Đường Huyết: Hiểu Rõ và Kiểm Soát
Bạn có bao giờ cảm thấy đường huyết của mình lên xuống thất thường trong ngày? Đó có thể là một dấu hiệu của bệnh tiểu đường hoặc các vấn đề liên quan đến kiểm soát đường huyết. Hãy cùng tìm hiểu về đường huyết và cách đối phó với nó để duy trì một cuộc sống khỏe mạnh.
Đường huyết không ổn định có thể là dấu hiệu của bệnh tiểu đường. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về đường huyết và cách kiểm soát nó.
Những Điều Cần Ghi Nhớ:
Duy trì lượng glucose (đường) trong máu trong phạm vi cho phép là rất quan trọng, vì nó có thể giúp ngăn ngừa hoặc làm chậm sự phát triển của các biến chứng do bệnh tiểu đường gây ra (theo Hiệp hội Tiểu đường Hoa Kỳ - ADA). Để kiểm soát đường huyết hiệu quả, bạn cần lưu ý 5 bước sau đây:
- Tuân thủ thực đơn điều trị: Chế độ ăn uống đóng vai trò then chốt trong việc kiểm soát đường huyết. Bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để xây dựng một thực đơn phù hợp với tình trạng sức khỏe và nhu cầu cá nhân. Nên ưu tiên các thực phẩm có chỉ số đường huyết (GI) thấp và giàu chất xơ.
- Tập thể dục thường xuyên: Vận động giúp cơ thể sử dụng glucose hiệu quả hơn, từ đó giúp giảm đường huyết. Hãy lựa chọn các bài tập phù hợp với sức khỏe và thể trạng của mình, chẳng hạn như đi bộ, chạy bộ, bơi lội, hoặc đạp xe. Mục tiêu là tập ít nhất 150 phút mỗi tuần, chia đều cho các ngày.
- Uống thuốc theo toa của bác sĩ: Nếu bạn được chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường, việc tuân thủ đúng liều lượng và thời gian uống thuốc là vô cùng quan trọng. Không tự ý thay đổi hoặc ngừng thuốc khi chưa có sự đồng ý của bác sĩ.
- Cố gắng duy trì lượng đường trong máu ở phạm vi cho phép: Theo dõi đường huyết thường xuyên và điều chỉnh chế độ ăn uống, tập luyện và thuốc men khi cần thiết để giữ đường huyết ở mức mục tiêu. Mức đường huyết mục tiêu có thể khác nhau tùy thuộc vào từng cá nhân, vì vậy hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để xác định mục tiêu phù hợp với bạn.
- Giữ lại các chỉ số kiểm tra đường huyết hàng ngày để xét nghiệm HbA1C theo chỉ định của bác sĩ: Xét nghiệm HbA1C cho biết mức đường huyết trung bình của bạn trong 2-3 tháng gần đây. Kết quả xét nghiệm này giúp bác sĩ đánh giá hiệu quả điều trị và đưa ra các điều chỉnh cần thiết.
Tại Sao Đường Huyết Tăng Giảm?
Lượng đường trong máu sẽ tăng lên và giảm xuống liên tục trong ngày, tùy thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau như thức ăn, hoạt động thể chất, thuốc men và tình trạng sức khỏe tổng thể. Việc nắm rõ các nguyên nhân gây tăng hoặc giảm đường huyết sẽ giúp bạn kiểm soát bệnh tiểu đường tốt hơn.
Các Nguyên Nhân Gây Tăng Đường Huyết:
- Ăn quá nhiều thực phẩm chứa carbohydrate: Carbohydrate là nguồn cung cấp glucose chính cho cơ thể. Ăn quá nhiều thực phẩm giàu carbohydrate, đặc biệt là carbohydrate tinh chế như bánh mì trắng, gạo trắng và đồ ngọt, có thể khiến đường huyết tăng vọt.
- Ít vận động: Khi bạn ít vận động, cơ thể sẽ ít sử dụng glucose hơn, dẫn đến đường huyết tăng cao.
- Không uống đủ liều lượng thuốc điều trị tiểu đường: Nếu bạn bỏ lỡ một liều thuốc hoặc uống không đủ liều, đường huyết có thể tăng lên.
- Tác dụng phụ của các loại thuốc khác: Một số loại thuốc, chẳng hạn như corticosteroid, thuốc lợi tiểu và thuốc chống trầm cảm, có thể làm tăng đường huyết.
- Nhiễm trùng hoặc các bệnh khác: Khi bạn bị nhiễm trùng hoặc mắc các bệnh khác, cơ thể sẽ sản xuất nhiều hormone stress hơn, có thể làm tăng đường huyết.
- Những thay đổi trong nồng độ hormone: Ở phụ nữ, sự thay đổi nồng độ hormone trong thời kỳ kinh nguyệt hoặc mang thai có thể ảnh hưởng đến đường huyết.
- Căng thẳng: Căng thẳng có thể làm tăng đường huyết do cơ thể sản xuất nhiều hormone stress hơn.
Các Nguyên Nhân Gây Giảm Đường Huyết:
- Bỏ bữa hoặc ăn quá ít carbohydrate: Bỏ bữa hoặc ăn quá ít carbohydrate có thể khiến đường huyết giảm xuống quá thấp.
- Sử dụng thức uống có cồn: Rượu có thể làm giảm đường huyết, đặc biệt khi bạn uống lúc đói.
- Vận động quá sức: Vận động quá sức có thể làm giảm đường huyết, đặc biệt nếu bạn không ăn đủ carbohydrate trước khi tập luyện.
- Lạm dụng thuốc trị tiểu đường: Uống quá nhiều thuốc trị tiểu đường có thể khiến đường huyết giảm xuống quá thấp.
- Tác dụng phụ của các loại thuốc khác: Một số loại thuốc, chẳng hạn như insulin và sulfonylurea, có thể gây hạ đường huyết.
Mức Đường Huyết Mục Tiêu:
Mức đường huyết mục tiêu có thể khác nhau tùy thuộc vào từng cá nhân. Tuy nhiên, theo Hiệp hội Tiểu đường Hoa Kỳ (ADA), mức đường huyết mục tiêu cho hầu hết người lớn mắc bệnh tiểu đường là:
- Trước bữa ăn: 80-130 mg/dL (4.4-7.2 mmol/L).
- 2 giờ sau khi bắt đầu ăn: Dưới 180 mg/dL (10.0 mmol/L).
Bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ để xác định mức đường huyết mục tiêu phù hợp với bạn.
Cách Tốt Nhất Để Theo Dõi và Đo Lượng Đường Trong Máu:
Có hai cách chính để theo dõi và đo lượng đường trong máu:
- Sử dụng máy đo đường huyết tại nhà.
- Xét nghiệm HbA1C tại phòng khám hoặc bệnh viện.
Hướng Dẫn Sử Dụng Máy Đo Đường Huyết:
Nhiều người sử dụng máy đo đường huyết để kiểm tra lượng đường trong máu nhiều lần trong ngày. Tuy nhiên, hãy trao đổi với bác sĩ để biết bạn nên kiểm tra khi nào và tần suất bao nhiêu lần một ngày. Bác sĩ có thể cung cấp cho bạn một cuốn sổ để ghi chép chỉ số đường huyết của bạn, sau đó sẽ hướng dẫn bạn điều chỉnh nếp sinh hoạt, ví dụ như cách chọn thức ăn, tập thể dục và các loại thuốc dựa trên những con số này.
Kết quả đường huyết cho bạn biết khả năng kiểm soát bệnh của bạn đang như thế nào. Bạn nên nhìn vào những con số này và tìm sự dao động đường huyết chung (tức là các khoản đường huyết lặp lại).
Tham khảo các chỉ số mẫu có thể giúp bạn và bác sĩ lên kế hoạch kiểm soát bệnh tiểu đường để đạt được mục tiêu cho phép.
Tiến Hành Xét Nghiệm HbA1C:
Xét nghiệm HbA1C cho biết mức đường huyết trung bình trong 2-3 tháng. Kết quả của bạn sẽ được báo cáo theo hai cách:
- HbA1C dưới dạng tỷ lệ phần trăm: Mục tiêu HbA1C cho hầu hết người lớn mắc bệnh tiểu đường là dưới 7%.
- Ước tính lượng Glucose trung bình (EAG), theo đơn vị như đơn vị dùng để đo đường huyết hàng ngày: Mục tiêu EAG cho hầu hết người lớn mắc bệnh tiểu đường là dưới 154 mg/dL (8.6 mmol/L).
Bác sĩ sẽ chỉ định bạn làm xét nghiệm này ít nhất hai lần một năm. Nếu đường huyết trung bình quá cao, bạn cần thay đổi kế hoạch điều trị bệnh tiểu đường.
Phải Làm Gì Khi Đường Huyết Thường Quá Cao?
Nếu lượng glucose trong máu của bạn thường xuyên cao hơn so với mục tiêu, hãy lập tức đến khám bác sĩ. Bác sĩ sẽ hướng dẫn bạn thay đổi chế độ dinh dưỡng, thể dục hoặc thuốc trị tiểu đường để đưa đường huyết về trị số mục tiêu.
Phải Làm Gì Khi Đường Huyết Thường Quá Thấp?
Lượng glucose trong máu thấp, còn được gọi là hạ đường huyết, xảy ra khi lượng đường trong máu giảm xuống dưới 70 mg/dL (3.9 mmol/L). Khi bị hạ đường huyết, bạn có thể cảm thấy đói, run rẩy, lo lắng, đổ mồ hôi, choáng váng, buồn ngủ hoặc thay đổi tri giác.
Lúc này, bạn nên lựa chọn bổ sung carbohydrate bằng một trong các cách sau đây (mỗi lựa chọn đều cung cấp khoảng 15 gram carbohydrate) ngay lập tức để tăng lượng đường trong máu lên phạm vi an toàn:
- Uống 3 hoặc 4 viên nén glucose.
- Uống ½ ly (120 ml) nước ép trái cây.
- Uống ½ ly (120 ml) nước ngọt thông thường (không phải đồ uống dành cho người ăn kiêng).
- Uống 240 ml sữa.
- Ăn 5-7 viên kẹo.
- Ăn 1 muỗng canh đường hoặc mật ong.
Sau 15 phút, kiểm tra lượng đường trong máu một lần nữa. Nếu nó vẫn dưới 70 mg/dL (3.9 mmol/L), hãy bổ sung carbohydrate bằng một cách khác. Lặp lại các bước trên cho đến khi đường huyết của bạn đạt tối thiểu 70 mg/dL (3.9 mmol/L).
Bạn Nên Làm Gì Nếu Chỉ Số Đường Huyết Thường Xuyên Thấp?
Nếu chỉ số đường huyết của bạn thường xuyên thấp, hãy thay đổi kế hoạch dinh dưỡng, tập thể dục hoặc thuốc trị tiểu đường và theo dõi xem khi nào thì lượng glucose trong máu thấp. Lưu ý nguyên nhân có thể do hoạt động thể chất không theo kế hoạch. Sau đó, bạn cần tham vấn thêm với bác sĩ điều trị.
Bạn có thể quan tâm đến chủ đề:
- Bệnh tiểu đường và rượu bia: Ảnh hưởng thế nào đến đường huyết?
- Yên tâm ăn ngoài mà vẫn kiểm soát đường huyết
- Tập thể dục kiểm soát đường huyết – Bạn nên thử ngay!