Tai Biến Mạch Máu Não: Nên Ăn Gì và Kiêng Gì?
Tai biến mạch máu não (đột quỵ) là một tình trạng y tế khẩn cấp xảy ra khi lưu lượng máu đến não bị gián đoạn hoặc giảm đáng kể do tắc nghẽn hoặc vỡ động mạch. Đột quỵ có thể dẫn đến tổn thương não vĩnh viễn hoặc tử vong. Theo thống kê của Bộ Y Tế, mỗi năm Việt Nam có hơn 200.000 ca đột quỵ, và con số này ngày càng tăng.
Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa và phục hồi sau tai biến mạch máu não. Ăn uống lành mạnh có thể giúp kiểm soát huyết áp, cholesterol và lượng đường trong máu, tất cả đều là những yếu tố nguy cơ gây tai biến. Vậy người bệnh tai biến mạch máu não nên ăn gì và kiêng gì?
1. Thực phẩm nên ăn sau tai biến mạch máu não
Với những bệnh nhân bị tai biến, chế độ chăm sóc và dinh dưỡng hợp lý sẽ góp phần giúp bệnh nhân sớm hồi phục. Dưới đây là những nhóm thực phẩm bạn nên tăng cường trong chế độ ăn hàng ngày:
- Rau xanh và trái cây: Rau xanh và trái cây cung cấp nhiều vitamin, khoáng chất và chất xơ cần thiết cho cơ thể, giúp kiểm soát huyết áp, cholesterol và đường huyết. Theo khuyến cáo của AHA (American Heart Association), bạn nên ăn ít nhất 5 phần rau và trái cây mỗi ngày. Nên ưu tiên các loại rau lá xanh như rau bina, cải xoăn, súp lơ xanh, bông cải xanh, cà rốt; và các loại trái cây như chuối, cam, bưởi, dưa hấu, việt quất.
- Ngũ cốc nguyên hạt: Ngũ cốc nguyên hạt cung cấp nhiều chất xơ và vitamin nhóm B, giúp cải thiện sức khỏe tim mạch và chức năng não. Nên chọn các loại ngũ cốc nguyên hạt như gạo lứt, yến mạch, bánh mì nguyên cám. Theo nghiên cứu trên tạp chí Journal of the American College of Cardiology, ăn ngũ cốc nguyên hạt giúp giảm 20% nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
- Thực phẩm giàu protein: Protein giúp xây dựng và sửa chữa mô, đồng thời hỗ trợ chức năng miễn dịch. Các thực phẩm giàu protein nạc bao gồm: thịt gà (ức gà, gà tây,…), trứng, sữa chua Hy Lạp,…
- Cá béo: Cá béo như cá hồi, cá thu, cá ngừ là nguồn cung cấp axit béo omega-3 dồi dào, giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch và cải thiện chức năng não. Theo một nghiên cứu đăng trên Stroke, những người ăn cá béo thường xuyên có nguy cơ đột quỵ thấp hơn 12% so với những người ít ăn cá béo.
- Các loại đậu: Các loại đậu như đậu đen, đậu xanh, đậu lăng cung cấp nhiều protein, chất xơ và vitamin, giúp kiểm soát huyết áp và cholesterol.
- Sữa và các sản phẩm từ sữa: Sữa và các sản phẩm từ sữa cung cấp protein, canxi và vitamin D cần thiết cho cơ thể, giúp cải thiện sức khỏe tim mạch và chức năng xương. Nên chọn các sản phẩm sữa ít béo hoặc không béo.
- Hạt và quả hạch: Hạt và quả hạch như hạnh nhân, óc chó, hạt chia, hạt lanh cung cấp nhiều chất béo tốt, chất xơ và vitamin, giúp cải thiện sức khỏe tim mạch và chức năng não.
2. Thực phẩm nên kiêng sau tai biến mạch máu não
Bên cạnh bổ sung các thực phẩm giàu dinh dưỡng, để cải thiện tình trạng sức khỏe người bệnh tai biến mạch máu não nên kiêng và hạn chế nạp vào cơ thể các nhóm thực phẩm sau đây:
- Thực phẩm giàu muối: Muối có thể làm tăng huyết áp, do đó người bệnh cần hạn chế sử dụng các thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn đóng hộp, thức ăn nhanh. Nên hạn chế lượng muối ăn vào dưới 2.300 mg mỗi ngày. Theo khuyến cáo của Bộ Y Tế, người Việt Nam đang tiêu thụ lượng muối cao gấp đôi so với khuyến nghị.
- Thực phẩm nhiều chất béo bão hòa và cholesterol: Chất béo bão hòa và cholesterol cao trong máu có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Nên hạn chế sử dụng mỡ động vật, nội tạng động vật, da gà, lòng đỏ trứng gà. Chất béo bão hòa và trans có thể làm tăng cholesterol. Nên hạn chế lượng chất béo bão hòa và trans ăn vào dưới 6% tổng lượng calo mỗi ngày.
- Đồ uống có cồn: Đồ uống có cồn có thể làm tăng huyết áp và ảnh hưởng đến chức năng não. Nên hạn chế hoặc bỏ hoàn toàn đồ uống có cồn.
- Thực phẩm nhiều đường: Thực phẩm nhiều đường có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường và béo phì, từ đó làm tăng nguy cơ tai biến mạch máu não. Nên hạn chế sử dụng bánh kẹo, nước ngọt có gas, nước trái cây đóng hộp.
- Thuốc lá: Hút thuốc lá có thể làm hỏng mạch máu và tăng nguy cơ tai biến mạch máu não. Nên cai thuốc lá hoàn toàn.
3. Lời khuyên để áp dụng chế độ dinh dưỡng hiệu quả
- Chia nhỏ bữa ăn thành 5-6 bữa mỗi ngày thay vì 3 bữa chính.
- Ăn chậm, nhai kỹ thức ăn.
- Kết hợp chế độ dinh dưỡng hợp lý với việc tập luyện thể dục thể thao thường xuyên để đạt hiệu quả tốt nhất. Theo khuyến cáo của AHA, bạn nên tập thể dục ít nhất 150 phút mỗi tuần.
- Theo dõi huyết áp và các yếu tố nguy cơ khác thường xuyên.
- Nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để được tư vấn về chế độ dinh dưỡng phù hợp với tình trạng sức khỏe của bản thân.
Để được tư vấn chế độ dinh dưỡng và tầm soát các bệnh lý tim mạch, bạn có thể đến Phòng khám Tim mạch BS Phạm Xuân Hậu tại địa chỉ 336A Phan Văn Trị, P11, Bình Thạnh, TPHCM. Hoặc liên hệ qua số điện thoại 0938237460 để đặt lịch hẹn.