Bài viết cung cấp thông tin về cách nhận biết và sơ cứu nhồi máu cơ tim. Các dấu hiệu bao gồm đau thắt ngực, mệt mỏi, khó thở, buồn nôn. Sơ cứu ban đầu gồm ngừng hoạt động, thả lỏng cơ thể, dùng thuốc (Nitroglycerin, Aspirin) nếu có, và gọi cấp cứu. Nếu bệnh nhân bất tỉnh, thực hiện ép tim ngoài lồng ngực và hô hấp nhân tạo nếu được đào tạo.

Nhồi Máu Cơ Tim: Nhận Biết và Sơ Cứu

Nhồi máu cơ tim (Myocardial Infarction - MI) xảy ra khi một hoặc nhiều nhánh của động mạch vành bị tắc nghẽn, thường do cục máu đông hình thành trên nền mảng xơ vữa bị nứt vỡ. Sự tắc nghẽn này làm gián đoạn dòng máu đến nuôi cơ tim, gây tổn thương và hoại tử tế bào cơ tim. Cơn nhồi máu cơ tim thường diễn ra đột ngột, khó lường trước và có thể đe dọa tính mạng nếu không được can thiệp kịp thời. Do đó, việc nhận biết sớm các dấu hiệu và thực hiện sơ cứu ban đầu đúng cách là vô cùng quan trọng, giúp người bệnh vượt qua cơn nguy kịch và giảm thiểu tổn thương tim.

1. Dấu Hiệu Nhận Biết Cơn Nhồi Máu Cơ Tim

Theo một nghiên cứu của Đại học Arkansas (Hoa Kỳ), có tới 95% số người sống sót sau nhồi máu cơ tim đã từng trải qua các dấu hiệu báo trước trong vài tuần hoặc thậm chí vài tháng. Tuy nhiên, những dấu hiệu này thường bị bỏ qua hoặc không được nhận biết đúng mức. Việc trang bị kiến thức về các dấu hiệu cảnh báo nhồi máu cơ tim là rất quan trọng để có thể hành động kịp thời.

Dưới đây là một số dấu hiệu cảnh báo nhồi máu cơ tim:

• Đau thắt ngực: Đây là dấu hiệu điển hình và thường gặp nhất. Cảm giác đau có thể khác nhau ở mỗi người, có thể là cảm giác đè nặng, bóp nghẹt, đau nhói hoặc bỏng rát ở vùng ngực. Vị trí đau thường ở giữa ngực hoặc bên ngực trái, có thể lan lên cổ, hàm, vai, cánh tay trái hoặc cả hai tay. Cơn đau thường kéo dài vài phút, sau đó giảm bớt rồi quay trở lại.
• Mệt mỏi: Cảm giác mệt mỏi không rõ nguyên nhân, lặp đi lặp lại trong vài ngày hoặc vài tuần trước khi xảy ra cơn nhồi máu cơ tim. Theo nghiên cứu, có tới 100% bệnh nhân nhồi máu cơ tim cảm thấy mệt mỏi trước đó.
• Khó thở: Khó thở có thể xuất hiện trước, trong hoặc sau cơn đau thắt ngực. Người bệnh có cảm giác hụt hơi, thở không đủ.
• Buồn nôn, nôn mửa, khó tiêu, ợ nóng: Các triệu chứng này thường gặp ở phụ nữ hơn nam giới và có thể bị nhầm lẫn với các vấn đề tiêu hóa thông thường.
• Các dấu hiệu khác:
  • Chóng mặt, choáng váng.
  • Cảm giác muốn đi đại tiện.
  • Toát mồ hôi lạnh.
  • Vã mồ hôi.
  • Lo lắng quá mức.

Khi xuất hiện bất kỳ dấu hiệu nào nghi ngờ nhồi máu cơ tim, đặc biệt là đau thắt ngực, cần nhanh chóng đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Trong thời gian chờ đợi cấp cứu, việc thực hiện các biện pháp sơ cứu ban đầu có thể giúp cải thiện tình trạng bệnh nhân và tăng cơ hội sống sót.

2. Cấp Cứu Nhồi Máu Cơ Tim Tại Nhà

Trong nhồi máu cơ tim, thời gian là yếu tố quyết định. Việc can thiệp sớm có thể giảm thiểu tổn thương cơ tim và cải thiện tiên lượng. Thời điểm vàng để xử trí nhồi máu cơ tim là trong vòng 2 giờ đầu kể từ khi xuất hiện cơn đau thắt ngực. Dưới đây là các bước sơ cứu nhồi máu cơ tim cơ bản mà mọi người nên biết:

2.1 Đối với Bản Thân Người Bệnh

• Dừng ngay mọi hoạt động: Ngừng tất cả các công việc đang làm và tìm một nơi yên tĩnh để nghỉ ngơi. Ngồi hoặc nằm ở tư thế nửa nằm nửa ngồi (co đầu gối, nằm nghiêng 75 độ so với mặt đất) để giảm áp lực lên tim.
• Thả lỏng cơ thể: Buông lỏng vai và hai cánh tay, nhắm mắt lại và hít thở nhẹ nhàng bằng mũi. Tránh hít thở sâu hoặc nín thở vì có thể gây căng thẳng và làm tim mệt hơn.
• Nới lỏng quần áo: Cởi bớt áo khoác ngoài, nới rộng khăn quàng cổ, cà vạt (nếu có) để tạo sự thoải mái và dễ thở.
• Sử dụng thuốc:
  • Nếu có tiền sử bệnh tim và được bác sĩ kê đơn thuốc trị đau thắt ngực, hãy uống ngay một liều theo chỉ dẫn. Thường là viên ngậm dưới lưỡi Nitroglycerin hoặc Nitroglycerin dạng xịt (xịt 1-2 lần dưới lưỡi).
  • Nếu sau 5 phút cơn đau ngực không giảm, có thể dùng thêm một liều nữa Nitroglycerin.
  • Nếu được bác sĩ chỉ định dùng Aspirin (thuốc chống kết tập tiểu cầu), hãy nhai hoặc uống dạng sủi một viên Aspirin để giúp ngăn ngừa hình thành cục máu đông. (Tham khảo: https://www.acc.org/)
• Gọi cấp cứu: Gọi ngay số điện thoại cấp cứu 115 hoặc nhờ người thân gọi giúp và nhanh chóng đến bệnh viện gần nhất có khả năng can thiệp tim mạch.

2.2 Đối với Người Thân Của Bệnh Nhân

• Nếu bệnh nhân còn tỉnh táo:
  • Đặt người bệnh nằm ở tư thế nửa nằm nửa ngồi ở nơi thoáng đãng.
  • Trấn an, động viên người bệnh, tránh nói to hoặc hỏi quá nhiều vì có thể gây căng thẳng.
  • Cho người bệnh uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ (Aspirin, Nitroglycerin) nếu họ có sẵn.
• Nếu bệnh nhân bất tỉnh:
  • Ép tim ngoài lồng ngực:
    • Đặt người bệnh nằm trên một mặt phẳng cứng.
    • Quỳ gối bên cạnh người bệnh.
    • Đặt chồng hai bàn tay lên nhau, đặt lên giữa ngực người bệnh (khoảng giữa hai núm vú).
    • Dùng lực ép mạnh và sâu xuống khoảng 1/3 lồng ngực, sau đó nới lỏng tay.
    • Lặp lại động tác này liên tục với tốc độ khoảng 100-120 lần/phút.
  • Hô hấp nhân tạo:
    • Đặt người bệnh nằm ở nơi thoáng đãng.
    • Nới lỏng quần áo.
    • Kiểm tra xem có dị vật trong miệng người bệnh không và loại bỏ nếu có.
    • Kê cao cổ người bệnh để đầu hơi ngửa ra phía sau.
    • Bịt mũi người bệnh, hít một hơi sâu và thổi vào miệng người bệnh. Quan sát xem ngực người bệnh có phồng lên không. Nếu ngực không phồng lên, hãy kiểm tra lại xem đường thở có bị tắc nghẽn không.
    • Thực hiện liên tục khoảng 10-12 lần/phút.

Lưu ý quan trọng:

• Việc ép tim ngoài lồng ngực và hô hấp nhân tạo chỉ nên thực hiện nếu bạn đã được đào tạo bài bản và nắm vững kỹ thuật. Nếu không có kinh nghiệm, hãy gọi cấp cứu và làm theo hướng dẫn của nhân viên y tế.
• Ngay cả khi người bệnh đã tỉnh lại sau khi sơ cứu, vẫn cần đưa họ đến bệnh viện để được kiểm tra và điều trị chuyên sâu.

Nguồn tham khảo:

• American Heart Association (https://www.heart.org/)
• American College of Cardiology (https://www.acc.org/)
• Medscape (https://emedicine.medscape.com/)