Chế độ ăn cho người đái tháo đường tuýp 2: Nên và không nên ăn gì?
Tổng quan:
Đối với người bệnh đái tháo đường tuýp 2, việc xây dựng một chế độ ăn uống khoa học đóng vai trò then chốt trong việc kiểm soát đường huyết, giảm thiểu sự phụ thuộc vào thuốc và duy trì cân nặng hợp lý. Không có một loại thực phẩm nào bị cấm tuyệt đối, mà quan trọng là bạn cần hiểu rõ về từng nhóm thực phẩm và điều chỉnh lượng tiêu thụ sao cho phù hợp với tình trạng sức khỏe của bản thân.
Theo khuyến cáo của Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA), một chế độ ăn cân bằng, giàu chất xơ, ít chất béo bão hòa và đường đơn là nền tảng để kiểm soát bệnh đái tháo đường tuýp 2 (Nguồn: diabetes.org).
Thực phẩm phù hợp:
Việc xây dựng chế độ dinh dưỡng cho người đái tháo đường không chỉ dựa trên mức đường huyết mà còn cần xem xét đến sở thích ăn uống của người bệnh. Mục tiêu là dung hòa giữa việc kiểm soát đường huyết ổn định và duy trì chất lượng cuộc sống tốt. Bằng cách trang bị kiến thức về dinh dưỡng và thực phẩm, bạn có thể tự tin lựa chọn những món ăn ngon miệng mà không lo ngại về việc tăng đường huyết.
Lượng đường trong máu chịu ảnh hưởng lớn từ lượng chất bột đường (carbohydrate) nạp vào và lượng đường glucose do gan tổng hợp. Glucose từ thức ăn được sử dụng làm năng lượng, phần dư thừa được dự trữ ở gan dưới dạng glycogen. Khi đường huyết giảm, gan sẽ chuyển glycogen thành glucose và giải phóng vào máu để duy trì sự ổn định. Ở người bệnh đái tháo đường, cơ chế điều hòa này bị rối loạn, do đó cần giảm lượng chất bột đường, tăng cường rau xanh, ưu tiên đạm dễ hấp thu và hạn chế chất béo trong khẩu phần ăn hàng ngày.
Cách lựa chọn thực phẩm theo nhóm:
Chất bột đường (55-60% năng lượng):
- Nguồn: Gạo và các sản phẩm chế biến (bún, phở, bánh gạo, xôi, mì, nui…), lúa mì và sản phẩm (mì sợi, bánh mì…), khoai, sắn, ngô, các loại đậu, yến mạch, bánh, kẹo, nước ngọt, trái cây, đồ ăn vặt (khoai tây chiên, snack…).
- Nên chọn: Các loại carbohydrate phức tạp, chuyển hóa chậm như gạo lứt, lúa mạch, yến mạch, ngô, các loại đậu. Chúng giúp đường huyết tăng chậm sau ăn và giàu chất xơ, vitamin.
- *Theo nghiên cứu trên tạp chí *Diabetes Care, việc tiêu thụ ngũ cốc nguyên hạt giúp cải thiện kiểm soát đường huyết và giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch ở người đái tháo đường tuýp 2 (Nguồn: care.diabetesjournals.org).
- Hạn chế: Bột mì trắng, gạo trắng, bánh mì trắng và các sản phẩm chế biến sẵn.
Chất đạm (13-20% năng lượng):
- Nguồn: Cá, các loại đậu, nấm, tàu hũ, trứng, sữa, thịt gia cầm.
- Nên chọn: Đạm dễ hấp thu, ít chất béo bão hòa để giảm biến chứng thận và tim mạch.
- Hạn chế: Thịt heo, thịt đỏ (bò, cừu) vì chứa nhiều chất béo bão hòa.
Chất béo (20-25% năng lượng):
- Nguồn: Dầu ô liu, dầu đậu nành, dầu hướng dương, các loại cá béo (cá hồi, cá thu, cá trích), các loại hạt (hạnh nhân, óc chó…), trái bơ.
- Nên chọn: Chất béo không bão hòa đơn và đa giúp cải thiện cholesterol máu.
- Dầu ô liu nguyên chất là một lựa chọn tuyệt vời, đã được chứng minh là có lợi cho tim mạch và kiểm soát đường huyết (Nguồn: pubmed.ncbi.nlm.nih.gov).
- Hạn chế: Thức ăn nhanh, thịt đỏ, mỡ động vật, bơ, thực phẩm chế biến sẵn chứa chất béo chuyển hóa.
Rau và trái cây:
Rau: Ăn nhiều, vì chúng ít đường, giàu chất xơ, vitamin và khoáng chất. Chất xơ giúp hạn chế tăng đường huyết, giảm xơ vữa động mạch và ngăn ngừa táo bón.
Trái cây: Chọn loại ít ngọt, ăn vừa phải (dưới 200g/ngày). Nên ăn sau bữa ăn chính.
- Nên chọn: Bưởi, sơ ri, thanh long, dưa gang, táo.
- Hạn chế: Xoài, mít, nhãn, nho, sầu riêng.
Lưu ý: Nên ăn trái cây tươi thay vì nước ép trái cây, vì nước ép thường chứa nhiều đường hơn và ít chất xơ hơn (Nguồn: acc.org).
Trên đây là những thông tin về thực phẩm nên và không nên ăn khi bị đái tháo đường tuýp 2. Hãy xây dựng một chế độ ăn uống khoa học và lành mạnh để kiểm soát bệnh tật và tận hưởng cuộc sống khỏe mạnh hơn!