thể kích hoạt một đợt rung tâm nhĩ. Uống nhiều rượu có thể khiến nguy cơ bị rung tâm nhĩ cao hơn.
- Béo phì: Những người béo phì có nguy cơ mắc chứng rung tâm nhĩ cao hơn.
6. Rung Tâm Nhĩ có Thể Dẫn Đến Các Biến Chứng Gì?
6.1 Đột quỵ
Trong khi rung tâm nhĩ, nhịp tim trở nên hỗn loạn, khiến máu dồn vào các buồng trên của tim (tâm nhĩ) và hình thành cục máu đông. Khi cục máu đông hình thành, nó có thể đi đến não và chặn quá trình lưu thông máu, gây ra đột quỵ. Nguy cơ đột quỵ trong rung tâm nhĩ phụ thuộc vào độ tuổi và các yếu tố nguy cơ khác như huyết áp cao, tiểu đường, tiền sử suy tim hoặc đột quỵ trước đó. Thuốc làm loãng máu có thể làm giảm đáng kể nguy cơ đột quỵ hoặc tổn thương các cơ quan khác do cục máu đông gây ra.
6.2 Suy tim
Rung tâm nhĩ nếu không được kiểm soát có thể làm suy yếu tim và dẫn đến suy tim - một tình trạng mà tim không thể bơm đủ máu để đáp ứng nhu cầu của cơ thể.
7. Phòng Tránh Rung Tâm Nhĩ
Để ngăn ngừa rung tâm nhĩ, điều quan trọng là phải thực hiện một lối sống lành mạnh để giảm nguy cơ mắc bệnh tim. Một lối sống lành mạnh bao gồm:
- Chế độ ăn có lợi cho tim: Ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và protein nạc. Hạn chế chất béo bão hòa, cholesterol và natri.
- Tăng cường hoạt động thể chất: Tập thể dục thường xuyên giúp cải thiện sức khỏe tim mạch và giảm nguy cơ rung tâm nhĩ. Nên tập ít nhất 150 phút mỗi tuần với cường độ vừa phải hoặc 75 phút mỗi tuần với cường độ cao.
- Không hút thuốc: Hút thuốc lá làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim và rung tâm nhĩ.
- Duy trì cân nặng khỏe mạnh: Thừa cân hoặc béo phì làm tăng nguy cơ rung tâm nhĩ. Giảm cân nếu bạn thừa cân.
- Hạn chế hoặc tránh các chất kích thích: Caffeine và rượu có thể gây ra rung tâm nhĩ ở một số người. Hạn chế hoặc tránh sử dụng các chất này.
- Giảm căng thẳng: Căng thẳng và giận dữ dữ dội có thể gây ra các vấn đề về nhịp tim. Tìm cách giảm căng thẳng, chẳng hạn như tập yoga, thiền hoặc dành thời gian cho các hoạt động thư giãn.
- Sử dụng thuốc không kê đơn một cách thận trọng: Một số loại thuốc trị cảm lạnh và ho có chứa chất kích thích có thể gây ra hiện tượng tim đập nhanh. Tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào.
Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng bất thường nào, hãy đến thăm khám và tư vấn với bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Bài viết tham khảo nguồn: Mayoclinic.org