Căng thẳng và Cao Huyết Áp: Mối Liên Hệ và Cách Phòng Ngừa
Mối liên hệ giữa căng thẳng quá mức với bệnh cao huyết áp vẫn đang được nghiên cứu và chưa có đáp án chính xác. Tuy nhiên, sự căng thẳng quá mức lâu ngày khiến cơ thể hoạt động ở cường độ cao sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến mức huyết áp của cơ thể. Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), căng thẳng có thể góp phần làm tăng huyết áp và các bệnh tim mạch khác.
1. Căng thẳng quá mức tác động như thế nào đến sức khỏe?
- Căng thẳng là gì?: Căng thẳng là một phản ứng tự nhiên về thể chất và tinh thần đối với những trải nghiệm khó khăn trong cuộc sống. Đó là cách cơ thể phản ứng khi có yêu cầu hoặc áp lực. Theo Medscape, căng thẳng có thể đến từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm công việc, các mối quan hệ, vấn đề tài chính và các sự kiện lớn trong cuộc sống.
- Tác hại của căng thẳng mãn tính: Nếu căng thẳng quá mức tăng cao và không ngừng bùng phát có thể gây hại cho sức khỏe. Căng thẳng quá mức kéo dài trở thành mãn tính có thể gây ra nhiều triệu chứng khác nhau như cáu gắt, lo âu, phiền muộn, đau đầu, mất ngủ,… Theo Mayo Clinic, căng thẳng mãn tính có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như bệnh tim, tiểu đường, béo phì và trầm cảm.
- Ảnh hưởng đến các hệ thống cơ quan:
- Hệ thống thần kinh và nội tiết: Căng thẳng quá mức tác động lên hệ thần kinh, kích thích tuyến thượng thận giải phóng các hormone gồm adrenaline và cortisol, những hormone này làm tăng nhịp tim. Căng thẳng quá mức lâu ngày cũng là một yếu tố dẫn đến các hành vi như ăn quá nhiều, lạm dụng rượu hoặc sử dụng ma túy hay sống xa cách với xã hội và mọi người xung quanh.
- Hệ hô hấp và tim mạch: Khi bị căng thẳng quá mức, tim cũng đập nhanh hơn, làm cho các mạch máu co lại và tăng huyết áp. Việc căng thẳng quá mức nếu diễn ra thường xuyên sẽ khiến tim phải làm việc quá sức trong thời gian dài, tăng nguy cơ bị đột quỵ hoặc đau tim. Theo AHA, tăng huyết áp là một yếu tố nguy cơ chính của bệnh tim và đột quỵ.
- Hệ thống tiêu hóa: Sự căng thẳng quá mức kích thích quá trình tạo glucose ở gan, để cung cấp cho bạn năng lượng. Do đó, nếu bị căng thẳng quá mức kéo dài sẽ làm tăng đường huyết, có thể làm tăng nguy cơ phát triển bệnh tiểu đường type 2.
- Hệ cơ: Phản ứng tự nhiên khi bị căng thẳng quá mức làm căng cơ bắp để tăng tính phòng vệ của cơ thể, nhưng nếu thường xuyên bị căng thẳng quá mức, các cơ có thể không được thư giãn, sẽ gây ra đau đầu, đau lưng và đau vai, nhức mỏi cơ thể.
- Tình dục và hệ thống sinh sản: Căng thẳng quá mức liên tục gây ra mệt mỏi cho cả thể chất và tinh thần, làm giảm ham muốn. Nếu căng thẳng quá mức tiếp tục trong một thời gian dài, mức testosterone của đàn ông có thể bắt đầu giảm xuống, cản trở quá trình sản xuất tinh trùng và có thể gây ra chứng rối loạn cương dương hoặc thậm chí liệt dương. Đối với phụ nữ, căng thẳng quá mức có thể ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt, dẫn đến kinh nguyệt không đều, kỳ kinh nguyệt diễn ra với nhiều triệu chứng khó chịu hơn.
- Hệ thống miễn dịch: Các hormone tiết ra do căng thẳng quá mức sẽ làm suy yếu hệ thống miễn dịch của bạn và làm giảm phản ứng của cơ thể đối với những yếu tố gây hại. Những người bị căng thẳng quá mức lâu ngày dễ mắc các bệnh do vi rút như cúm hay cảm lạnh thông thường và các bệnh nhiễm trùng khác. Căng thẳng quá mức cũng có thể làm trì hoãn sự hồi phục của cơ thể khi bị bệnh hoặc gặp phải chấn thương.
2. Huyết áp cao do stress có đúng không?
- Phản ứng của cơ thể khi căng thẳng: Ngoài cảm giác khó chịu khi đối mặt với những tình huống căng thẳng quá mức, cơ thể chúng ta còn phản ứng bằng cách giải phóng các hormone 'căng thẳng' là adrenaline và cortisol vào máu.
- Cơ chế tăng huyết áp: Các hormone 'căng thẳng' này khiến cơ thể đưa ra một trong hai phản ứng là 'chiến đấu' hoặc 'bỏ chạy' khi bị căng thẳng quá mức bằng cách làm cho tim đập nhanh hơn và co thắt các mạch máu trong cơ thể.
- Huyết áp cao do stress (tạm thời): Sự co thắt mạch máu và tăng nhịp tim dẫn đến tăng huyết áp nhanh, nhưng chỉ là tạm thời bởi khi phản ứng căng thẳng quá mức biến mất, huyết áp sẽ trở lại mức bình thường như trước khi căng thẳng quá mức diễn ra. Việc tăng huyết áp nhanh, tạm thời này khi bị căng thẳng quá mức gọi là chứng 'huyết áp cao do stress'.
- Mối liên hệ giữa căng thẳng mãn tính và cao huyết áp: Mối liên hệ giữa việc căng thẳng quá mức với bệnh cao huyết áp vẫn đang được nghiên cứu và chưa có đáp án chính xác. Tuy nhiên, sự căng thẳng quá mức lâu ngày liên tục trở thành mãn tính khiến cơ thể chúng ta luôn hoạt động ở cường độ cao trong nhiều ngày hoặc nhiều tuần đã cho thấy những ảnh hưởng tiêu cực đến mức huyết áp của cơ thể.
- Các yếu tố khác ảnh hưởng đến huyết áp: Ngoài sự căng thẳng quá mức, còn có nhiều yếu tố ảnh hưởng không tốt tới bệnh tăng huyết áp nhanh như sau:
- Hút thuốc;
- Uống quá nhiều rượu;
- Ăn thực phẩm không lành mạnh;
- Bệnh tim;
- Sự cô đơn.
3. Tránh căng thẳng quá mức để đề phòng tăng huyết áp như thế nào?
- Giảm căng thẳng gián tiếp giúp điều hòa huyết áp: Giảm căng thẳng quá mức có thể không trực tiếp làm giảm huyết áp trong thời gian dài. Tuy nhiên, việc quản lý căng thẳng có thể giúp cải thiện sức khỏe, điều hòa huyết áp một cách gián tiếp thông qua các hoạt động khác nhau. Ví dụ, thực hiện các hoạt động lành mạnh như tập thể dục ba đến năm lần một tuần, mỗi lần tập trong 30 phút có thể làm giảm mức độ căng thẳng, tạo ra sự khác biệt lâu dài trong việc giảm huyết áp. Theo AHA, tập thể dục thường xuyên giúp giảm huyết áp và cải thiện sức khỏe tim mạch.
- Các biện pháp giảm căng thẳng:
- Đơn giản hóa cuộc sống, suy nghĩ bằng cách thay đổi quan điểm khi gặp phải các vấn đề. Hãy tập trung vào việc tìm ra giải pháp thay vì xu hướng phàn nàn. Hãy cởi mở và sẵn sàng thử nghiệm, tận hưởng cuộc sống.
- Tập hít thở sâu và chậm để thư giãn. Theo Harvard Health, hít thở sâu có thể giúp giảm căng thẳng và hạ huyết áp.
- Tập yoga và thiền để tăng cường sức khỏe và giúp cơ thể thư giãn về tâm trí. Những kỹ thuật này cũng cho thấy tác dụng có thể làm giảm huyết áp tâm thu của bạn từ 5 mm thủy ngân (mmHg) trở lên.
- Ngủ nhiều vì giấc ngủ ngon sẽ giúp cơ thể thoải mái, ngủ quá ít khiến cơ thể không được nghỉ ngơi cũng dễ khó chịu, gây ra sự căng thẳng quá mức. Theo Mayo Clinic, thiếu ngủ có thể làm tăng huyết áp và nguy cơ mắc bệnh tim.
Kết luận: Căng thẳng ảnh hưởng nhiều mặt đến sức khỏe, có thể tác động tiêu cực đến huyết áp. Quản lý căng thẳng là yếu tố quan trọng để bảo vệ sức khỏe tim mạch. Hãy tìm kiếm sự giúp đỡ từ chuyên gia nếu bạn cảm thấy khó khăn trong việc kiểm soát căng thẳng.
Nguồn tham khảo: mayoclinic.org, heart.org, drugs.com, health.harvard.edu, Medscape