Tăng huyết áp buổi sáng là tình trạng nguy hiểm, làm tăng nguy cơ đột quỵ và các bệnh tim mạch. Nguyên nhân do nhịp sinh học, thuốc, rượu bia, ngưng thở khi ngủ. Người có nguy cơ cao là người cao huyết áp, tiểu đường, lớn tuổi, béo phì. Phòng ngừa bằng cách theo dõi huyết áp tại nhà, lối sống lành mạnh, dùng thuốc đúng chỉ định và khám chuyên khoa tim mạch.

Tăng Huyết Áp Buổi Sáng: Hiểm Họa Tiềm Ẩn và Cách Phòng Ngừa

Tăng huyết áp buổi sáng là tình trạng huyết áp tăng cao đột ngột vào buổi sáng, thường là trong vòng vài giờ sau khi thức dậy. Đây là một vấn đề sức khỏe tiềm ẩn nhiều nguy cơ, nhưng thường bị bỏ qua. Theo các nghiên cứu, tình trạng này có thể làm tăng nguy cơ tử vong và gây ra nhiều biến chứng tim mạch nghiêm trọng.

1. Thế Nào Là Tăng Huyết Áp Buổi Sáng?

• Huyết áp thay đổi theo nhịp sinh học: Huyết áp của chúng ta không cố định mà thay đổi liên tục trong ngày, phụ thuộc vào nhiều yếu tố như thức ăn, hoạt động thể chất, cảm xúc và đặc biệt là nhịp sinh học. Thông thường, huyết áp sẽ tăng cao vào buổi sáng sớm, đây là hiện tượng sinh lý bình thường để cung cấp năng lượng cho cơ thể bắt đầu ngày mới.
• Tăng huyết áp buổi sáng là yếu tố nguy cơ tim mạch: Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, tình trạng tăng huyết áp buổi sáng làm tăng đáng kể nguy cơ mắc các bệnh tim mạch như đột quỵ, nhồi máu cơ tim và suy tim. Theo một nghiên cứu trên tạp chí Hypertension, tăng huyết áp buổi sáng có liên quan mật thiết đến sự gia tăng nguy cơ đột quỵ, đặc biệt ở người lớn tuổi.
• Ngay cả khi kiểm soát huyết áp tốt, vẫn có thể bị tăng huyết áp buổi sáng: Điều đáng lo ngại là, ngay cả những người bệnh đã được chẩn đoán tăng huyết áp và đang điều trị ổn định, vẫn có thể gặp phải tình trạng tăng huyết áp buổi sáng. Ước tính có đến 50% bệnh nhân tăng huyết áp có huyết áp buổi sáng cao hơn bình thường, mặc dù huyết áp của họ được kiểm soát tốt vào các thời điểm khác trong ngày.

2. Tăng Huyết Áp Buổi Sáng Nghiêm Trọng Thế Nào?

• Tăng nguy cơ đột quỵ: Tăng huyết áp, đặc biệt là tăng huyết áp buổi sáng, là một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu gây đột quỵ. Huyết áp cao có thể làm tổn thương các mạch máu trong não, dẫn đến hai loại đột quỵ chính: đột quỵ thiếu máu cục bộ (do tắc nghẽn mạch máu) và đột quỵ xuất huyết (do vỡ mạch máu). Theo thống kê của Hội Tim Mạch Học Việt Nam, đột quỵ là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu và tàn phế phổ biến ở nước ta.
• Gây ra các vấn đề tim mạch khác: Bên cạnh đột quỵ, tăng huyết áp buổi sáng còn có thể gây ra nhiều vấn đề tim mạch nguy hiểm khác như rối loạn nhịp tim, phì đại tâm thất trái (tăng kích thước tim), đau thắt ngực và suy tim. Tình trạng này cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh mạch vành và các biến chứng tim mạch khác.
• Triệu chứng cần lưu ý: Mặc dù tăng huyết áp buổi sáng thường không có triệu chứng rõ ràng, nhưng bạn nên cảnh giác và đi khám ngay nếu gặp các triệu chứng sau: đau đầu dữ dội, đau ngực, khó thở, tê hoặc ngứa ran ở mặt hoặc tay, chóng mặt, mất thăng bằng. Đây có thể là dấu hiệu cảnh báo của các biến chứng tim mạch nghiêm trọng.

3. Nguyên Nhân Gây Tăng Huyết Áp Buổi Sáng

• Nhịp sinh học tự nhiên: Như đã đề cập ở trên, huyết áp thường tăng vào buổi sáng do sự thay đổi nhịp sinh học của cơ thể. Khi thức dậy, cơ thể sẽ giải phóng các hormone như adrenaline và noradrenaline, giúp tăng cường năng lượng và sự tỉnh táo. Tuy nhiên, các hormone này cũng đồng thời làm tăng nhịp tim và huyết áp.
• Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc, đặc biệt là các thuốc chứa steroid (corticosteroid), có thể gây tăng huyết áp tạm thời. Steroid thường được sử dụng để điều trị các bệnh như hen suyễn, bệnh tự miễn, các vấn đề về da và dị ứng nghiêm trọng. Nếu bạn dùng các loại thuốc này vào buổi sáng, huyết áp của bạn có thể tăng cao hơn bình thường.
• Sử dụng rượu bia quá mức: Uống nhiều rượu bia, đặc biệt là vào buổi tối, có thể gây tăng huyết áp vào sáng hôm sau. Rượu bia có thể làm gián đoạn giấc ngủ và kích thích hệ thần kinh giao cảm, dẫn đến tăng huyết áp.
• Chứng ngưng thở khi ngủ: Ngưng thở khi ngủ là một rối loạn giấc ngủ phổ biến, đặc trưng bởi sự ngừng thở hoặc thở nông nhiều lần trong đêm. Tình trạng này gây căng thẳng cho cơ thể, làm tăng mức adrenaline và huyết áp. Các triệu chứng thường gặp của ngưng thở khi ngủ bao gồm ngáy to, ngủ không ngon giấc và buồn ngủ quá mức vào ban ngày.

4. Ai Có Nguy Cơ Mắc Tăng Huyết Áp Buổi Sáng?

• Người bị huyết áp cao: Đây là nhóm đối tượng có nguy cơ cao nhất mắc tăng huyết áp buổi sáng. Việc kiểm soát huyết áp tốt là rất quan trọng để giảm thiểu nguy cơ này.
• Tiểu đường tuýp 1 hoặc 2: Bệnh tiểu đường có thể làm tổn thương các mạch máu và hệ thần kinh, làm tăng nguy cơ tăng huyết áp và các biến chứng tim mạch.
• Người trên 65 tuổi: Tuổi tác là một yếu tố nguy cơ không thể tránh khỏi. Khi tuổi càng cao, các mạch máu càng trở nên cứng và kém đàn hồi, dẫn đến tăng huyết áp.
• Người hút thuốc, uống rượu bia: Các chất kích thích này gây hại cho tim mạch và làm tăng nguy cơ tăng huyết áp.
• Người thừa cân, béo phì: Thừa cân, béo phì làm tăng gánh nặng cho tim và hệ tuần hoàn, dẫn đến tăng huyết áp.
• Người có cholesterol cao: Cholesterol cao có thể gây xơ vữa động mạch, làm hẹp các mạch máu và tăng huyết áp.

5. Phòng Ngừa Tăng Huyết Áp Buổi Sáng Như Thế Nào?

• Theo dõi huyết áp tại nhà: Đo huyết áp thường xuyên tại nhà là một cách hiệu quả để phát hiện sớm tình trạng tăng huyết áp buổi sáng. Bạn nên đo huyết áp vào buổi sáng (khoảng 1 giờ sau khi thức dậy) và buổi tối (khoảng 1 giờ trước khi đi ngủ), trên cùng một cánh tay mỗi lần.
• Đo huyết áp đúng cách: Để đảm bảo kết quả đo chính xác, bạn nên thực hiện 3 lần đo liên tiếp (cách nhau khoảng một phút) và lấy trung bình. Tránh ăn uống, sử dụng caffeine hoặc thuốc lá ít nhất 30 phút trước khi đo.
• Lối sống lành mạnh: Một lối sống lành mạnh đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa tăng huyết áp buổi sáng. Hãy áp dụng các biện pháp sau: ăn uống lành mạnh (giảm muối, chất béo bão hòa, tăng cường rau xanh và trái cây), tập thể dục thường xuyên (ít nhất 30 phút mỗi ngày), duy trì cân nặng hợp lý, bỏ hút thuốc và hạn chế rượu bia.
• Uống thuốc đúng chỉ định: Nếu bạn đang dùng thuốc điều trị huyết áp, hãy tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ và không tự ý thay đổi liều lượng hoặc ngừng thuốc.
• Khám chuyên khoa tim mạch: Cách tốt nhất để phòng ngừa và điều trị tăng huyết áp buổi sáng là đến khám tại các cơ sở chuyên khoa tim mạch. Tại Phòng khám Tim mạch OCA, chúng tôi cung cấp các gói khám tăng huyết áp cơ bản và nâng cao, giúp xác định chính xác nguyên nhân, biến chứng và mức độ tăng huyết áp của bạn, từ đó đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.