Đặt Stent Trong Nhồi Máu Cơ Tim: Những Điều Cần Biết
Đặt stent là một thủ thuật nội khoa quan trọng được áp dụng rộng rãi trong điều trị nhồi máu cơ tim. Thủ thuật này đặc biệt hữu ích trong các trường hợp nhồi máu cơ tim cấp tính, khi mạch vành bị tắc nghẽn nghiêm trọng và không đáp ứng tốt với điều trị bằng thuốc. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan và chi tiết về quy trình đặt stent, những ai nên và không nên thực hiện thủ thuật này, cũng như những lưu ý quan trọng trong quá trình chăm sóc sau đó.
1. Nhồi Máu Cơ Tim Là Gì?
Động mạch vành là hệ thống mạch máu có chức năng cung cấp máu và oxy cho cơ tim. Theo thời gian, đặc biệt khi chúng ta già đi, các động mạch này có thể bị xơ vữa, một quá trình mà trong đó các mảng bám tích tụ bên trong thành mạch, làm hẹp lòng mạch và giảm lưu lượng máu đến tim.
- Xơ vữa động mạch vành: Quá trình lão hóa và các yếu tố nguy cơ khác (như hút thuốc, cao huyết áp, cholesterol cao) có thể dẫn đến xơ vữa động mạch vành. (Nguồn: ACC.org)
- Cơ chế gây nhồi máu cơ tim: Khi mảng xơ vữa bị nứt vỡ, nó sẽ kích hoạt quá trình đông máu, thu hút các tiểu cầu đến bám vào và hình thành huyết khối (cục máu đông). Huyết khối này có thể gây tắc nghẽn hoàn toàn động mạch vành, dẫn đến nhồi máu cơ tim. (Nguồn: AHAjournals.org)
- Hậu quả: Khi một phần cơ tim bị thiếu máu nghiêm trọng do tắc nghẽn mạch vành, các tế bào cơ tim bắt đầu chết, gây ra các cơn đau thắt ngực dữ dội và có thể dẫn đến suy tim hoặc tử vong nếu không được điều trị kịp thời. (Nguồn: Medscape.com)
2. Tại Sao Phải Đặt Stent Trong Nhồi Máu Cơ Tim?
Có hai lý do chính để bác sĩ chỉ định đặt stent trong trường hợp nhồi máu cơ tim:
- Tái thông mạch máu: Trong cơn nhồi máu cơ tim cấp, động mạch vành bị tắc nghẽn hoàn toàn. Đặt stent giúp mở lại lòng mạch, khôi phục dòng máu đến cơ tim bị tổn thương, từ đó hạn chế tối đa các biến chứng nguy hiểm. (Nguồn: ESCardio.org)
- Ngăn ngừa tắc nghẽn: Các mảng xơ vữa lớn không chỉ gây hẹp lòng mạch mà còn tiềm ẩn nguy cơ gây tắc nghẽn hoàn toàn bất cứ lúc nào. Đặt stent giúp ổn định mảng xơ vữa, tái tạo lại lòng mạch, đảm bảo dòng máu lưu thông thông suốt. (Nguồn: JAMA Network)
- Lưu ý: Stent có thể gây ra hiện tượng hình thành huyết khối bên trong lòng stent nếu không được điều trị và theo dõi đúng cách. Bệnh nhân cần tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ điều trị chống đông máu để giảm thiểu nguy cơ này. (Nguồn: NEJM.org)
3. Đối Tượng Nào Không Được Đặt Stent Trong Nhồi Máu Cơ Tim?
Không phải ai bị nhồi máu cơ tim cũng có thể đặt stent. Một số trường hợp sau đây không được chỉ định đặt stent để đảm bảo an toàn và tránh các biến chứng:
- Tổn thương mạch vành phức tạp: Tổn thương lan tỏa trên diện rộng, tổn thương ở các đoạn mạch xa, hoặc tổn thương ở nhiều nhánh động mạch vành lớn cùng lúc. (Nguồn: Tim mạch học)
- Nguy cơ tử vong cao: Trong một số trường hợp, can thiệp vào động mạch vành bị tắc nghẽn hoàn toàn có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng, làm tăng nguy cơ tử vong. Bác sĩ sẽ cân nhắc kỹ lưỡng giữa lợi ích và nguy cơ trước khi quyết định can thiệp.
- Rối loạn đông máu: Bệnh nhân có rối loạn đông máu hoặc số lượng tiểu cầu quá thấp có nguy cơ chảy máu cao trong và sau thủ thuật đặt stent. (Nguồn: Medscape.com)
- Không tuân thủ điều trị: Bệnh nhân không có khả năng hoặc không sẵn sàng tuân thủ phác đồ điều trị trước và sau khi đặt stent (ví dụ: không dùng thuốc chống đông máu theo chỉ định) sẽ có nguy cơ cao bị tắc stent và gặp các biến chứng nghiêm trọng.
- Tái hẹp nhiều vị trí: Bệnh nhân đã từng đặt stent và bị tái hẹp ở nhiều vị trí khác nhau có thể không phù hợp để đặt thêm stent. (Nguồn: Vnah.org.vn)
4. Quy Trình Đặt Stent Trong Nhồi Máu Cơ Tim
Quy trình đặt stent thường bao gồm các bước sau:
- Bước 1: Mở đường vào mạch máu
- Sát khuẩn kỹ lưỡng vùng da nơi sẽ mở đường vào mạch máu (thường là động mạch đùi hoặc động mạch quay ở cổ tay).
- Tiêm thuốc tê tại chỗ.
- Chọc kim vào động mạch và đưa một ống thông nhỏ (sheath) vào bên trong.
- Bước 2: Đặt ống can thiệp
- Chụp động mạch vành chọn lọc để xác định chính xác vị trí và mức độ tắc nghẽn.
- Đưa ống thông (catheter) chứa stent đến vị trí tổn thương.
- Kết nối ống thông với hệ thống đo áp lực để theo dõi áp lực trong động mạch vành.
- Bước 3: Can thiệp mạch vành
- Sử dụng bóng nong để mở rộng lòng mạch tại vị trí bị hẹp.
- Đặt stent vào vị trí vừa nong. Stent là một khung kim loại nhỏ có tác dụng giữ cho lòng mạch không bị hẹp trở lại.
- Kiểm tra xem stent đã nở tốt và ôm sát thành mạch chưa.
- Chụp lại động mạch vành để đảm bảo không có biến chứng xảy ra.
- Rút ống thông và sheath ra khỏi động mạch.
5. Chăm Sóc Bệnh Nhân Sau Khi Đặt Stent Trong Nhồi Máu Cơ Tim
Sau khi đặt stent, bệnh nhân cần được theo dõi và chăm sóc đặc biệt để đảm bảo quá trình hồi phục diễn ra suôn sẻ:
Theo dõi sát: Y tá sẽ theo dõi mạch, huyết áp, và các dấu hiệu của sốc giảm thể tích (nếu có) mỗi 30 phút một lần trong vài giờ đầu.
- Kiểm tra vùng đùi hoặc cổ tay nơi thực hiện thủ thuật để phát hiện sớm các dấu hiệu chảy máu hoặc tụ máu.
- Kiểm tra mạch mu chân (nếu chọc động mạch đùi) hoặc màu sắc và nhiệt độ của da chân/tay để đảm bảo không có tình trạng thiếu máu chi.* Nghỉ ngơi: * Cố gắng nằm yên tại giường trong 6 giờ đầu sau thủ thuật. * Nếu chọc động mạch đùi, cần giữ thẳng chân trong 2 giờ đầu để tránh chảy máu.* Uống nhiều nước: Uống đủ nước giúp duy trì huyết áp ổn định và phòng ngừa các vấn đề về thận do thuốc cản quang. Ngoài ra, bệnh nhân cần lưu ý:
Ấn giữ chặt vị trí chọc mạch khi ho hoặc hắt hơi.* Báo ngay cho nhân viên y tế nếu có chảy máu hoặc đau nhức ở vùng can thiệp.
6. Những Biến Chứng Có Thể Xảy Ra Sau Khi Đặt Stent
Mặc dù đặt stent là một thủ thuật an toàn và hiệu quả, vẫn có một số biến chứng có thể xảy ra:
- Tim mạch: Rối loạn nhịp tim, tràn máu màng tim (do tách, vỡ hoặc thủng động mạch vành), tái hẹp lòng mạch, nhồi máu cơ tim sau thủ thuật.* Mạch máu: Tắc mạch quay (nếu chọc động mạch quay), tắc mạch đùi (nếu chọc động mạch đùi), tắc mạch não, tách thành động mạch chủ.* Khác: Suy thận cấp (do ảnh hưởng của thuốc cản quang), nhiễm trùng vết tiểu phẫu (tuy nhiên, trường hợp này rất hiếm gặp). Đặt stent trong nhồi máu cơ tim là một kỹ thuật phức tạp, đòi hỏi trình độ chuyên môn cao và kinh nghiệm của bác sĩ thực hiện. Bệnh nhân cần tuân thủ chặt chẽ hướng dẫn của bác sĩ và nhân viên y tế để đảm bảo an toàn và đạt hiệu quả điều trị tốt nhất.