Hạ Thân Nhiệt Trong Cấp Cứu và Hồi Sức Tim Mạch
Hạ thân nhiệt là một kỹ thuật quan trọng trong cấp cứu và hồi sức tim mạch, đặc biệt hữu ích trong việc giảm thiểu tổn thương tế bào, nhất là tổn thương não bộ sau khi tim ngừng đập. Vậy, kỹ thuật này được thực hiện như thế nào và có những lưu ý gì?
1. Phương pháp hạ thân nhiệt là gì?
Kỹ thuật hạ thân nhiệt trong hồi sức tim mạch là phương pháp sử dụng các biện pháp làm lạnh để giảm và kiểm soát nhiệt độ cơ thể bệnh nhân xuống mức 32 - 36 độ C (89.6 - 96.8 độ F). Sau đó, nhiệt độ sẽ được điều chỉnh chủ động để đạt thân nhiệt mục tiêu, kết hợp với các phương pháp điều trị khác để ngăn ngừa biến chứng. (Nguồn: ACC.org)
Khi tim ngừng đập, hệ tuần hoàn ngừng hoạt động, dẫn đến thiếu máu nuôi các cơ quan, đặc biệt là não bộ. Các tế bào não bị tổn thương do thiếu oxy có thể gây ra những biến chứng không hồi phục, thậm chí tử vong. Hạ thân nhiệt giúp làm chậm quá trình này, bảo vệ tế bào não, tăng khả năng sống sót và giảm thiểu di chứng cho bệnh nhân.
2. Các phương pháp hạ thân nhiệt
Hiện nay, có hai phương pháp hạ thân nhiệt chính được sử dụng trong cấp cứu tim mạch:
- Hạ thân nhiệt bên ngoài (làm lạnh bề mặt): Sử dụng các biện pháp như chườm nước đá, đắp chăn lạnh, sử dụng các thiết bị trao đổi nhiệt ngoài cơ thể, hoặc mũ làm lạnh để giảm nhiệt độ.
- Hạ thân nhiệt bên trong (làm lạnh nội mạch): Đặt một ống thông (catheter) vào tĩnh mạch trung tâm và truyền dung dịch lạnh trực tiếp vào tuần hoàn máu để kiểm soát thân nhiệt từ bên trong.
3. Chỉ định hạ thân nhiệt
Phương pháp hạ thân nhiệt được chỉ định cho bệnh nhân sau khi tim ngừng đập và đáp ứng các tiêu chuẩn sau:
- Bệnh nhân đã được đặt nội khí quản và bắt đầu điều trị hạ thân nhiệt trong vòng 6 giờ sau khi tim ngừng đập. Nhịp tim hiện tại không có các cơn nhanh thất hoặc rung thất.
- Huyết áp tâm thu duy trì trên 90mmHg, có thể cần sử dụng thuốc vận mạch để hỗ trợ.
- Bệnh nhân vẫn còn hôn mê sau khi tim ngừng đập và trong quá trình hạ thân nhiệt.
4. Chống chỉ định
Hiện tại, không có chống chỉ định tuyệt đối cho phương pháp hạ thân nhiệt. Tuy nhiên, cần thận trọng trong các trường hợp sau:
- Bệnh nhân đang bị chảy máu nghiêm trọng, đe dọa tính mạng.
- Có các bệnh lý rối loạn đông máu nặng.
- Sốc tim nặng.
- Nhiễm trùng chưa được kiểm soát.
Tuy nhiên, hạ thân nhiệt vẫn có thể được tiến hành sau khi tình trạng huyết động của bệnh nhân đã ổn định, các rối loạn đông máu đã được điều chỉnh, hoặc các ổ nhiễm trùng đã được điều trị.
5. Quy trình kỹ thuật
Quy trình hạ thân nhiệt thường bao gồm bốn giai đoạn chính:
Giai đoạn 1: Hạ thân nhiệt nhanh
Mục tiêu là nhanh chóng đưa nhiệt độ cơ thể xuống mức mục tiêu (32-36°C) trong vòng 1-3 giờ. Bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp hạ thân nhiệt phù hợp với tình trạng bệnh nhân.
Giai đoạn 2: Duy trì nhiệt độ
Sau khi đạt được nhiệt độ mục tiêu, cần duy trì mức nhiệt này trong khoảng 24-48 giờ. Thời gian duy trì có thể thay đổi tùy thuộc vào tình trạng bệnh và yêu cầu điều trị.
Giai đoạn 3: Làm ấm trở lại
Khi kết thúc quá trình hạ thân nhiệt, bệnh nhân cần được làm ấm trở lại một cách từ từ. Tốc độ tăng nhiệt độ nên ở mức 0.25-0.5°C mỗi giờ để tránh các biến chứng như phù phổi cấp hoặc rối loạn huyết động.
Giai đoạn 4: Duy trì thân nhiệt bình thường
Sau khi nhiệt độ cơ thể trở về bình thường, cần duy trì thân nhiệt ở mức 36.5-37.5°C trong khoảng 24 giờ tiếp theo. (Nguồn: AHAjournals.org)
Lưu ý: Việc hạ thân nhiệt cần được thực hiện bởi đội ngũ y tế có kinh nghiệm và được theo dõi chặt chẽ để đảm bảo an toàn và hiệu quả cho bệnh nhân.