Bài viết cung cấp thông tin tổng quan về tăng huyết áp, bao gồm định nghĩa, nguyên nhân, triệu chứng, biến chứng và phương pháp điều trị. Nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thay đổi lối sống và tuân thủ điều trị để kiểm soát huyết áp, đồng thời khuyến khích việc tầm soát và phát hiện sớm bệnh để phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm.

Tổng quan về tăng huyết áp

• Huyết áp là gì?

  Huyết áp là áp lực của máu trong lòng động mạch khi tim bơm máu để cung cấp oxy và dưỡng chất cho các cơ quan trong cơ thể. Huyết áp thường được đo bằng hai chỉ số: huyết áp tâm thu (áp lực khi tim co bóp) và huyết áp tâm trương (áp lực khi tim giãn ra giữa các nhịp đập). Đơn vị đo huyết áp là milimet thủy ngân (mmHg).

  Tham khảo: https://www.heart.org/en/health-topics/high-blood-pressure/the-facts-about-high-blood-pressure/what-is-high-blood-pressure

  Thông qua thiết bị đo huyết áp, chúng ta có thể dễ dàng biết được mức độ áp lực của dòng máu trong cơ thể.

• Tăng huyết áp (Cao huyết áp)

  Tăng huyết áp, hay còn gọi là cao huyết áp, là một bệnh lý phổ biến xảy ra khi áp lực máu tác động lên thành mạch quá cao một cách thường xuyên. Theo định nghĩa của Hội Tim Mạch Học Việt Nam, tăng huyết áp là khi huyết áp tâm thu từ 140 mmHg trở lên và/hoặc huyết áp tâm trương từ 90 mmHg trở lên.

  Tham khảo: https://vnah.org.vn/tin-tuc/tang-huyet-ap-nhung-dieu-can-biet

  Nếu tình trạng huyết áp cao kéo dài mà không được kiểm soát, nó có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, thậm chí dẫn đến các biến chứng nguy hiểm, đe dọa tính mạng. Do đó, việc hiểu rõ về cách hạ huyết áp và các biện pháp hạ huyết áp khẩn cấp là vô cùng quan trọng.

  Theo số liệu từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO):

  • Tăng huyết áp là nguyên nhân gây ra 7,1 triệu ca tử vong mỗi năm, tương đương 13% tổng số ca tử vong trên toàn cầu.
  • Bệnh chiếm 4,5% gánh nặng bệnh tật chung trên toàn cầu.
  • Tỷ lệ người mắc tăng huyết áp được dự báo sẽ tăng lên 29,2% (tương đương 1,5 tỷ người) vào năm 2025.

  Bệnh tăng huyết áp có thể biểu hiện qua các triệu chứng như:

  • Đau đầu, đặc biệt là vào buổi sáng.
  • Đỏ bừng hoặc nóng bừng mặt.
  • Tức nặng ngực.
  • Chóng mặt, hoa mắt.
  • Khó thở.
  • Mờ mắt.

  Tuy nhiên, nhiều trường hợp tăng huyết áp không có triệu chứng rõ ràng, đặc biệt ở giai đoạn sớm. Điều này khiến bệnh trở nên nguy hiểm vì người bệnh thường không biết mình mắc bệnh cho đến khi xuất hiện các biến chứng.

  Hậu quả của tăng huyết áp không kiểm soát trong thời gian dài có thể gây ra những tổn thương nghiêm trọng cho các mạch máu và các cơ quan quan trọng như:

  • Tim: Gây ra bệnh mạch vành, suy tim, phì đại thất trái, rối loạn nhịp tim.
  • Não: Gây ra đột quỵ (tai biến mạch máu não), xuất huyết não, thiếu máu não.
  • Thận: Gây ra suy thận, tổn thương cầu thận.
  • Mắt: Gây ra tổn thương võng mạc, giảm thị lực, mù lòa.

  Ngoài ra, tăng huyết áp còn thúc đẩy quá trình xơ vữa động mạch, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch khác.

  Theo thống kê của Hội Tim mạch Việt Nam, hiện nay có khoảng 25% dân số Việt Nam có triệu chứng tăng huyết áp và mắc các bệnh tim mạch. Đáng chú ý, bệnh tăng huyết áp đang có xu hướng trẻ hóa, với nhiều người mắc bệnh ở độ tuổi lao động.

Điều trị tăng huyết áp

• Phương pháp điều trị

  Khi được chẩn đoán tăng huyết áp, người bệnh có thể được điều trị bằng thuốc hạ huyết áp hoặc áp dụng các biện pháp thay đổi lối sống. Việc thay đổi lối sống được khuyến khích cho tất cả bệnh nhân tăng huyết áp, bất kể giai đoạn bệnh. Thuốc hạ huyết áp có thể được sử dụng đơn lẻ hoặc phối hợp, tùy thuộc vào mức độ tăng huyết áp và các yếu tố nguy cơ tim mạch khác.

• Điều trị không dùng thuốc

  Điều trị tăng huyết áp không dùng thuốc thường được ưu tiên cho những bệnh nhân bị tăng huyết áp ở mức độ nhẹ, chẳng hạn như tăng huyết áp bình thường cao (huyết áp tâm thu từ 130-139 mmHg hoặc huyết áp tâm trương từ 85-89 mmHg) hoặc tăng huyết áp độ 1 (huyết áp tâm thu từ 140-159 mmHg hoặc huyết áp tâm trương từ 90-99 mmHg), và không có các biến chứng tim mạch hoặc tổn thương cơ quan đích. Tuy nhiên, ngay cả khi cần dùng thuốc, việc thay đổi lối sống vẫn là một phần quan trọng trong quá trình điều trị.

• Các biện pháp không dùng thuốc

  Các biện pháp không dùng thuốc có vai trò quan trọng trong việc kiểm soát huyết áp, bao gồm:

  • Thay đổi lối sống:

    • Chế độ ăn uống lành mạnh: Ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, cá và thịt gia cầm không da. Hạn chế ăn muối, đồ ăn chế biến sẵn, đồ ngọt và chất béo bão hòa.

      Tham khảo: https://www.heart.org/en/healthy-living/healthy-eating/eat-smart/nutrition-basics/aha-diet-and-lifestyle-recommendations

    • Duy trì cân nặng hợp lý: Nếu bạn thừa cân hoặc béo phì, hãy giảm cân từ từ và bền vững.

    • Hạn chế chất kích thích: Uống ít rượu bia, cà phê và các đồ uống có chứa caffeine.

    • Tăng cường hoạt động thể lực: Tập thể dục đều đặn ít nhất 30 phút mỗi ngày, hầu hết các ngày trong tuần. Các bài tập phù hợp bao gồm đi bộ, chạy bộ, bơi lội, đạp xe và yoga.

      Tham khảo: https://www.heart.org/en/healthy-living/fitness/fitness-basics/aha-recommendations-for-physical-activity-in-adults

    • Bỏ thuốc lá: Thuốc lá làm tăng huyết áp và tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.

  • Tập thể dục đều đặn: Chọn các bài tập phù hợp với sức khỏe và thể trạng của bạn, và tập luyện đều đặn mỗi ngày.

  • Giảm cân nếu thừa cân: Giảm cân có thể giúp hạ huyết áp và cải thiện sức khỏe tổng thể.

  • Hạn chế rượu, bỏ thuốc lá: Đây là những yếu tố nguy cơ quan trọng gây tăng huyết áp.

  • Tránh nhiễm lạnh đột ngột: Nhiệt độ lạnh có thể làm co mạch máu và tăng huyết áp.

  • Kiểm soát tốt các bệnh liên quan: Nếu bạn mắc các bệnh như tiểu đường, bệnh thận hoặc bệnh tuyến giáp, hãy kiểm soát chúng tốt để giúp kiểm soát huyết áp.

  • Thường xuyên kiểm tra huyết áp tại nhà: Theo dõi huyết áp tại nhà giúp bạn và bác sĩ theo dõi hiệu quả điều trị và điều chỉnh kế hoạch điều trị khi cần thiết.

• Lưu ý

  Hiệu quả của việc áp dụng các biện pháp không dùng thuốc phụ thuộc rất nhiều vào sự tuân thủ của người bệnh. Bệnh nhân cần được theo dõi và quản lý bệnh lâu dài, đồng thời tuân thủ các hướng dẫn của bác sĩ để giảm nguy cơ biến chứng và duy trì mức huyết áp ổn định. Nếu các biện pháp không dùng thuốc không hiệu quả, người bệnh cần đến bệnh viện để được bác sĩ chuyên khoa thăm khám và điều trị.

Phòng ngừa và phát hiện sớm

• Tính chất bệnh

  Bệnh tăng huyết áp thường diễn tiến âm thầm, với các triệu chứng mơ hồ hoặc không có triệu chứng cụ thể. Điều này khiến bệnh trở nên nguy hiểm vì người bệnh thường không biết mình mắc bệnh cho đến khi xuất hiện các biến chứng.

• Đối tượng nguy cơ

  Những người có nguy cơ cao mắc tăng huyết áp bao gồm:

  • Người trung niên và cao tuổi.
  • Người có tiền sử gia đình mắc tăng huyết áp.
  • Người thừa cân hoặc béo phì.
  • Người có lối sống ít vận động.
  • Người ăn nhiều muối.
  • Người uống nhiều rượu bia.
  • Người hút thuốc lá.
  • Người bị căng thẳng thường xuyên.
  • Người mắc các bệnh như tiểu đường, bệnh thận hoặc bệnh tuyến giáp.

• Lời khuyên

  Để phòng ngừa và phát hiện sớm tăng huyết áp, bạn nên:

  • Chủ động theo dõi huyết áp thường xuyên, đặc biệt nếu bạn thuộc nhóm đối tượng nguy cơ.
  • Đo huyết áp định kỳ tại nhà hoặc tại các cơ sở y tế.
  • Nếu phát hiện huyết áp cao, hãy đến gặp bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.

  Việc phát hiện sớm và điều trị tăng huyết áp có thể giúp bạn kiểm soát bệnh, giảm nguy cơ biến chứng và duy trì một cuộc sống khỏe mạnh.