Tiếng Thổi Tim: Tất Tần Tật Những Điều Cần Biết
Ở người trưởng thành khỏe mạnh, tim tạo ra hai tiếng động bình thường, thường được mô tả là 'lub' (tiếng mở ra) và 'dub' (tiếng đóng lại), diễn ra theo trình tự với mỗi nhịp tim. Đó là tiếng tim đầu tiên (S1) và tiếng tim thứ hai (S2), được tạo ra do sự đóng lại của van nhĩ thất (van hai lá và van ba lá) và van bán nguyệt (van động mạch chủ và van động mạch phổi). Ngoài những tiếng tim bình thường này, có thể gặp nhiều tiếng tim khác bao gồm tiếng thổi, tiếng click mở van, và tiếng ngựa phi S3 và S4.
Tiếng thổi tim là âm thanh bất thường phát ra khi tim hoạt động, ngoài hai tiếng tim bình thường (S1 và S2). Tiếng thổi tim có thể là vô hại (sinh lý) hoặc là dấu hiệu của bệnh tim (bệnh lý). Việc phân biệt giữa tiếng thổi vô hại và tiếng thổi bệnh lý rất quan trọng để đảm bảo chẩn đoán và điều trị kịp thời.
1. Tiếng Thổi Tim Là Gì?
- Tiếng thổi tim là âm thanh tạo ra do dòng máu chảy hỗn loạn trong tim, tương tự như tiếng nước chảy qua một ống hẹp hoặc một chỗ tắc nghẽn. Theo Medscape, tiếng thổi tim có thể xuất hiện khi máu chảy qua các van tim bị hẹp, hở, hoặc do các bất thường cấu trúc tim khác [^1^].
- Để nghe được tiếng thổi, cần có sự chênh lệch áp suất ít nhất 30 mmHg giữa các buồng tim. Máu sẽ chảy từ buồng có áp lực cao hơn sang buồng có áp lực thấp hơn khi có shunt (lỗ thông) trái - phải hoặc shunt phải – trái, tùy thuộc vào áp lực bên nào chiếm ưu thế hơn. Điều này giải thích tại sao một số tiếng thổi chỉ xuất hiện khi có sự chênh lệch áp lực đáng kể giữa các buồng tim.
2. Nguyên Nhân Gây Ra Tiếng Thổi Tim?
- Tiếng thổi sinh lý (vô tội): Thường không nguy hiểm và không cần điều trị. Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), tiếng thổi vô tội có thể do nhiều yếu tố như thiếu máu, sốt, cường giáp, hoặc mang thai [^2^].
- Thiếu máu: Làm tăng lưu lượng máu, gây ra tiếng thổi.
- Sốt: Tăng nhịp tim và lưu lượng máu.
- Cường giáp: Tăng cường hoạt động tim mạch.
- Mang thai: Tăng thể tích máu, gây ra tiếng thổi thoáng qua, thường tự hết sau sinh.
- Tiếng thổi bệnh lý (bất thường): Do các bệnh tim như hẹp van tim, hở van tim, tim bẩm sinh, hoặc các bất thường cấu trúc tim.
- Hẹp van tim: Van không mở hoàn toàn, cản trở dòng máu.
- Hở van tim: Van đóng không kín, gây dòng máu trào ngược.
- Tim bẩm sinh: Các dị tật tim từ khi mới sinh, ảnh hưởng đến cấu trúc và chức năng tim.
- Tiếng thổi Still: Thường gặp ở trẻ 3-7 tuổi, lành tính. Đây là loại tiếng thổi vô tội phổ biến nhất ở trẻ em, thường tự biến mất khi trẻ lớn lên. Theo Bệnh viện Nhi đồng Boston, tiếng thổi Still không gây ra bất kỳ vấn đề sức khỏe nào và không cần điều trị [^3^].
3. Các Dấu Hiệu Của Tiếng Thổi Tim?
Các triệu chứng có thể gặp ở người có tiếng thổi tim phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Một số người có tiếng thổi tim không có triệu chứng gì, trong khi những người khác có thể gặp các triệu chứng sau:
- Màu da xanh tím (đặc biệt ở đầu ngón tay, môi): Dấu hiệu của tình trạng thiếu oxy trong máu.
- Tức ngực: Có thể do thiếu máu cơ tim hoặc các vấn đề tim mạch khác.
- Chóng mặt hoặc ngất xỉu: Do lưu lượng máu lên não không đủ.
- Đổ mồ hôi quá nhiều: Có thể liên quan đến hoạt động quá mức của hệ thần kinh giao cảm.
- Ăn uống kém, chậm lớn (ở trẻ em): Do tim phải làm việc nhiều hơn để bù đắp cho các bất thường.
- Khó thở khi gắng sức: Do tim không đủ khả năng bơm máu đáp ứng nhu cầu của cơ thể.
- Phù chân hoặc bụng: Do suy tim, gây ứ dịch.
- Tăng cân nhanh: Có thể do giữ nước.
- Nếu có các triệu chứng này, nên đi khám bác sĩ tim mạch để được đánh giá và chẩn đoán chính xác.
4. Làm Thế Nào Để Chẩn Đoán Tiếng Thổi Tim?
- Hỏi tiền sử bệnh và khám thực thể (nghe tim bằng ống nghe): Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng, tiền sử bệnh tim trong gia đình, và các yếu tố nguy cơ tim mạch khác. Việc nghe tim bằng ống nghe giúp bác sĩ xác định vị trí, thời điểm, và cường độ của tiếng thổi.
- Các xét nghiệm hỗ trợ:
- X-quang ngực: Cung cấp hình ảnh tổng quan về tim và phổi, giúp phát hiện các bất thường về kích thước và hình dạng tim.
- Siêu âm tim (quan trọng nhất): Sử dụng sóng siêu âm để tạo ra hình ảnh chi tiết về cấu trúc và chức năng của tim, giúp xác định nguyên nhân của tiếng thổi tim. Theo ACC (American College of Cardiology), siêu âm tim là công cụ chẩn đoán quan trọng nhất trong việc đánh giá tiếng thổi tim [^4^].
- Điện tâm đồ (EKG): Ghi lại hoạt động điện của tim, giúp phát hiện các rối loạn nhịp tim và các dấu hiệu của bệnh tim.
- Chụp cộng hưởng từ tim (MRI): Cung cấp hình ảnh chi tiết về cấu trúc tim và các mạch máu lớn, giúp đánh giá các bất thường phức tạp.
- Thông tim và chụp động mạch xóa nền (xâm lấn): Là thủ thuật xâm lấn, thường được sử dụng khi các xét nghiệm không xâm lấn không đủ để chẩn đoán. Thông tim giúp đo áp lực trong các buồng tim và mạch máu, trong khi chụp động mạch xóa nền giúp đánh giá tình trạng của các động mạch vành.
5. Tiếng Thổi Tim Được Điều Trị Như Thế Nào?
- Tiếng thổi vô tội: không cần điều trị. Bác sĩ có thể khuyên bạn theo dõi định kỳ để đảm bảo tiếng thổi không thay đổi.
- Tiếng thổi bệnh lý: điều trị tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng. Mục tiêu của điều trị là giảm triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng, và cải thiện chất lượng cuộc sống.
- Các phương pháp điều trị:
- Phẫu thuật: Có thể cần thiết để sửa chữa hoặc thay thế van tim bị hỏng, hoặc để điều chỉnh các dị tật tim bẩm sinh.
- Can thiệp tim mạch ít xâm lấn:
- Đóng lỗ thông: Sử dụng các thiết bị đặc biệt để đóng các lỗ thông trong tim, như lỗ thông liên nhĩ (ASD) hoặc lỗ thông liên thất (VSD).
- Thay van động mạch chủ qua da (TAVI): Thay thế van động mạch chủ bị hẹp mà không cần phẫu thuật mở ngực.
- Sửa van hai lá qua ống thông: Sửa chữa van hai lá bị hở bằng cách sử dụng các thiết bị đặc biệt đưa vào tim qua ống thông.
- Khám tim mạch định kỳ để theo dõi và điều trị kịp thời. Việc theo dõi định kỳ giúp bác sĩ đánh giá hiệu quả của điều trị và điều chỉnh khi cần thiết.
Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào về sức khỏe tim mạch, hãy đến gặp chuyên gia tim mạch để được tư vấn và điều trị tốt nhất.
Tài liệu tham khảo:
[^1^]: Medscape: https://emedicine.medscape.com/article/899178-overview [^2^]: American Heart Association (AHA): https://www.heart.org/ [^3^]: Boston Children's Hospital: https://www.childrenshospital.org/ [^4^]: American College of Cardiology (ACC): https://www.acc.org/