Thiếu Máu Cơ Tim Thầm Lặng: Những Điều Cần Biết
Trong y học, thiếu máu cơ tim là tình trạng cơ tim bị thiếu máu nuôi dưỡng do các mạch máu nuôi tim bị hẹp bởi mảng xơ vữa. Thông thường, thiếu máu cơ tim sẽ gây ra cơn đau thắt ngực, khi phần cơ tim không được nuôi dưỡng đủ sẽ gây ra triệu chứng đau ngực hoặc nặng ngực.
1. Thiếu Máu Cơ Tim Thầm Lặng Là Gì?
'Cơn đau thắt ngực' được coi là triệu chứng điển hình của 'thiếu máu cơ tim' và 'bệnh mạch vành' (bệnh của các động mạch nuôi tim). Tuy nhiên, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng thiếu máu cơ tim thầm lặng (được định nghĩa là 'thiếu máu cơ tim' có bằng chứng khách quan thông qua các xét nghiệm nhưng không có triệu chứng đau ngực) khá phổ biến ở bệnh nhân mắc bệnh mạch vành.
- Thường gặp ở bệnh nhân mắc bệnh mạch vành: Theo các báo cáo từ những năm 1980 và 1990, có tới 25-45% bệnh nhân mắc bệnh mạch vành bị thiếu máu cục bộ cơ tim.
- Phần lớn các đợt thiếu máu cục bộ cơ tim không đi kèm với đau ngực: Các nghiên cứu cho thấy hơn 75% các đợt thiếu máu cục bộ này diễn ra mà không có triệu chứng đau ngực.
Thiếu máu cơ tim thầm lặng có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Nó có thể dẫn đến các biến chứng như suy tim, rối loạn nhịp tim, và thậm chí là đột tử.
2. Khi Nào Thiếu Máu Cơ Tim Thầm Lặng Có Khả Năng Xảy Ra?
'Thiếu máu cục bộ cơ tim thầm lặng' đã được ghi nhận rộng rãi ở nhiều đối tượng bệnh nhân khác nhau:
- Ở bệnh nhân không có tiền sử bệnh mạch vành: Thiếu máu cơ tim thầm lặng có thể xảy ra ngay cả ở những người chưa từng được chẩn đoán mắc bệnh mạch vành. Điều này đặc biệt nguy hiểm vì bệnh nhân có thể không biết mình đang mắc bệnh và không tìm kiếm sự chăm sóc y tế.
- Ở bệnh nhân có bệnh mạch vành:
- Nhồi máu cơ tim trước đó: Những người đã từng bị nhồi máu cơ tim có nguy cơ cao bị thiếu máu cơ tim thầm lặng.
- Đau thắt ngực không ổn định và đau thắt ngực ổn định: Thiếu máu cơ tim thầm lặng có thể xảy ra ở những bệnh nhân đang trải qua các cơn đau thắt ngực, hoặc ngay cả khi các cơn đau thắt ngực đã ổn định.
- Bệnh nhân tiểu đường hoặc đã từng bị đau thắt ngực có nguy cơ cao hơn: Bệnh nhân tiểu đường thường có các vấn đề về thần kinh, có thể làm giảm khả năng cảm nhận cơn đau thắt ngực. Do đó, họ có nguy cơ cao hơn bị thiếu máu cơ tim thầm lặng. Tương tự, những người đã từng bị đau thắt ngực có thể đã phát triển khả năng chịu đựng cơn đau, khiến họ khó nhận biết các triệu chứng thiếu máu cơ tim.
Thiếu máu cơ tim xảy ra khi có sự mất cân bằng giữa cung và cầu oxy của cơ tim. Khi gắng sức, tim phải bơm máu đi nuôi cơ thể nhiều hơn, và bản thân quả tim cũng cần nhiều oxy hơn. Tuy nhiên, nếu động mạch nuôi tim bị hẹp do mảng xơ vữa, tim không thể nhận đủ máu và oxy, dẫn đến thiếu máu cơ tim và có thể gây ra các triệu chứng đau ngực.
3. Vì Sao Có Thiếu Máu Cơ Tim Mà Không Gây Triệu Chứng Đau Ngực?
Có một số cơ chế có thể giải thích tại sao thiếu máu cơ tim lại không gây ra triệu chứng đau ngực ở một số người:
- Chưa đạt đến ngưỡng đau: Trong một số trường hợp, mức độ thiếu máu cơ tim có thể không đủ nghiêm trọng để kích hoạt các thụ thể đau.
- Mức độ và thời gian đau ít hơn các đợt trước: Nếu cơn thiếu máu cơ tim diễn ra nhanh chóng hoặc không đủ mạnh, bệnh nhân có thể không cảm thấy đau.
- Ngưỡng chịu đau cao: Một số người có ngưỡng chịu đau cao hơn những người khác, do đó họ có thể không cảm thấy đau ngay cả khi cơ tim bị thiếu máu.
- Khiếm khuyết nhận thức đau: Một số bệnh nhân có thể có các vấn đề về thần kinh hoặc tâm lý khiến họ khó nhận biết hoặc diễn giải các tín hiệu đau.
- Hệ thống cảnh báo đau thắt ngực bị lỗi: Trong một số trường hợp hiếm hoi, hệ thống thần kinh chịu trách nhiệm truyền tín hiệu đau từ tim đến não có thể bị tổn thương hoặc hoạt động không chính xác.
- Mức beta-endorphin cao (ức chế tín hiệu đau): Beta-endorphin là một chất giảm đau tự nhiên do cơ thể sản xuất. Mức beta-endorphin cao có thể giúp giảm đau và làm cho bệnh nhân ít có khả năng cảm thấy đau thắt ngực.
4. Thiếu Máu Cơ Tim Thầm Lặng Được Chẩn Đoán Như Thế Nào?
Cách duy nhất để chẩn đoán thiếu máu cơ tim thầm lặng là thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán:
- Nghiệm pháp gắng sức (thảm lăn, xe đạp):
- Điện tim có biến đổi khi gắng sức so với khi nghỉ: Nghiệm pháp gắng sức giúp đánh giá hoạt động của tim khi bạn tập thể dục. Nếu điện tim có những thay đổi bất thường khi bạn tập thể dục, đó có thể là dấu hiệu của thiếu máu cơ tim.
- Xạ hình tưới máu cơ tim:
- Đánh giá lượng máu đến nuôi cơ tim: Xạ hình tưới máu cơ tim sử dụng một lượng nhỏ chất phóng xạ để tạo ra hình ảnh của tim. Hình ảnh này cho phép bác sĩ đánh giá xem máu có lưu thông đến tất cả các bộ phận của tim một cách bình thường hay không.
- Siêu âm tim gắng sức (chạy thảm hoặc dùng thuốc):
- Khảo sát vận động thành tim khi nghỉ và gắng sức: Siêu âm tim gắng sức là một thăm dò không xâm lấn, sử dụng sóng siêu âm để tạo ra hình ảnh của tim. Bác sĩ sẽ theo dõi vận động của các thành tim khi bạn nghỉ ngơi và khi bạn tập thể dục để xem có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào không.
- Holter ECG:
- Ghi điện tim liên tục 24-48 giờ để phát hiện các biến cố thiếu máu cục bộ và loạn nhịp: Holter ECG là một thiết bị nhỏ, đeo được, ghi lại hoạt động điện của tim trong một khoảng thời gian dài, thường là 24-48 giờ. Điều này cho phép bác sĩ phát hiện các cơn thiếu máu cục bộ và loạn nhịp tim có thể không được phát hiện trong một điện tâm đồ tiêu chuẩn.
5. Ai Có Nguy Cơ Cao Mắc Bệnh Thiếu Máu Cơ Tim Thầm Lặng?
Những người có nguy cơ mắc bệnh tim và đau thắt ngực cũng có nguy cơ cao mắc bệnh thiếu máu cơ tim thầm lặng. Các yếu tố nguy cơ bao gồm:
- Hút thuốc lá
- Đái tháo đường
- 'Rối loạn lipid máu' (mỡ máu cao)
- Tăng huyết áp
- Tiền sử gia đình mắc bệnh tim sớm (nam < 55 tuổi, nữ < 65 tuổi)
- Tuổi cao (> 45 tuổi đối với nam và > 55 tuổi đối với nữ)
- Lối sống ít vận động
- Béo phì
- Căng thẳng
6. Làm Thế Nào Để Giảm Nguy Cơ Thiếu Máu Cơ Tim Thầm Lặng?
Để giảm nguy cơ mắc bệnh thiếu máu cơ tim thầm lặng, bạn nên giảm nguy cơ mắc bệnh tim nói chung. Dưới đây là một số điều bạn có thể làm:
- Ngừng hút thuốc lá.
- Kiểm soát huyết áp, đường huyết và mỡ máu.
- Tập thể dục thường xuyên: 15-30 phút/ngày, 3-5 ngày/tuần.
- Giảm cân nếu thừa cân; duy trì 'BMI' = 18,5-23 kg/m2 (đối với người châu Á).
- Ăn một chế độ ăn tốt cho tim: nhiều rau quả và hạt, hạn chế thức ăn mặn, ngọt và béo.
- Thực hiện các bước để giảm căng thẳng trong cuộc sống và học cách kiểm soát căng thẳng.
- Đi khám bác sĩ thường xuyên và làm theo hướng dẫn của bác sĩ.
Nên đi khám bác sĩ thường xuyên để kiểm tra và phòng ngừa nguy cơ thiếu máu cơ tim kịp thời.
7. Các Phương Pháp Điều Trị Phổ Biến Cho Bệnh Thiếu Máu Cơ Tim Thầm Lặng?
Nếu bạn được chẩn đoán mắc chứng thiếu máu cơ tim thầm lặng, kế hoạch điều trị của bạn sẽ dựa trên một số yếu tố, bao gồm tuổi tác và sức khỏe tổng thể, lối sống và các yếu tố nguy cơ của bạn. Các lựa chọn điều trị có thể bao gồm:
- Thay đổi lối sống để giảm nguy cơ đau tim:
- Bỏ hút thuốc lá.
- Ăn một chế độ ăn uống lành mạnh.
- Tập thể dục thường xuyên.
- Giảm cân nếu thừa cân.
- Kiểm soát căng thẳng.
- Điều trị nội khoa:
- Thuốc chống kết tập tiểu cầu như 'Aspirin'.
- 'Statin' để giảm cholesterol.
- Kiểm soát huyết áp và đường huyết.
- Điều trị ngoại khoa:
- Nong mạch vành bằng bóng: Sử dụng một quả bóng nhỏ được bơm phồng lên để mở rộng động mạch vành bị tắc nghẽn.
- 'Mổ bắc cầu động mạch vành': Tạo một đường vòng mới xung quanh động mạch vành bị tắc nghẽn bằng cách sử dụng một mạch máu từ một bộ phận khác của cơ thể.
- 'Can thiệp mạch vành qua da' (PCI): Một thủ thuật xâm lấn tối thiểu sử dụng ống thông để mở rộng động mạch vành bị tắc nghẽn.
8. Bác Sĩ Chuyên Khoa Nào Có Thể Giúp Bạn Điều Trị Bệnh Thiếu Máu Cục Bộ Thầm Lặng?
Thiếu máu cơ tim thầm lặng có thể được điều trị bởi các bác sĩ nội khoa. Tuy nhiên, hầu hết các bác sĩ sẽ giới thiệu bệnh nhân của họ đến:
- Bác sĩ tim mạch
- Bác sĩ phẫu thuật tim
- Bác sĩ phẫu thuật lồng ngực
để chẩn đoán và điều trị chuyên sâu hơn. Các bác sĩ chuyên khoa khác cũng có thể là một phần của nhóm chuyên gia đa chuyên khoa để điều trị bệnh tim của bạn.