Chăm Sóc Trẻ Tiểu Đường: Khi Nào Cần Tìm Trợ Giúp Y Tế
Một phần quan trọng trong việc chăm sóc trẻ bị tiểu đường là nhận biết khi nào cần tìm kiếm sự hỗ trợ y tế. Khi bạn có kinh nghiệm trong việc quản lý bệnh tiểu đường cho con, bạn sẽ tự tin hơn trong việc xử lý các vấn đề sức khỏe phát sinh.
Nhờ hỗ trợ
Cho dù con bạn mắc tiểu đường tuýp 1 hay tuýp 2, kế hoạch quản lý bệnh tiểu đường sẽ cung cấp hướng dẫn chi tiết về những việc cần làm khi trẻ bị ốm, bị thương, hoặc gặp các vấn đề liên quan đến bệnh tiểu đường. Việc bạn nên liên hệ với ai để được giúp đỡ sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm các triệu chứng và mức độ nghiêm trọng của vấn đề.
- Liên hệ ai:
- Bác sĩ chăm sóc chính: Đối với hầu hết các vấn đề sức khỏe, bạn nên bắt đầu bằng cách liên hệ với bác sĩ chăm sóc chính của trẻ, chẳng hạn như bác sĩ nhi khoa hoặc bác sĩ gia đình. Dù bạn cần đặt câu hỏi hoặc lên lịch hẹn, bác sĩ có thể cung cấp lời khuyên và hướng dẫn phù hợp. Theo khuyến cáo của Liên đoàn Đái tháo đường Thế giới (IDF), việc theo dõi và tư vấn thường xuyên với bác sĩ là rất quan trọng để kiểm soát bệnh tiểu đường ở trẻ em.
- Nhóm chăm sóc sức khỏe bệnh tiểu đường: Trong một số trường hợp, kế hoạch quản lý bệnh tiểu đường có thể hướng dẫn bạn liên hệ với các thành viên khác trong nhóm chăm sóc sức khỏe bệnh tiểu đường, như chuyên gia nội tiết nhi khoa, y tá hoặc nhà giáo dục về bệnh tiểu đường. Những chuyên gia này có kiến thức chuyên sâu về bệnh tiểu đường và có thể cung cấp hỗ trợ đặc biệt.
- Cấp cứu 115 hoặc phòng cấp cứu: Nếu bạn nghĩ rằng đó là trường hợp khẩn cấp, hãy gọi 115 hoặc đưa con đến phòng cấp cứu. Tuy nhiên, trước tiên, hãy thực hiện các biện pháp điều trị khẩn cấp như bạn đã được hướng dẫn – chẳng hạn như tiêm glucagon để điều trị hạ đường huyết nặng – trước khi gọi bác sĩ hoặc đến phòng cấp cứu. Theo khuyến cáo của Hiệp hội Tiểu đường Hoa Kỳ (ADA), việc xử trí kịp thời các biến chứng cấp tính như hạ đường huyết là rất quan trọng để ngăn ngừa các hậu quả nghiêm trọng.
Cần nói gì với y bác sĩ?
Khi tìm kiếm sự chăm sóc y tế, các chuyên gia y tế có thể hỏi về các thông tin sau của con bạn. Hãy chuẩn bị sẵn sàng để cung cấp những thông tin này:
- Các triệu chứng: Mô tả chi tiết các triệu chứng mà trẻ đang gặp phải.
- Lượng đường trong máu: Cung cấp các kết quả đo đường huyết gần đây.
- Mức ceton nước tiểu: Nếu bạn đã kiểm tra ceton trong nước tiểu, hãy cho bác sĩ biết kết quả.
- Thân nhiệt: Báo cáo nhiệt độ cơ thể của trẻ.
- Các loại thực phẩm và chất lỏng tiêu thụ gần đây: Liệt kê những gì trẻ đã ăn và uống trong vòng vài giờ qua.
- Thuốc: Cung cấp danh sách tất cả các loại thuốc mà trẻ đang dùng, bao gồm cả liều lượng và thời gian dùng. Hãy mang theo số điện thoại của dược sĩ để bác sĩ có thể liên hệ nếu cần.
- Thông tin liên hệ đội ngũ chăm sóc sức khỏe bệnh tiểu đường: Cung cấp thông tin liên lạc của các thành viên trong nhóm chăm sóc sức khỏe bệnh tiểu đường của trẻ.
Nếu con bạn bị bệnh hoặc bị thương
- Gọi bác sĩ nếu trẻ bị bệnh: Đặc biệt là khi trẻ bị sốt, buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy hoặc có vấn đề về ăn uống. Bệnh tật có thể ảnh hưởng lớn đến lượng đường trong máu và cần được theo dõi chặt chẽ.
- Thông báo cho bác sĩ nếu:
- Bị chấn thương đáng kể: Các chấn thương nghiêm trọng hơn vết cắt nhỏ, vết trầy xước hoặc sưng tấy cần được bác sĩ đánh giá.
- Cần phẫu thuật: Đặc biệt nếu cuộc phẫu thuật có thể ảnh hưởng đến khả năng ăn uống của trẻ hoặc liên quan đến việc gây mê hoặc gây tê.
- Được kê toa thuốc mới: Một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến lượng đường trong máu, do đó bác sĩ cần biết về bất kỳ loại thuốc mới nào mà trẻ đang dùng.
Vấn đề của bệnh tiểu đường
Kế hoạch quản lý bệnh tiểu đường của bạn sẽ cung cấp hướng dẫn về việc khi nào cần gọi cho bác sĩ hoặc tìm kiếm sự chăm sóc y tế khẩn cấp nếu trẻ gặp các vấn đề liên quan đến bệnh tiểu đường như tăng đường huyết, nhiễm ceton acid, hoặc hạ đường huyết.
Tăng đường huyết
Tăng đường huyết xảy ra khi lượng đường trong máu quá cao. Điều này có thể xảy ra vì nhiều lý do, chẳng hạn như không nhận đủ insulin, ăn hoặc uống quá nhiều đường hoặc carbohydrate, hoặc do bệnh tật, chấn thương hoặc căng thẳng.
- Gọi bác sĩ nếu:
- Mức đường huyết thường xuyên cao hơn so với mục tiêu mà đội ngũ chăm sóc bệnh tiểu đường đã đặt ra, đặc biệt nếu trẻ có các triệu chứng của đường trong máu rất cao, như khát nước và đi tiểu nhiều. Theo nghiên cứu từ JAMA Network, việc kiểm soát đường huyết chặt chẽ là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng lâu dài của bệnh tiểu đường.
- Ngoài lượng đường trong máu cao, con bạn còn có ceton trong nước tiểu, một dấu hiệu của nhiễm toan ceton tiểu đường (DKA).
Nhiễm toan ceton do tiểu đường (DKA)
Mức độ ceton cao làm cho máu trở nên axit hơn, một tình trạng gọi là nhiễm toan ceton tiểu đường (DKA). Nhiễm toan ceton là một tình trạng đe dọa tính mạng nghiêm trọng và cần được điều trị y tế ngay lập tức.
Trong hầu hết các trường hợp, DKA xảy ra khi một người mắc bệnh tiểu đường không nhận đủ insulin (do đó lượng đường trong máu thường cũng cao) hoặc đang bị căng thẳng do bệnh tật hoặc chấn thương. Khi cơ thể không thể sử dụng đường làm năng lượng, nó sẽ phá vỡ chất béo để thay thế. Khi chất béo được chuyển hóa, cơ thể sản xuất ra các chất hóa học gọi là ceton, xuất hiện trong máu và nước tiểu.
- Tìm sự chăm sóc y tế ngay lập tức nếu con bạn có ceton trong nước tiểu và các triệu chứng hoặc dấu hiệu của nhiễm toan ceton tiểu đường như:
- Đau bụng
- Buồn nôn hoặc nôn mửa
- Thở nhanh, sâu
- Cực kỳ buồn ngủ, lú lẫn hoặc bất tỉnh
Hạ đường huyết
Hạ đường huyết xảy ra khi lượng đường trong máu quá thấp. Người bị tiểu đường có nhiều khả năng bị hạ đường huyết (còn gọi là đường trong máu thấp) nếu họ ăn không đủ, nếu họ dùng quá nhiều thuốc hạ đường huyết (như insulin), hoặc nếu họ tập thể dục nhiều hơn bình thường.
- Bạn nên nghi ngờ hạ đường huyết nếu con bạn cảm thấy:
- Cực kỳ đói
- Run rẩy
- Toát mồ hôi
- Yếu
- Ngủ gà
- Chóng mặt
Nếu có thể, hãy kiểm tra lượng đường trong máu để xác nhận rằng các triệu chứng này là do lượng đường trong máu thấp. Nếu bạn không thể kiểm tra ngay lập tức, đừng trì hoãn việc điều trị các triệu chứng của con bạn. Bạn luôn có thể kiểm tra lượng đường trong máu sau khi trẻ đã trở lại bình thường. Các kế hoạch quản lý bệnh tiểu đường nên bao gồm hướng dẫn về cách nhận biết và điều trị hạ đường huyết. Luôn xử lý hạ đường huyết trước, sau đó gọi cho bác sĩ nếu bạn có câu hỏi hoặc lo lắng.
- Cho trẻ tiêm glucagon ngay lập tức theo hướng dẫn trong kế hoạch quản lý bệnh tiểu đường nếu con bạn có các triệu chứng của hạ đường huyết nghiêm trọng, chẳng hạn như:
- Lú lẫn
- Mất tri giác
- Co giật
Sau khi được tiêm glucagon, trẻ sẽ tỉnh dậy trong vòng 10 đến 15 phút và có thể ăn thức ăn có đường hoặc viên đường để giúp ngăn ngừa hạ đường trong máu một lần nữa. Nếu con bạn không phản ứng với việc tiêm glucagon, hãy gọi 115.
- Bạn nên liên hệ với bác sĩ hoặc đội chăm sóc bệnh tiểu đường nếu:
- Con bạn bị hạ đường huyết vài lần (sau khi bạn đã điều trị cho trẻ).
- Con bạn bị hạ đường huyết thường xuyên hơn hoặc không rõ nguyên nhân.
Nếu con bạn đang gặp vấn đề với tình trạng tăng hoặc hạ đường huyết, hãy liên hệ với nhóm chăm sóc sức khỏe bệnh tiểu đường để thảo luận về việc thay đổi phương pháp điều trị nếu cần thiết.
Các vấn đề về hành vi và cảm xúc
Một số vấn đề về tâm lý hoặc xã hội đòi hỏi sự chăm sóc y tế vì chúng có thể là dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe tâm thần nghiêm trọng và có thể ảnh hưởng đến việc quản lý bệnh tiểu đường của trẻ.
Gọi bác sĩ nếu con bạn có các triệu chứng của bệnh trầm cảm hoặc một vấn đề sức khỏe tâm thần, chẳng hạn như:
- Nỗi buồn dai dẳng
- Thiếu năng lượng
- Cảm thấy cáu kỉnh, giận dữ hoặc lo lắng
- Không có khả năng tập trung
- Những thay đổi trong thói quen ngủ hoặc ăn uống
- Suy nghĩ thường xuyên về cái chết hoặc tự tử
Gọi cho bác sĩ nếu bạn nghĩ rằng con bạn có thể đang lạm dụng ma túy hoặc rượu, hoặc nếu trẻ:
- Trở nên thu mình, chán nản, mệt mỏi
- Trở nên thù địch hoặc không hợp tác
- Không liên lạc với những người bạn cũ
- Ít quan tâm đến hoặc hoàn toàn thay đổi diện mạo
- Giảm quan tâm đến sở thích, thể thao hoặc các hoạt động yêu thích khác
- Thay đổi thói quen ăn uống
Ngoài ra, điều quan trọng là thông báo cho bác sĩ hoặc nhóm chăm sóc bệnh tiểu đường nếu bạn nghi ngờ con bạn không tuân thủ phác đồ điều trị bệnh tiểu đường, ví dụ như bỏ bữa hoặc không uống thuốc ở trường. Bạn không cần phải giải quyết những vấn đề này một mình, hãy chia sẻ thông tin này với các bác sĩ.
Khi bạn không ở gần trẻ
Nếu con bạn cần được chăm sóc y tế khi bạn không ở gần, hãy chuẩn bị cho con và những người chăm sóc khác:
- Đeo vòng tay/vòng cổ nhận dạng y tế: Hãy chắc chắn rằng con bạn luôn đeo vòng tay hoặc vòng cổ nhận dạng y tế để xác định trẻ hoặc tình trạng bệnh của trẻ.
- Mang theo vật dụng cần thiết: Đảm bảo con bạn mang theo các vật dụng cần thiết cho việc xét nghiệm, điều trị và thông tin liên hệ bất cứ khi nào trẻ ở xa nhà hoặc ngoài tầm chăm sóc của bạn.
- Dạy trẻ gọi bác sĩ hoặc 115: Hãy cho con bạn biết khi nào nên gọi bác sĩ hoặc 115 khi gặp vấn đề y tế khẩn cấp.
- Thông báo và cung cấp hướng dẫn cho giáo viên, người chăm sóc: Hãy chắc chắn rằng tất cả giáo viên và người chăm sóc trẻ, như người trông trẻ, người lớn ở nhà bạn bè, nhân viên nhà trường và huấn luyện viên, đều biết cách nhận biết và xử lý các vấn đề về bệnh tiểu đường. Cung cấp cho họ hướng dẫn bằng văn bản về những việc cần làm trong trường hợp khẩn cấp.
Khi bạn đã chuẩn bị cho bản thân, con bạn và tất cả những người chăm sóc, bạn sẽ cảm thấy tự tin rằng bất kỳ bệnh tật hoặc vấn đề liên quan đến bệnh tiểu đường nào cũng sẽ được giải quyết một cách hiệu quả.