Huyết áp cao vô căn: Cần điều trị lâu dài
Huyết áp là gì?
Huyết áp là áp lực của máu lên thành mạch. Chỉ số huyết áp phụ thuộc vào nhiều yếu tố như thể tích máu tim bơm ra, lực bơm máu của tim, độ đàn hồi của thành mạch máu. Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), huyết áp bình thường là dưới 120/80 mmHg. Huyết áp cao (tăng huyết áp) được định nghĩa là khi chỉ số huyết áp tâm thu (số trên) từ 130 mmHg trở lên hoặc huyết áp tâm trương (số dưới) từ 80 mmHg trở lên [^1]. Hiện nay, số lượng bệnh nhân bị tăng huyết áp vô căn ngày càng tăng, và đây là bệnh lý cần điều trị lâu dài để ổn định và phòng ngừa biến chứng.
[^1]: American Heart Association. (2021). Understanding Blood Pressure Readings. https://www.heart.org/en/health-topics/high-blood-pressure/understanding-blood-pressure-readings
Bệnh huyết áp cao vô căn là gì?
Tăng huyết áp là tình trạng áp lực máu trong động mạch tăng cao một cách dai dẳng. Bệnh tăng huyết áp được chia thành hai loại chính: tăng huyết áp vô căn (hay còn gọi là tăng huyết áp nguyên phát) và tăng huyết áp thứ phát (có nguyên nhân). Khoảng 90-95% trường hợp tăng huyết áp là vô căn, nghĩa là không xác định được nguyên nhân cụ thể [^2].
Tăng huyết áp vô căn được chẩn đoán khi không tìm thấy các nguyên nhân rõ ràng gây tăng huyết áp. Các yếu tố nguy cơ có thể góp phần vào sự phát triển của tăng huyết áp vô căn bao gồm: di truyền, tuổi tác, chủng tộc, thừa cân béo phì, ít vận động, chế độ ăn nhiều muối, uống nhiều rượu, hút thuốc lá và căng thẳng [^3].
Các nguyên nhân gây tăng huyết áp thứ phát (chiếm tỷ lệ nhỏ hơn, khoảng 5-10%) có thể bao gồm các bệnh lý như bệnh mạch máu thận, bệnh thận mãn tính, cường aldosteron tiên phát, u tủy thượng thận, sử dụng một số loại thuốc gây tăng huyết áp, bệnh tuyến giáp, rối loạn thở khi ngủ (ngưng thở khi ngủ), rối loạn mỡ máu, hẹp động mạch chủ…
[^2]: National Heart, Lung, and Blood Institute. (2022). High Blood Pressure. https://www.nhlbi.nih.gov/health-topics/high-blood-pressure [^3]: Mayo Clinic. (2023). High blood pressure (hypertension). https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/high-blood-pressure/symptoms-causes/syc-20373410
Bệnh huyết áp cao vô căn có nguy hiểm không?
Tăng huyết áp vô căn là một bệnh lý nguy hiểm vì thường tiến triển âm thầm, không có triệu chứng rõ ràng trong nhiều năm. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, tăng huyết áp có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe và tính mạng. Do không xác định được nguyên nhân gốc rễ, việc điều trị tăng huyết áp vô căn chủ yếu tập trung vào kiểm soát chỉ số huyết áp bằng thuốc hạ áp hàng ngày. Điều này có nghĩa là người bệnh thường phải dùng thuốc suốt đời.
Biến chứng nguy hiểm của huyết áp cao vô căn
Tăng huyết áp vô căn có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, bao gồm:
- Biến chứng tim mạch:
- Đau thắt ngực.
- Phì đại tâm thất trái.
- Suy tim.
- Nhồi máu cơ tim.
- Bệnh mạch máu ngoại biên.
- Biến chứng não:
- Đột quỵ não (xuất huyết não hoặc nhồi máu não).
- Thiếu máu não.
- Biến chứng thận:
- Suy thận.
- Biến chứng mắt:
- Bệnh võng mạc do tăng huyết áp, có thể dẫn đến mù lòa.
Ngoài ra, tăng huyết áp có thể gây ra các biến chứng cấp tính như tăng huyết áp kịch phát (huyết áp tăng vọt lên rất cao), có thể dẫn đến suy tim cấp, phù phổi cấp, đột quỵ hoặc tử vong.
Cao huyết áp luôn cần được điều trị lâu dài
Đối với tăng huyết áp thứ phát, việc điều trị tập trung vào giải quyết nguyên nhân gốc rễ gây bệnh. Ví dụ, nếu tăng huyết áp do hẹp động mạch thận, việc phẫu thuật hoặc can thiệp nong động mạch thận có thể giúp kiểm soát huyết áp. Tuy nhiên, với tăng huyết áp vô căn, việc điều trị chủ yếu là kiểm soát triệu chứng bằng thuốc hạ áp. Điều này đòi hỏi người bệnh phải duy trì dùng thuốc suốt đời, vì thuốc chỉ có tác dụng làm giảm huyết áp chứ không chữa khỏi bệnh hoàn toàn.
Việc dùng thuốc hạ áp lâu dài có thể gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Hơn nữa, ngay cả khi huyết áp được kiểm soát tốt, người bệnh tăng huyết áp vô căn vẫn có nguy cơ cao mắc các biến cố tim mạch, đặc biệt là xơ vữa động mạch. Các mảng xơ vữa có thể gây tắc nghẽn động mạch, dẫn đến thiếu máu cơ tim, thiếu máu não, nhồi máu cơ tim hoặc nhồi máu não. Vì vậy, việc phòng ngừa biến chứng là vô cùng quan trọng, song song với việc kiểm soát huyết áp.
Vậy điều trị cao huyết áp thế nào cho ổn?
Điều trị tăng huyết áp không chỉ đơn thuần là dùng thuốc để hạ huyết áp xuống mức bình thường. Để kiểm soát huyết áp hiệu quả và giảm nguy cơ biến chứng, người bệnh cần kết hợp các biện pháp sau:
- Thay đổi lối sống:
- Chế độ ăn uống: Giảm lượng muối trong khẩu phần ăn (dưới 5g muối/ngày), tăng cường ăn rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, hạn chế ăn thịt đỏ, đồ ăn chế biến sẵn, đồ ăn nhiều dầu mỡ.
- Tập thể dục thường xuyên: Tập thể dục ít nhất 150 phút mỗi tuần với cường độ vừa phải (ví dụ: đi bộ nhanh, chạy bộ, bơi lội, đạp xe).
- Duy trì cân nặng hợp lý: Nếu thừa cân hoặc béo phì, cần giảm cân để đạt được cân nặng lý tưởng.
- Bỏ hút thuốc lá: Hút thuốc lá làm tăng huyết áp và nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
- Hạn chế uống rượu: Uống quá nhiều rượu có thể làm tăng huyết áp.
- Giảm căng thẳng: Tìm cách giải tỏa căng thẳng bằng các hoạt động thư giãn như yoga, thiền, nghe nhạc, đọc sách.
- Sử dụng thuốc hạ áp: Tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ về loại thuốc, liều lượng và thời gian dùng thuốc. Không tự ý ngừng thuốc hoặc thay đổi liều lượng thuốc khi chưa có ý kiến của bác sĩ.
- Theo dõi huyết áp thường xuyên: Tự đo huyết áp tại nhà và ghi lại kết quả để theo dõi và điều chỉnh điều trị khi cần thiết.
Làm thế nào biết được mức huyết áp điều trị là tối ưu
Mức huyết áp mục tiêu cần đạt được khi điều trị tăng huyết áp phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm:
- Độ tuổi.
- Các bệnh lý đi kèm (ví dụ: tiểu đường, bệnh thận mãn tính, bệnh tim mạch).
- Các yếu tố nguy cơ tim mạch khác (ví dụ: hút thuốc lá, rối loạn mỡ máu, tiền sử gia đình có người mắc bệnh tim mạch sớm).
Bác sĩ sẽ đánh giá các yếu tố này và đề xuất mức huyết áp mục tiêu phù hợp với từng bệnh nhân. Thông thường, mức huyết áp mục tiêu là dưới 130/80 mmHg đối với hầu hết người bệnh tăng huyết áp. Tuy nhiên, ở một số trường hợp, mức huyết áp mục tiêu có thể thấp hơn (ví dụ: dưới 120/80 mmHg đối với người bệnh có bệnh thận mãn tính và protein niệu). Để đánh giá hiệu quả điều trị và điều chỉnh thuốc phù hợp, bác sĩ có thể chỉ định đo Holter huyết áp 24 giờ (ABPM). Holter huyết áp giúp theo dõi huyết áp liên tục trong 24 giờ, cung cấp thông tin chi tiết về biến động huyết áp trong ngày và đêm, từ đó giúp bác sĩ đưa ra quyết định điều trị tối ưu.
Tư vấn điều trị huyết áp tối ưu
Nếu bạn cần tư vấn về cách điều trị huyết áp tối ưu, bạn có thể liên hệ với Phòng khám tim mạch OCA:
- Địa chỉ: 336A Phan Văn Trị, Phường 11, Bình Thạnh, TPHCM (kế nhà thuốc Pharmacity).
- Email:
Địa chỉ email này đang được bảo vệ từ spam bots, bạn cần kích hoạt Javascript để xem nó. Bạn cần kích hoạt Javascript để xem nó. - Hotline: 0938237460
- Đặt hẹn: https://ocaclinic.vn/dich-vu/dat-hen-kham-benh