Chăm sóc bệnh nhân sau can thiệp mạch vành
Can thiệp mạch vành là một phương pháp điều trị quan trọng trong các trường hợp nhồi máu cơ tim cấp và bệnh mạch vành. Để bệnh nhân có thể hồi phục nhanh chóng và hiệu quả, quá trình chăm sóc đóng vai trò then chốt. Bài viết này sẽ cung cấp những kiến thức hữu ích về cách chăm sóc bệnh nhân trước, trong và sau khi can thiệp mạch vành, giúp người bệnh và người nhà có sự chuẩn bị tốt nhất.
1. Hướng dẫn chăm sóc bệnh nhân trước khi can thiệp mạch vành
Tốc độ phục hồi của bệnh nhân phụ thuộc vào tất cả các khâu chăm sóc, từ trước, trong và sau khi can thiệp mạch vành. Sự chuẩn bị kỹ lưỡng trước khi can thiệp sẽ giúp quá trình diễn ra suôn sẻ và giảm thiểu các biến chứng có thể xảy ra.
Về phía đội ngũ bác sĩ
Trước khi can thiệp, đội ngũ bác sĩ và nhân viên y tế cần thực hiện các công việc sau:
- Chuẩn bị hồ sơ bệnh án và các xét nghiệm cần thiết:
- Các xét nghiệm chẩn đoán bệnh tim mạch (điện tâm đồ, siêu âm tim, chụp mạch vành).
- Các xét nghiệm thường quy (công thức máu, sinh hóa máu, đông máu).
- Các xét nghiệm về bệnh lây nhiễm (HIV, viêm gan B, viêm gan C).
- Vệ sinh vùng chọc mạch:
- Xác định vị trí vùng chọc mạch (thường là động mạch quay hoặc động mạch đùi).
- Kiểm tra mạch có rõ không, có bất thường gì không, tiền sử tắc mạch hay can thiệp trước đây.
- Trong một số trường hợp, cần làm sạch lông vùng chọc mạch để đảm bảo vô trùng.
Về phía bệnh nhân và người nhà bệnh nhân
Người nhà bệnh nhân cần động viên, chuẩn bị tinh thần tốt cho người bệnh trước khi tiến hành điều trị. Giải thích rõ ràng về quy trình can thiệp, các rủi ro có thể xảy ra và các biện pháp phòng ngừa. Sự an tâm và tin tưởng của người bệnh sẽ góp phần quan trọng vào sự thành công của ca can thiệp.
2. Hướng dẫn chăm sóc bệnh nhân sau khi can thiệp mạch vành
Chăm sóc sau can thiệp mạch vành là giai đoạn quan trọng để đảm bảo bệnh nhân hồi phục tốt và ngăn ngừa các biến chứng. Quá trình này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa bác sĩ, điều dưỡng và người nhà bệnh nhân.
Về phía đội ngũ bác sĩ
- Ghi rõ thông tin về kết quả thủ thuật:
- Số lượng stent đã đặt, vị trí đặt stent.
- Tình trạng lưu thông của mạch vành sau khi can thiệp.
- Các biến chứng có thể gặp phải sau khi can thiệp (nếu có).
- Y lệnh thuốc:
- Các thuốc cần dùng sau can thiệp (thuốc chống kết tập tiểu cầu kép, statin, thuốc ức chế men chuyển, v.v.).
- Liều lượng và thời gian dùng thuốc.
- Lưu ý:
- Các dấu hiệu cần theo dõi và báo cho nhân viên y tế (đau ngực, khó thở, chảy máu vết chọc, v.v.).
- Chế độ ăn uống và sinh hoạt phù hợp.
Điều dưỡng phòng can thiệp cần bàn giao đầy đủ thông tin về tình trạng bệnh nhân, thời gian rút sheath (vỏ bọc động mạch), các thuốc đã dùng và kết quả can thiệp cho điều dưỡng bệnh phòng.
Về phía điều dưỡng
Khi bệnh nhân về bệnh phòng, điều dưỡng cần theo dõi sát các chỉ số sau:
- Tình trạng ý thức: Đảm bảo bệnh nhân tỉnh táo, tiếp xúc tốt.
- Các thông số sinh tồn:
- Mạch, huyết áp, nhịp thở, SpO2 (độ bão hòa oxy trong máu).
- Tình trạng đau ngực và khó thở: Nếu có, cần báo ngay cho bác sĩ.
- Tình trạng vùng chọc mạch: Kiểm tra xem có chảy máu, sưng nề, bầm tím không.
- Số lượng và màu sắc nước tiểu: Đảm bảo chức năng thận hoạt động bình thường.
- Các xét nghiệm:
- Điện tâm đồ (ECG).
- Xét nghiệm hóa sinh máu (ure, creatinin, điện giải đồ, CK, CKMB, Troponin).
- Công thức máu.
- Trong một số trường hợp nghi ngờ biến chứng, có thể cần siêu âm tim hoặc chụp CT ngực.
Chăm sóc vết thương vùng chọc mạch:
- Làm ẩm trước khi lấy bỏ băng gạc.
- Rửa vết thương bằng nước muối sinh lý hoặc dung dịch sát khuẩn.
- Băng lại bằng băng dán cá nhân hoặc để thoáng khí.
Về phía bệnh nhân và người nhà
- Chăm sóc vết thương:
- Rửa vết thương ít nhất 1 lần/ngày bằng nước muối hoặc dung dịch sát khuẩn.
- Dùng tay hoặc khăn lau mềm nhẹ nhàng, không chà xát mạnh lên vết thương.
- Cố gắng giữ vết thương khô ráo, trừ khi tắm.
- Không bôi kem, thuốc mỡ hoặc bất kỳ thứ gì lên vết thương.
- Mặc quần áo rộng rãi.
- Không ngâm mình trong bồn tắm, đi bơi trong vòng một tuần sau thủ thuật.
- Thay đổi lối sống:
- Bỏ hút thuốc lá, kể cả hút thuốc lá thụ động.
- Sau khi đặt stent mạch vành, bệnh nhân nên nghỉ ngơi hoàn toàn trong vòng 1 tuần, sau đó mới bắt đầu tập thể dục vừa sức.
- Cách vận động đơn giản nhất là đi bộ, người bệnh nên đi bộ 30–60 phút mỗi ngày và 5 buổi mỗi tuần. Ngoài ra, người bệnh cũng có thể chơi golf hoặc cầu lông nhưng không nên chơi môn thể thao mạnh như tennis.
Để giúp người thân duy trì thói quen vận động, bạn có thể thu xếp thời gian cùng tập luyện mỗi ngày. Đây cũng là một bí quyết giúp kiểm soát huyết áp, cân nặng và lượng cholesterol, giữ trạng thái thư giãn, tránh áp lực, căng thẳng.
3. Chế độ dinh dưỡng sau can thiệp mạch vành
Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc phục hồi sức khỏe và ngăn ngừa tái phát bệnh tim mạch. Người bệnh cần tuân thủ một chế độ ăn uống lành mạnh, cân bằng và phù hợp với tình trạng sức khỏe.
- Chất đạm (Protein):
- Nên ăn lượng vừa phải thịt nạc, thịt gà bỏ da, trứng, đậu phụ.
- Mỗi tuần nên ăn 2 bữa có các loại cá như cá hồi, cá thu hoặc cá mòi để cung cấp cho cơ thể nhiều chất béo omega-3 có lợi cho tim (theo khuyến cáo của AHA - American Heart Association).
- Tránh thịt có màu đỏ như thịt bò, thịt chó… để tránh làm tăng cholesterol và làm nặng thêm tình trạng xơ vữa mạch vành.
- Chất béo:
- Nên sử dụng chất béo dễ tiêu (chất béo chưa bão hòa) như dầu thực vật (dầu ô liu, hướng dương, dầu cải…) hoặc các từ các loại hạt, bơ, dầu cá.
- Hạn chế tối đa mỡ động vật, đồ ăn nhanh, da các loài động vật.
- Chất xơ: Bổ sung vào thực đơn nhiều trái cây tươi và rau xanh.
- Nước lọc:
- Uống nhiều nước (trừ bệnh nhân suy tim nặng) và hạn chế chất kích thích, đồ uống có đường.
- Nên uống 8 – 10 ly nước mỗi ngày để tăng đào thải chất cản quang sử dụng khi can thiệp.
- Ngoài nước, bệnh nhân cũng nên uống sữa ít béo, sữa chua, sữa không đường hoặc tốt nhất là uống sữa đậu nành.
- Muối: Cần lưu ý nấu ăn nhạt, giảm nêm muối, mắm khi chế biến, nên ăn nhạt hơn người bình thường để tránh tăng huyết áp, giảm phù.
Trên đây là những thông tin chia sẻ về cách chăm sóc người can thiệp mạch vành khi nhồi máu cơ tim. Hy vọng những kiến thức này sẽ giúp bạn chăm sóc người thân và bản thân tốt hơn sau quá trình can thiệp mạch vành.