Rung Nhĩ: Tổng Quan và Các Phương Pháp Điều Trị
Rung nhĩ là kết quả của các tín hiệu điện hỗn loạn trong các buồng tim phía trên (tâm nhĩ). Rung nhĩ gây ra nhịp tim không đều và nhanh. Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), rung nhĩ là một trong những loại rối loạn nhịp tim phổ biến nhất, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn thế giới https://www.heart.org/en/health-topics/atrial-fibrillation/what-is-atrial-fibrillation-afib-or-af. Điều trị rung nhĩ cần phải đúng phương pháp và kịp thời để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm như đột quỵ, suy tim.
1. Khi Nào và Tại Sao Cần Dùng Thuốc Điều Trị Rung Nhĩ?
Đối với nhiều bệnh nhân rung nhĩ, thuốc là cách tốt nhất để điều trị. Thuốc có thể giúp ngăn ngừa cục máu đông, kiểm soát nhịp tim, đồng thời làm giảm nguy cơ đột quỵ ở bệnh nhân rung nhĩ. Theo hướng dẫn của Hội Tim mạch học Việt Nam, việc sử dụng thuốc trong điều trị rung nhĩ cần được cá thể hóa dựa trên tình trạng bệnh và các yếu tố nguy cơ của từng bệnh nhân (vnah.org.vn).
Trong một số trường hợp, nếu bệnh nhân bị rung nhĩ trước đó chưa được điều trị thì bác sĩ có thể làm nhịp tim trở lại bình thường bằng một số loại thuốc (chuyển nhịp bằng thuốc). Quá trình này thường được thực hiện dưới sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
2. Thuốc Chống Đông Điều Trị Rung Nhĩ
Vì rung nhĩ làm cho nhịp tim của bạn không đều, máu có thể đọng lại trong tâm nhĩ dẫn đến hình thành các cục máu đông, làm tăng nguy cơ bị đột quỵ do cục máu đông di chuyển gây tắc mạch não. Theo thống kê, bệnh nhân rung nhĩ có nguy cơ đột quỵ cao gấp 5 lần so với người không bị rung nhĩ (Nguồn: Medscape).
Thuốc chống đông máu là loại thuốc giúp ngăn ngừa hình thành cục máu đông trong tâm nhĩ. Bác sĩ có thể kê cho bạn 1 loại thuốc chống đông để giảm đột quỵ. Phổ biến nhất là Warfarin hoặc Sintrom, Previscan…(thuốc chống đông nhóm kháng Vitamin K). Mặc dù thuốc có tác dụng làm giảm nguy cơ đột quỵ, tuy nhiên bạn phải xét nghiệm chức năng đông máu thường xuyên (thường là INR) để đảm bảo sức khỏe của mình. Mục tiêu là duy trì chỉ số INR trong khoảng 2.0-3.0 để đảm bảo hiệu quả chống đông mà không gây ra nguy cơ chảy máu quá mức.
Nếu bạn cần thực hiện 1 thủ thuật chảy máu nào đó như nha khoa, phẫu thuật, tiểu phẫu…thì cần phải báo cho bác sĩ biết bạn đang dùng thuốc chống đông trước khi thực hiện. Bác sĩ sẽ có chỉ định điều chỉnh liều lượng hoặc tạm ngưng thuốc để giảm nguy cơ chảy máu trong quá trình phẫu thuật.
Một số loại thực phẩm có thể làm giảm tác dụng thuốc chống đông nhóm kháng vitamin K như: Rau diếp, rau bina và các loại rau cải…cần lưu ý khi sử dụng. Việc duy trì một chế độ ăn uống ổn định, hạn chế thay đổi đột ngột lượng rau xanh tiêu thụ, sẽ giúp kiểm soát tốt hơn tác dụng của Warfarin.
Hiện nay, các thuốc chống đông thế hệ mới bao gồm apixaban (Eliquis), dabigatran (Pradaxa) hoặc rivaroxaban (Xarelto) cũng giúp giảm nguy cơ đột quỵ. Các thuốc này không cần theo dõi xét nghiệm máu thường xuyên và chế độ ăn uống cũng ít ảnh hưởng đến tác dụng của thuốc. Tuy nhiên, bạn vẫn có thể gặp vấn đề về chảy máu như đối với nhóm thuốc kháng vitamin K. Mặc dù không cần xét nghiệm máu thường xuyên, việc theo dõi các dấu hiệu chảy máu bất thường (như chảy máu cam, chảy máu chân răng, xuất huyết dưới da,…) vẫn rất quan trọng.
Một trong những loại thuốc được dùng để điều trị rung nhĩ là thuốc chống đông.
3. Thuốc Làm Chậm Nhịp Tim
Khi tim của bạn đập quá nhanh bạn thường có cảm giác mệt mỏi, hụt hơi, thiếu sức sống thì thuốc có thể giúp tim đập chậm lại. Tần số tim < 100 nhịp/phút có thể giúp bạn có cảm giác dễ chịu hơn. Mục tiêu kiểm soát nhịp tim là giúp bệnh nhân cải thiện chất lượng cuộc sống và giảm các triệu chứng liên quan đến nhịp tim nhanh.
Phác đồ điều trị rung nhĩ thường là thuốc chẹn beta (Concor, Betaloc, Nebilet, Dilatrend…) hoặc chẹn kênh canxi (Tildiem, Isoptine …) tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe và các bệnh lý kèm theo. Bác sĩ sẽ lựa chọn loại thuốc phù hợp dựa trên các yếu tố như huyết áp, chức năng tim và các bệnh lý đi kèm (như hen suyễn, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính,…).
4. Chuyển Nhịp Về Nhịp Tim Bình Thường – Nhịp Xoang
Một số trường hợp bệnh nhân rung nhĩ cần được sốc điện chuyển nhịp để đưa nhịp tim về nhịp xoang. Phương pháp này thường được áp dụng khi các biện pháp kiểm soát nhịp tim khác không hiệu quả hoặc khi bệnh nhân có các triệu chứng nghiêm trọng.
Phác đồ điều trị rung nhĩ này được thực hiện khi bệnh nhân có gây mê nhẹ, bác sĩ dùng miếng dán hoặc điện cực máy sốc điện đặt ở phía trên xương ức và ở mỏm tim, sau đó tiến hành sốc nhẹ để thiết lập lại nhịp xoang. Quá trình này thường kéo dài vài phút và bệnh nhân sẽ được theo dõi sát sao sau khi sốc điện.
Bác sĩ có thể cần siêu âm tim qua thực quản trước khi sốc điện (sau khi bệnh nhân được gây mê) để xác định không có cục máu đông trong tim. Nếu có cục máu đông trong tim, bác sĩ có thể kê thuốc chống đông sử dụng trong vài tuần và xét sốc điện lại sau. Việc loại trừ cục máu đông trước khi sốc điện là rất quan trọng để ngăn ngừa nguy cơ đột quỵ.
Khoảng 50% bệnh nhân sau khi sốc điện bị tái phát rung nhĩ, vì vậy bác sĩ thường kê đơn thuốc chống loạn nhịp tim để giúp duy trì nhịp xoang đều đặn cho tim. Trong trường hợp này, người bệnh cần đến tái khám thường xuyên vì các thuốc chống loạn nhịp tim có thể gây tác dụng phụ bao gồm cả nguy cơ gây rối loạn nhịp tim. Việc theo dõi điện tâm đồ định kỳ và đánh giá chức năng tim là cần thiết để phát hiện sớm các tác dụng phụ và điều chỉnh liều lượng thuốc phù hợp.
5. Điều Trị Triệt Để Rung Nhĩ Bằng Can Thiệp Triệt Đốt Qua Ống Thông
Khi thuốc và sốc điện không hiệu quả, bác sĩ có thể đề xuất 1 phác đồ điều trị rung nhĩ khác gọi là triệt đốt qua đường ống thông. Trong khi bạn đang dùng thuốc an thần, bác sĩ sẽ đưa 1 ống thông từ tĩnh mạch ở đùi của bạn đi lên tim, sau đó bác sĩ sẽ dùng các dụng cụ chuyên dụng để phá hủy mổ ở đó (xung quanh các tĩnh mạch phổi) bằng cách làm nóng (RF) hoặc đông lạnh (Cryo). Phương pháp này nhằm mục đích cô lập các tín hiệu điện bất thường gây ra rung nhĩ.
Triệt đốt qua đường ống thông là một trong những phương pháp điều trị rung nhĩ triệt để. Tỷ lệ thành công của phương pháp này phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm loại rung nhĩ, kích thước tâm nhĩ trái và kinh nghiệm của bác sĩ thực hiện thủ thuật.
Một số trường hợp bạn cần thực hiện thủ thuật nhiều hơn 1 lần, hoặc bạn cần cấy thêm một máy tạo nhịp tim. Nếu thủ thuật thành công bạn sẽ khỏi hẳn rung nhĩ. Tuy nhiên, ngay cả khi thủ thuật thành công, việc duy trì một lối sống lành mạnh và tuân thủ các hướng dẫn của bác sĩ vẫn rất quan trọng để ngăn ngừa tái phát.
6. Phẫu Thuật Tim
Nếu thuốc và các thủ thuật triệt đốt không điều trị được hoàn toàn rung nhĩ hoặc nếu bạn có một số vấn đề về tim khác như: Bệnh van tim, bệnh mạch vành …thì bác sĩ có thể đề nghị thực hiện phẫu thuật Maze. Hiểu 1 cách đơn giản, bác sĩ phẫu thuật sẽ tiến hành nhiều nhát cắt chính xác ở tâm nhĩ của bạn để cắt đứt các tín hiệu dẫn truyền bất thường, giúp nhịp tim trở lại bình thường. Phẫu thuật Maze thường được thực hiện đồng thời với các phẫu thuật tim khác, chẳng hạn như phẫu thuật van tim hoặc bắc cầu động mạch vành.
Phác đồ điều trị rung nhĩ này thường là lựa chọn cuối cùng cho bệnh nhân bị rung nhĩ gây ra các vấn đề nghiêm trọng về tim.
7. Thay Đổi Lối Sống
Bất kể bạn điều trị rung nhĩ như thế nào thì việc thay đổi những thói quen hàng ngày cũng có thể giúp ích rất nhiều cho trái tim. Một lối sống sinh hoạt lành mạnh cho tim chính là:
- Cắt giảm lượng caffeine nạp vào cơ thể (một số người nhận thấy rằng cà phê, nước tăng lực, trà làm cho các triệu chứng trầm trọng hơn);
- Kiểm tra các thuốc điều trị nghẹt mũi, sổ mũi xem có thành phần thuốc gây co mạch không;
- Hạn chế uống rượu;
- Tập thể dục thường xuyên;
- Bỏ thuốc lá;
- Tham khảo ý kiến bác sĩ của bạn bất kỳ khi nào nếu các triệu chứng trở nên tồi tệ hơn. Việc tuân thủ một lối sống lành mạnh không chỉ giúp kiểm soát rung nhĩ mà còn cải thiện sức khỏe tim mạch tổng thể.