1. Hở van 2 lá là gì?
Tim có cấu trúc bốn buồng, thông nối với nhau và với các đại động mạch bằng bốn van tim. Trong đó, van 2 lá nằm bên trái, nằm giữa nhĩ trái và thất trái. Vì thất trái là buồng tim quan trọng nhất, nhận chức năng chủ lực của tim là bơm máu đi toàn cơ thể. Do đó, van 2 lá luôn bị ảnh hưởng khi tim trái bị suy. Chính vì thế, hở van tim 2 lá thứ phát là một bệnh lý phổ biến nhất trong số các bệnh van tim mắc phải.
Hở van 2 lá là tình trạng van tim đóng không kín, khiến dòng máu bị trào ngược trở lại buồng nhĩ trái ở mỗi nhát bóp. Từ đó, lượng máu cần phải tống ra khỏi thất trái để đi vào vòng tuần hoàn chung không còn được đảm bảo. Điều này khiến tim phải làm việc nhiều hơn, tăng tần số tim và cả sức co bóp cơ tim. Về lâu dài, tim sẽ bị suy, buồng tim giãn dần, kéo theo là hở van 2 lá tăng lên. Đồng thời, hở van tim lại khiến tim càng suy hơn, tạo một vòng luẩn quẩn. Lúc này, người bệnh cần phải được phẫu thuật can thiệp để sửa hoặc thay van tim càng sớm càng tốt, tránh để cơ tim suy vĩnh viễn, mất khả năng hồi phục.
2. Nguyên nhân và hậu quả của hở van 2 lá?
Bất cứ bệnh lý gây ảnh hưởng đến tim trái đều có thể gây hở van 2 lá. Bệnh cảnh thường gặp nhất là bệnh tim thiếu máu cục bộ, hệ quả của quá trình tiến triển lâu dài của xơ vữa mạch máu nuôi tim. Máu nuôi tim bị hạn chế, lâu ngày dẫn đến bệnh cơ tim thực sự, tim dãn ra và kéo theo là hở van tim. Bên cạnh đó, nếu người bệnh rơi vào biến cố cấp tính là nhồi máu cơ tim, một vùng tim trái bị hoại tử, cột cơ, dây chằng van tim bị đứt cũng làm hở lá van.
Đồng thời, van 2 lá có thể bị hở do những tổn thương trực tiếp vào bộ máy van tim như sa van hai lá, tổn thương lá van do hậu thấp, thoái hóa hay sau viêm nội tâm mạc nhiễm trùng, dây chằng van tim bị tổn thương do chấn thương, bệnh tim bẩm sinh, bệnh lý thâm nhiễm cơ tim, hội chứng Marfan...
Dù cho hở van 2 lá vì nguyên nhân gì, các triệu chứng sẽ thay đổi tùy thuộc vào mức độ hở. Người bệnh thường khó thở khi gắng sức hoặc khi nằm, giảm khả năng gắng sức, ho khan dai dẳng từng cơn, tim đập nhanh, phù chân, tiểu nhiều về đêm...
Theo đó, nếu để lâu ngày mà không điều trị, các biểu hiện trên sẽ diễn ra liên tục, người bệnh khó thở ngay cả khi lúc nghỉ ngơi, phải ngồi hay nằm đầu cao để dễ thở, ảnh hưởng chất lượng cuộc sống. Biến chứng dẫn đến là suy tim, rung tâm nhĩ, tăng nguy cơ đột quỵ, tăng áp động mạch phổi, lâu dài có thể gây phù phổi hoặc tăng nguy cơ suy tim phải.
3. Cách điều trị hở van 2 lá không cần phẫu thuật là gì?
Trước đây, để sửa van, các bác sĩ cần phải thực hiện mổ tim mở bằng cách xẻ dọc xương ức, mở lồng ngực để sửa chữa, có thể khâu lại 2 mép van tạo hình số 8 hoặc tạo hình vòng van... Tuy nhiên, không phải đối tượng nào cũng phù hợp để phẫu thuật, có rất nhiều người bệnh không đủ sức khỏe để chịu đựng cuộc mổ, như người cao tuổi hoặc người đã mắc các căn bệnh khác, nếu mổ sẽ có nguy cơ rủi ro cao bị biến chứng hoặc tử vong.
Để khắc phục những hạn chế này, các nhà khoa học đã phát triển thành công một kỹ thuật mới, gọi là can thiệp sửa van hai lá qua ống thông với thiết bị có tên là MitraClip. Đây được xem là bước đột phá trong điều trị hở van tim 2 lá.
Nguyên lý hoạt động của MitraClip là qua đường ống thông đưa một cái kẹp nhỏ , đi từ tĩnh mạch đùi lên đến tim. Quan sát trên siêu âm tim qua thực quản, các bác sĩ kẹp van 2 lá bị hở khi tim đang đập, tạo ra lỗ van như hình số 8, làm giảm đáng kể mức độ hở van, ngăn chặn dòng máu trào ngược lên nhĩ trái, giúp tim bơm máu hiệu quả hơn. Từ đó, những triệu chứng của suy tim sẽ cải thiện và bảo tồn chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Trong suốt quá trình thực hiện, tim vẫn hoạt động bình thường mà không cần sự hỗ trợ từ các máy trợ tim - phổi. Bệnh nhân được điều trị bằng MitraClip chỉ mất trung bình 3 ngày nằm viện, sau đó có thể sinh hoạt bình thường trở lại. Vết thương nhỏ ở vùng bẹn đùi sẽ lành nhanh, không để lại đau đớn gì.
MitraClip đã được đưa vào ứng dụng rộng rãi trên thế giới để điều trị cho các bệnh nhân bị hở van 2 lá không thể phẫu thuật. Tại Việt Nam, một số rất ít trung tâm tim mạch công lập đang từng bước áp dụng và thực hiện thành công phương pháp này.
4. Ưu điểm điều trị hở van 2 lá không cần phẫu thuật
Theo một ước tính trên thế giới, cứ 10 người trên 75 tuổi sẽ có một người hở van tim 2 lá. Dù hiện vẫn chưa có thống kê số lượng bệnh nhân hở van 2 lá tại Việt Nam, nhưng khi tuổi thọ ngày càng cao, tỷ lệ mắc bệnh lý này ở người cao tuổi cũng tăng theo. Tuy nhiên, ngày càng ít dần số bệnh nhân được chỉ định điều trị bằng phương pháp mổ mở, do các bệnh mãn tính khác, nên khó đảm bảo sức khỏe để trải qua một ca mổ tim mở. Điều đó cho thấy nhu cầu ngày càng cao của việc ứng dụng công nghệ tiên tiến trong điều trị các bệnh lý cho người cao tuổi với yêu cầu là thời gian bình phục nhanh và phù hợp với tình trạng sức khỏe của họ. Những thiết bị được phát triển dựa trên nghiên cứu khoa học như MitraClip điều trị hở van 2 lá nói riêng và các kỹ thuật can thiệp cao cấp khác nói chung có thể đáp ứng được yêu cầu này.
