Nhịp Nhanh Thất: Hiểu Rõ và Phòng Ngừa
Chào bạn, tôi là bác sĩ Phạm Xuân Hậu, và hôm nay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về một vấn đề tim mạch quan trọng: nhịp nhanh thất. Đây là một tình trạng rối loạn nhịp tim có thể gây nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
1. Nhịp Nhanh Thất Là Gì?
Định nghĩa: Nhịp nhanh thất là một loại rối loạn nhịp tim, xảy ra khi tim đập quá nhanh (thường trên 120 lần/phút, một số chuyên gia có thể dùng mốc trên 100 lần/phút) và không bơm đủ máu để đáp ứng nhu cầu của cơ thể. Điều này khác với nhịp nhanh xoang, là tình trạng tim đập nhanh nhưng vẫn xuất phát từ nút xoang (vùng tạo nhịp tự nhiên của tim).
Theo ACC/AHA/ESC 2006 guidelines, nhịp nhanh thất được chẩn đoán khi có từ 3 nhịp thất liên tiếp trở lên, với tần số lớn hơn 100 nhịp/phút.
Triệu chứng: Các triệu chứng của nhịp nhanh thất rất đa dạng, tùy thuộc vào thời gian kéo dài của cơn nhịp nhanh và tình trạng sức khỏe tổng thể của người bệnh. Một số người có thể không có triệu chứng gì, trong khi những người khác có thể trải qua:
- Đánh trống ngực: Cảm giác tim đập nhanh, mạnh hoặc không đều.
- Khó thở: Do tim không bơm đủ máu, dẫn đến thiếu oxy.
- Chóng mặt, choáng váng: Do lưu lượng máu lên não giảm.
- Ngất xỉu: Trong trường hợp nặng, khi tim không thể bơm đủ máu để duy trì ý thức.
- Đau ngực: Đặc biệt nếu nhịp nhanh thất xảy ra ở người có bệnh mạch vành.
Lưu ý: Cơn nhịp nhanh thất kéo dài đặc biệt nguy hiểm và cần được cấp cứu ngay lập tức, vì nó có thể nhanh chóng chuyển thành rung thất (một loại rối loạn nhịp tim nguy hiểm hơn) và thậm chí dẫn đến đột tử.
Nguyên nhân: Hầu hết các trường hợp nhịp nhanh thất xảy ra ở những người có bệnh tim thực tổn, chẳng hạn như:
- Bệnh cơ tim: Bệnh làm cho cơ tim dày lên hoặc giãn ra, ảnh hưởng đến khả năng bơm máu của tim.
- Nhồi máu cơ tim: Xảy ra khi một phần cơ tim bị tổn thương do thiếu máu cục bộ.
- Bệnh van tim: Các van tim bị hẹp hoặc hở, gây cản trở dòng máu.
- Suy tim: Tim không thể bơm đủ máu để đáp ứng nhu cầu của cơ thể. * Hội chứng Brugada: Bệnh lý tim mạch di truyền gây rối loạn nhịp tim. * Hội chứng QT kéo dài: Bệnh lý tim mạch di truyền gây rối loạn nhịp tim. * Bệnh tim bẩm sinh: Dị tật tim xuất hiện từ khi mới sinh. Ngoài ra, một số yếu tố khác cũng có thể góp phần gây ra nhịp nhanh thất, bao gồm:
- Rối loạn điện giải: Nồng độ kali, magie hoặc canxi trong máu quá cao hoặc quá thấp.
- Rối loạn kiềm toan: Sự mất cân bằng acid-base trong cơ thể.
- Thiếu oxy: Tình trạng thiếu oxy trong máu.
- Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc, chẳng hạn như thuốc chống loạn nhịp tim, có thể gây ra nhịp nhanh thất. * Lạm dụng chất kích thích: Sử dụng quá nhiều caffeine, rượu hoặc ma túy. * Cường giáp: Tình trạng tuyến giáp sản xuất quá nhiều hormone.* Phân loại: Nhịp nhanh thất có thể được phân loại theo nhiều cách khác nhau:
- Theo hình thái:
- Nhịp nhanh thất đơn dạng: Các phức bộ QRS trên điện tâm đồ có hình dạng giống nhau. * Nhịp nhanh thất đa dạng: Các phức bộ QRS trên điện tâm đồ có hình dạng khác nhau. * Theo thời gian:
- Nhịp nhanh thất không bền bỉ: Kéo dài dưới 30 giây và tự chấm dứt. * Nhịp nhanh thất kéo dài: Kéo dài trên 30 giây hoặc cần can thiệp để chấm dứt.
2. Nhịp Nhanh Thất Kéo Dài Nguy Hiểm Như Thế Nào?
- Nguy cơ: Nhịp nhanh thất kéo dài đặc biệt nguy hiểm vì nó có thể gây ra:
- Rối loạn huyết động: Tim không thể bơm đủ máu, dẫn đến tụt huyết áp, sốc tim.
- Rung thất: Một loại rối loạn nhịp tim nguy hiểm, trong đó các buồng tim rung lên thay vì co bóp hiệu quả.
- Đột tử: Nếu không được điều trị kịp thời, rung thất có thể dẫn đến ngừng tim và đột tử. * Tổn thương các cơ quan: Do thiếu máu và oxy, nhịp nhanh thất kéo dài có thể gây tổn thương não, thận và các cơ quan khác.* Tỷ lệ: Theo một nghiên cứu, rung thất là cơ chế gây đột tử tim phổ biến nhất, chiếm tới 62,4% các trường hợp. Ở những bệnh nhân có bệnh mạch vành, tỷ lệ nhịp nhanh thất như sau:
- Nhịp nhanh thất không bền bỉ: 67%
- Nhịp nhanh thất kéo dài: 3,5%
- Rung thất: 4,1%
- Nhịp nhanh thất kèm rung thất: 2,7% Tỷ lệ tử vong ở những bệnh nhân này cũng rất cao:
- Nhịp nhanh thất: 18,6%
- Nhịp nhanh thất kèm rung thất: 44%
- Tử vong sau một năm: 7% (do nguyên nhân tim mạch)
- Chẩn đoán: Chẩn đoán nhịp nhanh thất dựa vào điện tâm đồ (ECG). Các dấu hiệu gợi ý nhịp nhanh thất trên ECG bao gồm:
- Phân ly nhĩ thất: Nhịp của tâm nhĩ và tâm thất không đồng bộ. * Nhát bắt được thất: Một nhịp thất xuất hiện sớm hơn bình thường. * Nhát bóp hỗn hợp: Một nhịp tim có hình dạng trung gian giữa nhịp xoang và nhịp thất. * Hình thái phức bộ QRS đồng hướng: Các phức bộ QRS trên điện tâm đồ có cùng hướng (dương hoặc âm) ở các chuyển đạo trước tim. * Trục điện tim vô định: Trục điện tim nằm ngoài giới hạn bình thường. * Thời gian của phức bộ QRS: Thường lớn hơn 0.12 giây.* Phân biệt: Điều quan trọng là phải phân biệt nhịp nhanh thất với các loại nhịp nhanh khác, đặc biệt là nhịp nhanh trên thất có kèm theo block nhánh hoặc dẫn truyền qua đường dẫn truyền phụ. Việc chẩn đoán sai có thể dẫn đến điều trị không phù hợp và gây nguy hiểm cho bệnh nhân.* Điều trị: Mục tiêu chính của điều trị nhịp nhanh thất là ngăn ngừa đột tử. Các phương pháp điều trị bao gồm:
- Thuốc: Thuốc chống loạn nhịp tim có thể giúp kiểm soát nhịp tim và ngăn ngừa các cơn nhịp nhanh thất tái phát. * Sốc điện: Sốc điện có thể được sử dụng để chấm dứt cơn nhịp nhanh thất nguy hiểm. * Cấy máy phá rung tim (ICD): ICD là một thiết bị cấy ghép vào cơ thể, có khả năng phát hiện và chấm dứt các cơn nhịp nhanh thất nguy hiểm bằng cách phát ra một cú sốc điện. * Triệt đốt bằng sóng cao tần: Thủ thuật này sử dụng năng lượng sóng cao tần để phá hủy các vùng cơ tim gây ra nhịp nhanh thất. Quyết định điều trị cụ thể phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm:
- Nguy cơ đột tử của bệnh nhân. * Mức độ nghiêm trọng của bệnh tim thực tổn. * Tần suất và mức độ nghiêm trọng của các cơn nhịp nhanh thất. * Sức khỏe tổng thể của bệnh nhân.* Kết luận: Nhịp nhanh thất kéo dài là một tình trạng nguy hiểm, cần được cấp cứu kịp thời để ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng, bao gồm rung thất và đột tử.Lời khuyên: Kiểm tra sức khỏe tim mạch định kỳ là rất quan trọng để phát hiện sớm và điều trị kịp thời các bệnh lý tim mạch, bao gồm cả nhịp nhanh thất. Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào nghi ngờ nhịp nhanh thất, hãy đến gặp bác sĩ để được khám và tư vấn.Thông tin trong bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho lời khuyên của bác sĩ.