Sa van 2 lá: Tổng quan, chẩn đoán và điều trị
Sa van 2 lá tuy không đe dọa trực tiếp đến tính mạng, nhưng có thể gây ra những khó chịu và ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của người bệnh. Do vậy, việc chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời là rất quan trọng.
1. Sa van 2 lá là gì?
Sa van 2 lá là tình trạng một hoặc cả hai lá van hai lá bị tổn thương và phồng lên, sa vào nhĩ trái khi tâm thất trái co lại Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA). Điều này dẫn đến việc van đóng không kín.
Như vậy, khi tim co bóp để tống máu đi, sẽ có một lượng máu nhỏ rò rỉ trở lại buồng tâm nhĩ trái, dẫn đến tình trạng hở van hai lá. Trong đa số các trường hợp, sa van 2 lá không gây nguy hiểm đến tính mạng của người bệnh và không cần phải điều trị. Tuy nhiên, tình trạng hở van hai lá gây thiếu máu tới các cơ quan khác có thể dẫn đến các triệu chứng như khó thở, đau ngực, mệt mỏi,… Những triệu chứng này có thể ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Sa van 2 lá còn được biết đến với những tên gọi khác như:
- Hội chứng van đĩa mềm
- Hội chứng phình van hai lá
- Hội chứng Barlow
2. Các phương pháp chẩn đoán sa van 2 lá
Để chẩn đoán sa van 2 lá, bác sĩ có thể sử dụng một hoặc kết hợp các phương pháp sau:
- Siêu âm tim: Đây là phương pháp chẩn đoán sa van 2 lá thường được áp dụng và không gây xâm lấn đến tim. Siêu âm tim tạo ra hình ảnh và cấu trúc của tim dựa vào việc sử dụng sóng âm tần số cao. Bác sĩ có thể quan sát được van 2 lá, dòng chảy của máu, đồng thời đo được lượng hở. Có hai loại siêu âm tim chính: siêu âm tim qua thành ngực (TTE) và siêu âm tim qua thực quản (TEE). TEE cho hình ảnh rõ nét hơn về van tim.
- Chụp X-quang: Tia X được tạo ra từ bức xạ đi qua cơ thể và phản chiếu thành hình ảnh trên phim. Bác sĩ chẩn đoán dựa vào việc quan sát, phân tích hình ảnh của tim, phổi và mạch máu. Chụp X-quang có thể giúp đánh giá kích thước tim và phát hiện các bất thường khác ở phổi.
- Điện tâm đồ (ECG): Ở phương pháp không xâm lấn này, bệnh nhân sẽ được đặt điện cực trên ngực nhằm ghi lại các xung điện làm tim đập. Tín hiệu điện ECG được ghi lại có thể giúp bác sĩ phát hiện được những cơ cấu hay sự bất thường của nhịp tim, bao gồm cả sa van 2 lá. ECG chủ yếu giúp phát hiện các rối loạn nhịp tim liên quan đến sa van hai lá.
- Thử nghiệm gắng sức: Thường hở van 2 lá sẽ làm giới hạn khả năng gắng sức ở người bệnh. Khi đó, bác sĩ sẽ chỉ định thử nghiệm gắng sức như sử dụng máy chạy bộ để chẩn đoán sa van 2 lá ở một người. Thử nghiệm gắng sức giúp đánh giá mức độ ảnh hưởng của sa van hai lá đến khả năng hoạt động thể chất của người bệnh.
- Đặt ống thông tim: Trường hợp bệnh nhân nghi bị sa van 2 lá cấp độ nặng có thể cần phải phẫu thuật thì sẽ được đặt ống thông tim trước đó để có thể quan sát một cách chi tiết xem có cần phẫu thuật bắc cầu động mạch vành hoặc phẫu thuật van hay không. Ống thông tim sẽ được đưa vào cơ thể, đồng thời chất màu được tiêm vào mạch máu của tim. Máy X-quang có thể nhìn thấy thuốc nhuộm và đưa ra các hình ảnh X-quang làm cơ sở chẩn đoán cho bác sĩ. Kỹ thuật này cũng cho phép bác sĩ đo được áp lực trong tim trong trường hợp có lo ngại về tăng áp động mạch phổi. Đặt ống thông tim là một thủ thuật xâm lấn, thường chỉ được sử dụng khi các phương pháp chẩn đoán khác không đủ thông tin.
Nếu người bệnh bị sa van 2 lá nhưng không có biểu hiện hay triệu chứng cụ thể nào thì có thể được chỉ định tái khám để theo dõi thêm mỗi 3 – 5 năm, tùy thuộc vào tình trạng của từng bệnh nhân. Việc theo dõi định kỳ giúp phát hiện sớm các thay đổi và điều chỉnh điều trị kịp thời.
3. Điều trị sa van 2 lá
Phần lớn bệnh nhân bị sa van 2 lá mà không có triệu chứng thì sẽ không cần tiến hành điều trị. Ngược lại, với những người có triệu trứng, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh, bác sĩ sẽ có những lời khuyên về việc sử dụng thuốc hay tiến hành phẫu thuật.
3.1 Dùng thuốc
Sa van 2 lá kèm theo các triệu chứng liên quan đến nhịp tim bất thường, đau ngực hay các biến chứng khác có thể được kê một số toa thuốc nhất định, bao gồm:
- Beta Blockers: Giúp làm chậm nhịp tim và giảm lực, giảm huyết áp nhằm ngăn ngừa tình trạng rối loạn nhịp tim thường gặp. Thuốc này cũng có tác dụng cải thiện lưu lượng máu bằng cách làm cho máu mạch máu được thư giãn hơn. Beta blockers thường được sử dụng để kiểm soát nhịp tim nhanh và giảm đau ngực.
- Aspirin: Thường được kê cho các bệnh nhân có tiền sử gia đình có người bị đột quỵ. Aspirin có khả năng làm giảm nguy cơ bị đông máu. Tuy nhiên, việc sử dụng aspirin cần được cân nhắc kỹ lưỡng do nguy cơ gây chảy máu.
- Thuốc chống đông máu (làm loãng máu): Dạng thuốc này – warfarin (Coumadin) thường được chỉ định để ngăn chặn tình trạng đông máu. Các trường hợp có tiền sử đột quỵ, suy tim hay rung nhĩ cũng có thể được bác sĩ kê sử dụng loại thuốc này. Tuy nhiên, người bệnh cần tuân thủ chặt chẽ quy định của bác sĩ để tránh các tác dụng phụ nguy hiểm có thể xảy ra. Các thuốc chống đông máu mới (NOACs) như dabigatran, rivaroxaban, apixaban cũng có thể được sử dụng thay thế warfarin với nhiều ưu điểm hơn.
3.2 Phẫu thuật
Đa số người bị sa van 2 lá không cần phẫu thuật. Tuy nhiên, một số trường hợp sa van 2 lá không có triệu chứng hoặc đã tiến triển đến giai đoạn nặng thì vẫn cần phẫu thuật.
Thường phẫu thuật sa van 2 lá sẽ có 2 lựa chọn chính là sửa chữa van hoặc thay thế van hai lá. Cho dù là lựa chọn nào thì cũng đòi hỏi phẫu thuật tim mở và thời gian phục hồi đáng kể.
- Sửa chữa van: Là một phẫu thuật nhằm bảo tồn van thích hợp với hầu hết người bệnh sa van 2 lá. Sửa van được ưu tiên hơn thay van vì bảo tồn được chức năng tim và giảm nguy cơ biến chứng lâu dài.
- Thay thế van: được chỉ định tiến hành nếu sửa chữa van là điều không thể. Phần van hai 2 lá bị hỏng sẽ được thay thế bằng van nhân tạo (bao gồm van cơ học và van sinh học). Nếu sử dụng van cơ học thì người bệnh cần kết hợp kèm theo uống thuốc chống đông để ngăn chặn sự hình thành của cục máu đông trên van. Van sinh học có tuổi thọ giới hạn (khoảng 10-15 năm) và có thể cần thay thế sau này.
Có thể thấy, tuy sa van 2 lá là một căn bệnh không quá nguy hiểm nhưng vẫn cần được chẩn đoán và có phương pháp điều trị sa van 2 lá phù hợp để không gây ảnh hưởng đến cuộc sống thường ngày của người bệnh.
Nếu nhận thấy các vấn đề bất thường về sức khỏe, bạn nên thăm khám và tư vấn với các bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.