Tăng Huyết Áp: 'Kẻ Giết Người Thầm Lặng' và Những Điều Bạn Cần Biết
1. Huyết Áp Cao Là Gì?
- Định nghĩa: Tăng huyết áp (THA) là tình trạng áp lực máu trong động mạch tăng cao một cách 지속적으로. Theo hướng dẫn điều trị tăng huyết áp của Bộ Y tế năm 2010, THA được định nghĩa khi huyết áp tâm thu (số trên) > 140 mmHg và/hoặc huyết áp tâm trương (số dưới) >= 90mmHg khi đo tại phòng khám. (Tham khảo: vnah.org.vn)
- Tác hại: Huyết áp cao gây áp lực lớn lên thành mạch máu, lâu dần dẫn đến tổn thương và xơ vữa động mạch. Quá trình này làm hẹp lòng mạch, cản trở lưu thông máu, dẫn đến:
- Thiếu máu cơ tim: Gây ra các cơn đau thắt ngực, khó thở.
- Thiếu máu não: Có thể dẫn đến tai biến mạch máu não (đột quỵ) với các di chứng nặng nề.
2. Tại Sao Tăng Huyết Áp Nguy Hiểm?
- Biến chứng: Huyết áp cao kéo dài gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm trên tim, não, thận và mắt. Cụ thể:
- Tim: Nhồi máu cơ tim, suy tim.
- Não: Đột quỵ (xuất huyết não hoặc nhồi máu não).
- Thận: Suy thận.
- Mắt: Tổn thương võng mạc, giảm thị lực.
- Mạch máu: Phình động mạch, bóc tách động mạch.
- 'Kẻ giết người thầm lặng': THA thường diễn tiến âm thầm, không có triệu chứng rõ ràng trong nhiều năm. Nhiều người không biết mình bị bệnh cho đến khi gặp phải các biến chứng nghiêm trọng. Vì vậy, THA được mệnh danh là 'kẻ giết người thầm lặng'. Cách duy nhất để phát hiện sớm là kiểm tra huyết áp thường xuyên, đặc biệt ở những người có yếu tố nguy cơ (tiền sử gia đình, lớn tuổi, thừa cân, hút thuốc lá, v.v.).
3. Các Dấu Hiệu Của Tăng Huyết Áp
- Trong giai đoạn sớm, THA thường không có triệu chứng. Khi huyết áp tăng cao hoặc đã có tổn thương cơ quan, người bệnh có thể gặp các dấu hiệu sau:
- Ảnh hưởng lên tim:
- Đau ngực: Cảm giác đau thắt, nặng ngực, có thể lan ra vai, cánh tay.
- Tăng huyết áp kèm nhịp tim nhanh: Tim đập nhanh, hồi hộp.
- Ảnh hưởng lên não (thiếu máu não):
- Nhức đầu: Thường ở vùng chẩm (sau gáy), đau âm ỉ hoặc dữ dội.
- Vết máu trong mắt: Do vỡ các mạch máu nhỏ ở kết mạc.
- Tê, ngứa ran các chi: Đặc biệt ở tay và chân.
- Buồn nôn, nôn: Do tăng áp lực nội sọ.
- Choáng, chóng mặt: Cảm giác mất thăng bằng, hoa mắt.
- Rối loạn tiền đình: Ù tai, chóng mặt, mất thăng bằng.
- Lưu ý: Một số người có thể không có triệu chứng gì hoặc triệu chứng rất mơ hồ, dễ bị bỏ qua. Một số trường hợp khác có thể có các triệu chứng rất dữ dội, chẳng hạn như đau đầu dữ dội, khó thở, đau ngực, v.v.
4. Cần Làm Gì Khi Nghi Ngờ Tăng Huyết Áp?
- Kiểm tra huyết áp định kỳ: Đặc biệt nếu bạn có các yếu tố nguy cơ của THA. Nên đo huyết áp ít nhất mỗi năm một lần, hoặc thường xuyên hơn nếu có chỉ định của bác sĩ.
- Đến bệnh viện ngay khi có dấu hiệu cảnh báo: Không nên chủ quan khi có các triệu chứng như đau đầu, chóng mặt, đau ngực, khó thở, v.v. Cần đến cơ sở y tế để được khám và kiểm tra huyết áp kịp thời.
5. Điều Trị và Kiểm Soát Tăng Huyết Áp
- Bệnh mạn tính: THA là một bệnh lý mạn tính, cần được theo dõi và điều trị suốt đời.
- Điều trị:
- Thuốc (theo chỉ định của bác sĩ): Có nhiều loại thuốc hạ huyết áp khác nhau, bác sĩ sẽ lựa chọn loại thuốc phù hợp dựa trên tình trạng bệnh, các bệnh lý kèm theo và khả năng dung nạp của bạn. Điều quan trọng là phải tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ, không tự ý thay đổi liều lượng hoặc ngừng thuốc.
- Thay đổi lối sống (cho mọi bệnh nhân): Thay đổi lối sống là một phần quan trọng trong điều trị THA, bao gồm:
- Chế độ ăn uống lành mạnh: Giảm muối, ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt.
- Tập thể dục thường xuyên: Ít nhất 30 phút mỗi ngày, hầu hết các ngày trong tuần.
- Duy trì cân nặng hợp lý: Giảm cân nếu thừa cân hoặc béo phì.
- Bỏ thuốc lá: Thuốc lá làm tăng huyết áp và nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
- Hạn chế rượu bia: Uống quá nhiều rượu bia có thể làm tăng huyết áp.
- Giảm căng thẳng: Tìm cách thư giãn, giảm stress.
- Mục tiêu: Mục tiêu của điều trị THA là đưa huyết áp về mức mục tiêu (thường là dưới 130/80 mmHg) để ngăn ngừa các biến chứng. Quá trình theo dõi và điều chỉnh thuốc có thể được thực hiện để đạt được mục tiêu này. Trong một số trường hợp, khi huyết áp đã được kiểm soát tốt bằng thuốc và thay đổi lối sống, bác sĩ có thể xem xét giảm dần liều thuốc.
Lưu ý: Thông tin trên chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho lời khuyên của bác sĩ. Hãy luôn tham khảo ý kiến của bác sĩ để được tư vấn và điều trị phù hợp.