Rối loạn nhịp tim là bệnh lý tim mạch thường gặp với các biểu hiện như trống ngực, khó thở, mệt mỏi, đau ngực, ngất xỉu. Biến chứng nguy hiểm bao gồm suy tim, đột quỵ, ngừng tim. Adenosine là thuốc điều trị rối loạn nhịp tim, làm chậm nhịp tim. Cần tuân thủ chỉ định của bác sĩ, thận trọng với tác dụng phụ và tương tác thuốc.

Rối Loạn Nhịp Tim và Adenosine: Tổng Quan

Rối loạn nhịp tim là một bệnh lý tim mạch thường gặp, gây ra những bất thường về nhịp tim. Nhịp tim có thể quá nhanh, quá chậm hoặc không đều. Mức độ ảnh hưởng của rối loạn nhịp tim rất khác nhau, từ những biểu hiện nhẹ thoáng qua đến các tình trạng nặng nề, thậm chí đe dọa tính mạng như bất tỉnh hoặc đột tử. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin tổng quan về rối loạn nhịp tim và một loại thuốc thường được sử dụng để điều trị một số loại rối loạn nhịp tim, đó là Adenosine.

1. Dấu Hiệu Rối Loạn Nhịp Tim

Các dấu hiệu của rối loạn nhịp tim có thể khác nhau tùy thuộc vào loại rối loạn nhịp và mức độ nghiêm trọng. Một số dấu hiệu thường gặp bao gồm:

• Trống ngực, hồi hộp: Đây là triệu chứng phổ biến nhất. Người bệnh có thể cảm nhận nhịp tim đập nhanh (nhịp tim nhanh), chậm (nhịp tim chậm) hoặc không đều. Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), nhịp tim bình thường ở người lớn khỏe mạnh khi nghỉ ngơi là từ 60 đến 100 nhịp mỗi phút. Rối loạn nhịp tim có thể làm thay đổi nhịp tim này.
• Khó thở: Khó thở xảy ra do áp lực trong phổi tăng lên và khả năng trao đổi khí giảm. Khi tim đập quá nhanh nhưng không hiệu quả, máu có thể bị ứ trệ trong phổi, gây ra cảm giác khó thở.
• Suy nhược, mệt mỏi: Rối loạn nhịp tim làm giảm khả năng bơm máu hiệu quả của tim, dẫn đến giảm lưu lượng máu đến các cơ quan và mô trong cơ thể. Điều này có thể gây ra cảm giác mệt mỏi, thiếu sức sống và suy nhược.
• Đau tức ngực: Đau tức ngực là một dấu hiệu nguy hiểm, đặc biệt ở những người có bệnh tim mạch như bệnh mạch vành hoặc tiền sử nhồi máu cơ tim. Đau ngực có thể là dấu hiệu của thiếu máu cơ tim do tim không nhận đủ oxy.
• Bất tỉnh, choáng ngất: Đây là một dấu hiệu rất nghiêm trọng. Khi bị rối loạn nhịp tim nặng, lưu lượng máu lên não có thể bị giảm đột ngột, dẫn đến mất ý thức hoặc ngất xỉu. Tình trạng này đòi hỏi phải được cấp cứu y tế ngay lập tức.

2. Biến Chứng Rối Loạn Nhịp Tim

Rối loạn nhịp tim, đặc biệt là khi không được điều trị hoặc kiểm soát tốt, có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống.

• Suy tim: Khi tim phải làm việc quá sức trong thời gian dài để bù đắp cho hiệu quả bơm máu kém do rối loạn nhịp tim, cơ tim có thể bị suy yếu và dẫn đến suy tim. Suy tim là tình trạng tim không thể bơm đủ máu để đáp ứng nhu cầu của cơ thể.
• Đột quỵ: Rối loạn nhịp tim, đặc biệt là rung nhĩ, làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông trong tim. Các cục máu đông này có thể di chuyển đến não và gây tắc nghẽn mạch máu, dẫn đến đột quỵ. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), rung nhĩ làm tăng nguy cơ đột quỵ lên 5 lần.
• Ngừng tim đột ngột, nhồi máu cơ tim: Rối loạn nhịp tim nghiêm trọng có thể gây ra ngừng tim đột ngột, một tình trạng đe dọa tính mạng khi tim ngừng đập. Ngoài ra, rối loạn nhịp tim cũng có thể làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim, xảy ra khi một phần cơ tim bị thiếu máu do tắc nghẽn mạch vành.

3. Adenosine - Thuốc Chống Rối Loạn Nhịp Tim

Adenosine là một loại thuốc được sử dụng để điều trị một số loại rối loạn nhịp tim, đặc biệt là nhịp nhanh kịch phát trên thất (PSVT). Thuốc hoạt động bằng cách làm chậm các xung điện trong tim, giúp làm chậm nhịp tim hoặc khôi phục nhịp tim bình thường. Theo các nghiên cứu trên Medscape, Adenosine có hiệu quả cao trong việc chấm dứt các cơn nhịp nhanh kịch phát trên thất.

Quan trọng: Adenosine là một loại thuốc kê đơn và cần được sử dụng dưới sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ. Bệnh nhân không nên tự ý sử dụng thuốc này.

3.1. Thông Tin Cơ Bản về Adenosine

• Dạng thuốc và hàm lượng:
  • Lọ 6 mg/2ml và 12 mg/4ml: Dùng để tiêm tĩnh mạch.
  • Lọ 30mg/ml: Dùng để truyền tĩnh mạch.
• Liều lượng:
  • Người lớn:
    • Nhịp nhanh trên thất hoặc để chẩn đoán: Tiêm nhanh trực tiếp vào tĩnh mạch hoặc dây truyền tĩnh mạch trong 1-2 giây, sau đó bơm rửa bằng nước muối sinh lý. Liều khởi đầu thường là 6mg (3mg nếu tiêm vào tĩnh mạch trung tâm). Nếu liều khởi đầu không hiệu quả, có thể tiêm tiếp 12mg và lặp lại nếu cần. Liều tối đa thường là 20mg, nhưng không khuyến cáo sử dụng liều cao hơn. Khi sử dụng đồng thời với dipyridamol, liều adenosine cần giảm xuống, thường là khoảng 1mg.
    • Chẩn đoán hình ảnh cơ tim: Truyền tĩnh mạch với liều 140 mcg/kg/phút trong vòng 6 phút. Sau khi truyền xong, tiêm nuclit phóng xạ.
  • Trẻ em: Tiêm tĩnh mạch với liều 0.05 mg/kg. Nếu cần, có thể tăng liều thêm 0.05 mg/kg mỗi 2 phút cho đến liều tối đa là 0.25 mg/kg.
• Chỉ định: Adenosine được chỉ định trong các trường hợp sau:
  • Nhịp nhanh kịch phát trên thất, bao gồm cả bệnh nhân mắc hội chứng Wolff-Parkinson-White (WPW), để chuyển nhanh về nhịp xoang.
  • Hỗ trợ trong kỹ thuật hiện hình tưới máu cơ tim.
• Chống chỉ định: Adenosine không được sử dụng trong các trường hợp sau:
  • Bệnh nhân bị dị ứng với bất kỳ thành phần nào của thuốc.
  • Bệnh nhân bị hen suyễn hoặc các bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD).
  • Bệnh nhân bị hội chứng suy nút xoang hoặc block nhĩ thất độ hai hoặc ba mà không được cấy máy tạo nhịp tim, do nguy cơ ngừng xoang kéo dài hoặc block nhĩ thất hoàn toàn.
• Tác dụng phụ: Một số tác dụng phụ có thể xảy ra khi sử dụng adenosine, bao gồm:
  • Chóng mặt
  • Đau đầu
  • Đau bụng
  • Đỏ mặt
  • Đau tay, đau chân, đau cổ, đau lưng.
• Tác dụng phụ nghiêm trọng (cần xử lý ngay): Nếu bạn gặp bất kỳ tác dụng phụ nghiêm trọng nào sau đây, hãy báo ngay cho bác sĩ hoặc nhân viên y tế:
  • Dị ứng với thuốc, với các biểu hiện như nổi mề đay, khó thở, tức ngực, sưng miệng, lưỡi hoặc họng.
  • Ngất xỉu
  • Nhịp tim không đều
  • Co giật
  • Đau đầu dữ dội hoặc chóng mặt
  • Khó thở
  • Giảm thị lực
  • Loạn ngôn (khó nói)
• Thận trọng: Cần thận trọng khi sử dụng adenosine trong các trường hợp sau:
  • Cắt rung nhĩ ở bệnh nhân có đường dẫn truyền nhĩ thất phụ, vì adenosine có thể làm tăng xung động dẫn truyền và gây ra nhịp tim nhanh hơn.
  • Khi sử dụng adenosine, cần theo dõi điện tim liên tục và chuẩn bị sẵn các phương tiện hồi sức tim phổi, do thuốc có khả năng làm tăng nhất thời các rối loạn dẫn truyền hoặc loạn nhịp tim ở bệnh nhân bị cơn tim nhanh kịch phát trên thất.
  • Adenosine được cho là vô hại đối với thai nhi, tuy nhiên chỉ nên sử dụng khi thật sự cần thiết trong thời kỳ mang thai và sau khi đã cân nhắc kỹ lưỡng giữa lợi ích và nguy cơ.
• Tương tác thuốc: Tương tác thuốc có thể làm thay đổi cách hoạt động của thuốc hoặc làm tăng nguy cơ gặp tác dụng phụ. Adenosine có thể tương tác với một số loại thuốc sau:
  • Dipyridamol: Làm tăng tác dụng của adenosine, do đó cần giảm liều adenosine nếu cần sử dụng đồng thời.
  • Theophylline và các xanthin khác: Đây là những chất có tác dụng ức chế mạnh adenosine, vì vậy cần tăng liều adenosine nếu cần sử dụng đồng thời.
  • Nicotine: Làm tăng tác dụng tuần hoàn của adenosine.
  • Carbamazepine hoặc dipyridamole: Có thể làm tăng nguy cơ tác dụng phụ của adenosine khi sử dụng đồng thời.
  • Thuốc chẹn beta: Khi sử dụng đồng thời với adenosine, có thể làm tăng nguy cơ rối loạn nhịp tim.
• Bảo quản: Thuốc cần được bảo quản ở nhiệt độ từ 15-25 độ C. Tránh ánh sáng trực tiếp và không để đông lạnh. Trước khi sử dụng, cần kiểm tra kỹ tình trạng của thuốc.

Lưu ý quan trọng: Người bệnh tuyệt đối không được tự ý phối hợp thuốc. Việc sử dụng adenosine và các loại thuốc khác cần tuân theo chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.