Bệnh thần kinh tiểu đường là biến chứng thường gặp do đường huyết cao kéo dài, gây tê bì, đau nhức ở tay chân, ảnh hưởng đến chất lượng sống. Điều trị tập trung vào kiểm soát đường huyết, dùng thuốc giảm đau và chăm sóc bàn chân cẩn thận. Phòng ngừa bằng cách duy trì lối sống lành mạnh và tuân thủ điều trị tiểu đường.

Bệnh Thần Kinh Tiểu Đường: Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Phương Pháp Điều Trị

Tổng quan

Tiểu đường có thể gây ra những vấn đề lâu dài trên toàn cơ thể. Điều này đặc biệt đúng nếu bạn không kiểm soát lượng đường trong máu một cách hiệu quả và nó vẫn cao trong nhiều năm. Đường huyết cao có thể làm tổn thương dây thần kinh, đặc biệt là các dây thần kinh ở tay và chân. Sự tổn thương này được gọi là biến chứng đau thần kinh do tiểu đường, hay còn gọi là bệnh thần kinh ngoại biên do tiểu đường (Diabetic Peripheral Neuropathy - DPN). Theo Hiệp hội Tiểu đường Hoa Kỳ (ADA), khoảng 50% người mắc bệnh tiểu đường sẽ phát triển DPN trong suốt cuộc đời của họ.

Triệu chứng

Bệnh đau thần kinh do tiểu đường có thể gây ra nhiều triệu chứng khác nhau, bao gồm:

• Tê bì hoặc cảm giác như kiến bò ở ngón tay, ngón chân, bàn tay và bàn chân. Đây là một trong những triệu chứng phổ biến nhất.
• Cảm giác bỏng rát, đau nhói hoặc đau nhức (đau thần kinh tiểu đường). Cơn đau có thể nhẹ lúc đầu, nhưng nó có thể xấu đi theo thời gian và lan tỏa lên chân hoặc cánh tay của bạn.
• Đau khi đi bộ và bạn có thể nhảy dựng ngay cả khi va chạm nhẹ nhất.
• Yếu cơ: Bệnh thần kinh có thể ảnh hưởng đến cơ bắp, gây yếu và khó khăn trong việc di chuyển.
• Mất cảm giác: Trong một số trường hợp, bạn có thể mất hoàn toàn cảm giác ở bàn chân, điều này làm tăng nguy cơ bị thương mà không nhận ra.

Theo Học viện bác sĩ gia đình Hoa Kỳ, 10–20% những bệnh nhân tiểu đường bị đau thần kinh. Tổn thương thần kinh có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ và chất lượng cuộc sống nói chung. Sống chung với cơn đau mãn tính cũng có thể gây ra trầm cảm.

Điều trị

Mặc dù các dây thần kinh bị hư hỏng không thể thay thế được, nhưng có nhiều cách để ngăn chặn tổn thương thêm và giảm đau. Mục tiêu điều trị là làm chậm tiến triển của bệnh, giảm đau và quản lý các biến chứng.

• Kiểm soát đường huyết:

  • Đây là bước đầu tiên và quan trọng nhất để điều trị bệnh thần kinh tiểu đường. Nói chuyện với bác sĩ về việc thiết lập đường huyết mục tiêu và tìm hiểu làm thế nào để giám sát nó. Bạn có thể được yêu cầu giảm lượng đường trong máu trước khi ăn là 70–130 mg/dl và đường trong máu sau bữa ăn thấp hơn 180 mg/dl.
  • Sử dụng chế độ ăn uống, tập thể dục và thuốc để hạ đường huyết của bạn xuống phạm vi cần thiết. Tham khảo ý kiến chuyên gia dinh dưỡng để xây dựng chế độ ăn phù hợp, tập thể dục thường xuyên (đi bộ, bơi lội, đạp xe…) và tuân thủ chỉ định dùng thuốc của bác sĩ.
  • Ngoài ra, hãy ghi nhớ các nguy cơ sức khỏe khác có thể khiến bệnh tiểu đường nặng hơn. Giữ cân nặng trong tầm kiểm soát. Nếu bạn hút thuốc, hãy hỏi bác sĩ về những phương pháp hiệu quả để bỏ thuốc lá.

• Thuốc giảm đau:

  • Ban đầu bác sĩ có thể sẽ cho bạn dùng thuốc giảm đau không kê toa, chẳng hạn như acetaminophen (Tylenol), aspirin, hoặc ibuprofen (Motrin, Advil). Những loại thuốc này có sẵn mà không cần toa và có thể gây ra những tác dụng phụ. Hãy thử sử dụng liều thấp trong một thời gian ngắn để kiểm soát các triệu chứng. Có những lựa chọn khác nếu bạn cần giảm đau mạnh hơn hoặc dài hạn hơn.
  • Thuốc kê đơn: Nếu thuốc giảm đau không kê đơn không đủ hiệu quả, bác sĩ có thể kê đơn các loại thuốc sau:
    • Thuốc chống trầm cảm: Những loại thuốc này thường được sử dụng để điều trị trầm cảm, nhưng chúng cũng có thể giúp giảm đau thần kinh. Thuốc chống trầm cảm ba vòng như amitriptyline (Elavil), imipramine (Tofranil) và desipramine (Norpramin) có thể được kê đơn. Tuy nhiên, chúng có thể gây ra tác dụng phụ như khô miệng, mệt mỏi, đổ mồ hôi. Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin và norepinephrine (SNRI) thế hệ mới như venlafaxine (Effexor) và duloxetine (Cymbalta) là lựa chọn thay thế với ít tác dụng phụ hơn.
    • Thuốc chống động kinh: Thuốc sử dụng để ngăn chặn các cơn động kinh ở những người bị động kinh như pregabalin (Lyrica), gabapentin (Gabarone, Neurontin), phenytoin (Dilantin) và carbamazepine (Carbatrol, Tegretol) cũng có thể giảm đau. Pregabalin cũng có thể giúp bạn ngủ ngon hơn. Tác dụng phụ của các loại thuốc này bao gồm buồn ngủ, phù và chóng mặt.
    • Thuốc giảm đau nhóm opioid: Để giảm đau mạnh hơn, có những loại thuốc mạnh như oxycodone (Oxycontin) và các thuốc tương tự opioid như tramadol (Conzip, Ultram). Những loại thuốc này là một phương thức cuối cùng để giảm đau. Bạn có thể chuyển sang các loại thuốc này nếu các hình thức điều trị khác không hiệu quả. Mặc dù có thể giúp đỡ với cơn đau, những loại thuốc này không nên sử dụng lâu dài vì nguy cơ tác dụng phụ và nguy cơ gây nghiện. Hãy cẩn thận khi sử dụng thuốc opioid và chỉ uống theo toa của bác sĩ. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), lạm dụng opioid là một vấn đề nghiêm trọng, vì vậy cần phải sử dụng thận trọng và theo dõi chặt chẽ.
    • Thuốc giảm đau thoa ngoài da: Ngoài ra, cũng có những sản phẩm để thoa hoặc dán lên vùng da bị đau của bạn. Kem Capsaicin (Arthricare, Zostrix) có thể giúp ngăn chặn các tín hiệu đau nhờ sử dụng một thành phần được tìm thấy trong ớt. Sản phẩm capsaicin gây kích ứng da ở một số người. Miếng dán Lidocaine gây tê cục bộ thông qua miếng dán đặt lên da. Chúng cũng có thể gây kích ứng da nhẹ.

• Phương pháp điều trị thay thế (cần thêm bằng chứng):

  • Một vài phương pháp điều trị thay thế đã được nghiên cứu để giảm đau thần kinh do tiểu đường, mặc dù chúng không được chứng minh đầy đủ. Bao gồm:
    • Chất bổ sung: Axit alpha lipoic và acetyl-L-carnitine có thể giúp cải thiện chức năng thần kinh và giảm đau ở một số người. Tuy nhiên, cần có thêm nghiên cứu để xác nhận hiệu quả của chúng.
    • Liệu pháp phản hồi sinh học: Phương pháp này giúp bạn học cách kiểm soát các phản ứng của cơ thể đối với cơn đau.
    • Thiền: Thiền có thể giúp giảm căng thẳng và cải thiện khả năng đối phó với cơn đau.
    • Châm cứu: Một số nghiên cứu cho thấy châm cứu có thể giúp giảm đau thần kinh.
    • Thôi miên: Thôi miên có thể giúp thay đổi cách bạn cảm nhận cơn đau.

Kiểm soát biến chứng

Tổn thương thần kinh tiểu đường có thể dẫn đến đau, nhưng nguy hiểm hơn, nó còn ảnh hưởng đến khả năng cảm nhận cơn đau của bạn. Điều này làm tăng nguy cơ bị thương và nhiễm trùng ở bàn chân. Hãy đặc biệt chú ý đến chân nếu bạn bị bệnh này với các biện pháp:

• Kiểm tra bàn chân mỗi ngày để tìm vết cắt, vết loét, sưng… Bạn có thể không cảm nhận được chúng cho đến khi chân bị nhiễm trùng. Nhiễm trùng không được điều trị có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng, thậm chí phải cắt bỏ chân.
• Rửa chân hàng ngày bằng nước ấm và lau khô hoàn toàn, sau đó thoa kem dưỡng da để giữ ẩm. Chỉ cần cẩn thận không để kem dính vào các kẽ ngón chân.
• Mang giày thoải mái, linh hoạt phù hợp với đôi chân và rộng rãi để di chuyển. Xử lý giày mới từ từ để không làm tổn thương chân bạn. Hãy hỏi bác sĩ về việc mang giày đặc biệt nếu những đôi giày bình thường không phù hợp.
• Luôn bao phủ đôi chân bằng giày, dép đi trong nhà, hoặc vớ dày để đệm cho chân và ngăn ngừa thương tích.

Phòng ngừa

Cách tốt nhất để tránh bị đau thần kinh là giữ lượng đường trong máu trong tầm kiểm soát để ngăn ngừa tổn thương thần kinh ngay từ đầu. Làm theo lời khuyên của bác sĩ về chế độ ăn uống, tập thể dục và điều trị.

Bạn có thể quan tâm đến chủ đề:

• Tiểu đường ảnh hưởng đến giấc ngủ của bạn thế nào?
• 10 quan niệm huyễn hoặc về chế độ ăn uống cho người tiểu đường
• Bài thuốc trị tiểu đường và lối sống lành mạnh giúp bạn sống chung với bệnh dễ dàng