Đái Tháo Đường Thai Kỳ Ảnh Hưởng Đến Thai Nhi Như Thế Nào?
Đái tháo đường thai kỳ (ĐTĐTK) là tình trạng rối loạn dung nạp glucose được phát hiện lần đầu tiên trong thai kỳ. Tình trạng này có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe cho cả mẹ và bé. Một trong những lo ngại lớn nhất là những ảnh hưởng tiêu cực của ĐTĐTK đến thai nhi. Khả năng sinh con to, sinh non, thậm chí thai chết lưu là những vấn đề đáng lo ngại. Bên cạnh đó, em bé còn có thể gặp phải các biến chứng sau sinh.
Những tác động của ĐTĐTK lên thai nhi chủ yếu do tình trạng đường huyết cao ở mẹ. Theo Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA), mục tiêu kiểm soát đường huyết ở phụ nữ mang thai bị đái tháo đường bao gồm tham khảo: ADA Standards of Medical Care in Diabetes—2023:
- Đường huyết lúc đói: ≤ 95 mg/dL (5.3 mmol/L)
- Đường huyết 1 giờ sau ăn: ≤ 140 mg/dL (7.8 mmol/L)
- Đường huyết 2 giờ sau ăn: ≤ 120 mg/dL (6.7 mmol/L)
Nếu mẹ bầu có thể duy trì mức đường huyết càng gần với mức bình thường, thì nguy cơ gặp phải các tác động xấu lên em bé sẽ càng thấp. Dưới đây là một số ảnh hưởng chính của ĐTĐTK lên thai nhi:
1. Nguy Cơ Sinh Con To (Macrosomia)
Khi đường huyết của người mẹ tăng cao, đường huyết của em bé cũng sẽ tăng theo. Để đáp ứng với tình trạng này, tuyến tụy của em bé sẽ phải làm việc nhiều hơn để sản xuất insulin. Insulin là một hormone có vai trò hạ đường huyết bằng cách giúp các tế bào hấp thụ glucose từ máu. Đồng thời, insulin cũng thúc đẩy quá trình dự trữ glucose dư thừa dưới dạng mỡ. Kết quả là, em bé sẽ phát triển lớn hơn so với kích thước bình thường.
Theo định nghĩa, một em bé được xem là to khi cân nặng lúc sinh vượt quá 4kg. Tình trạng con to có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm trong quá trình sinh nở, bao gồm:
- Chấn thương trong quá trình sinh nở: Nếu em bé quá to, cả mẹ và bé đều có nguy cơ bị chấn thương khi sinh qua đường âm đạo. Mẹ có thể bị sang chấn tầng sinh môn, rách tầng sinh môn, thậm chí băng huyết sau sinh. Về phía em bé, có thể gặp phải các chấn thương như kẹt vai, gãy xương đòn, hoặc kẹt dây rốn khi cố gắng đi qua khung chậu hẹp của mẹ.
- Chỉ định mổ lấy thai: Trong những tháng cuối thai kỳ, nếu bác sĩ ước tính cân nặng của thai nhi quá lớn thông qua siêu âm, họ có thể chỉ định mổ lấy thai để giảm thiểu nguy cơ biến chứng cho cả mẹ và bé trong quá trình sinh thường.
Việc kiểm soát và duy trì mức đường huyết của mẹ ổn định và gần với mức bình thường trong suốt thai kỳ là yếu tố then chốt để giảm nguy cơ sinh con to. Chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên và tuân thủ điều trị bằng insulin (nếu cần) là những biện pháp quan trọng để đạt được mục tiêu này.
2. Nguy Cơ Sinh Non
ĐTĐTK làm tăng nguy cơ sinh non, tức là sinh trước 37 tuần tuổi thai. Sinh non có thể xảy ra do một số nguyên nhân:
- Chỉ định mổ lấy thai sớm: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể quyết định mổ lấy thai sớm để cấp cứu khi có các biến chứng như tiền sản giật, suy thai hoặc các vấn đề sức khỏe khác của mẹ.
- Chuyển dạ tự nhiên sớm: Đôi khi, chuyển dạ có thể xảy ra sớm hơn dự kiến vì những lý do không rõ ràng, hoặc do các yếu tố như nhiễm trùng, đa ối hoặc các vấn đề về nhau thai.
Sinh non có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe cho em bé, vì các cơ quan và hệ thống trong cơ thể bé chưa phát triển hoàn thiện. Những em bé sinh non thường cần được chăm sóc đặc biệt tại đơn vị chăm sóc sơ sinh (NICU) để hỗ trợ hô hấp, dinh dưỡng và các chức năng sống khác.
3. Nguy Cơ Thai Chết Lưu Trong Giai Đoạn Cuối Thai Kỳ
Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng thai già tháng (hơn 40 tuần 6 ngày) ở những bà mẹ mắc ĐTĐTK có nguy cơ chết lưu cao hơn so với những bà mẹ không mắc bệnh. Mặc dù nguy cơ này tồn tại, nhưng số lượng thai chết lưu thực tế không nhiều, đặc biệt là khi người mẹ được theo dõi và chăm sóc thai kỳ một cách cẩn thận.
Tại nhiều quốc gia, các bà mẹ mắc ĐTĐTK thường được khuyến cáo khởi phát chuyển dạ nhân tạo hoặc mổ lấy thai khi thai quá 40 tuần tuổi, nếu chưa có dấu hiệu chuyển dạ tự nhiên. Quyết định này sẽ tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe của mẹ và bé, cũng như các yếu tố khác liên quan đến thai kỳ.
Việc khám thai đều đặn là vô cùng quan trọng. Thông qua các lần khám, bác sĩ có thể phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường và có biện pháp can thiệp kịp thời để bảo vệ sức khỏe của cả mẹ và bé.
4. Nguy Cơ Hạ Đường Huyết Sau Sinh
Những em bé có mẹ bị ĐTĐTK mà không được kiểm soát đường huyết tốt trong thai kỳ có nguy cơ bị hạ đường huyết ngay sau khi sinh. Nguyên nhân là do trong thời gian ở trong bụng mẹ, em bé đã phải tiếp xúc với lượng đường huyết cao liên tục từ mẹ, khiến cho tuyến tụy của bé phải làm việc quá sức để sản xuất insulin.
Khi em bé chào đời, nguồn cung cấp đường từ máu mẹ đột ngột bị cắt đứt, nhưng lượng insulin trong cơ thể bé vẫn còn rất cao. Điều này dẫn đến tình trạng glucose trong máu bị hạ xuống quá thấp, gây ra hạ đường huyết.
Hạ đường huyết ở trẻ sơ sinh có thể điều trị được, nhưng việc phát hiện và điều trị sớm là rất quan trọng. Nếu không được điều trị kịp thời, hạ đường huyết có thể gây ra các biến chứng thần kinh nghiêm trọng cho bé. Vì vậy, các em bé có mẹ bị ĐTĐTK nên được cho bú sớm ngay sau sinh và được kiểm tra đường huyết thường xuyên, đặc biệt khi có bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ nào.
5. Nguy Cơ Suy Hô Hấp Sau Sinh
Trẻ sơ sinh có mẹ bị ĐTĐTK có nguy cơ mắc hội chứng suy hô hấp cao hơn so với trẻ bình thường. Hội chứng này xảy ra khi phổi của bé không sản xuất đủ chất hoạt diện (surfactant), một chất giúp giữ cho các phế nang trong phổi mở ra và ngăn chúng xẹp xuống. Thiếu chất hoạt diện khiến cho bé gặp khó khăn trong việc thở và trao đổi khí.
Suy hô hấp không chỉ gặp ở trẻ sinh non mà còn có thể xảy ra ở trẻ sinh đủ tháng có mẹ bị ĐTĐTK. Bệnh thường biểu hiện bằng các triệu chứng như khó thở, thở nhanh, tím tái và cần được cấp cứu hỗ trợ hô hấp kịp thời, đôi khi cần phải thở máy.
Kết luận:
Kiểm soát tốt đường huyết cho mẹ là biện pháp quan trọng nhất để phòng ngừa các biến chứng cho con. Mặc dù không thể đảm bảo tuyệt đối rằng mọi nguy hiểm sẽ được loại trừ hoàn toàn, nhưng việc kiểm soát đường huyết chặt chẽ sẽ giúp giảm thiểu tối đa nguy cơ xảy ra các biến chứng.
Mang thai luôn đi kèm với những rủi ro nhất định, nhưng với sự tiến bộ của y học và sự tận tâm của đội ngũ y tế, những bà mẹ mắc ĐTĐTK hoàn toàn có thể trải qua một thai kỳ và cuộc sinh nở an toàn, khỏe mạnh cho cả mẹ và bé.