Ngoại Tâm Thu Thất (PVCs): Tất tần tật những điều bạn cần biết
Ngoại tâm thu thất (PVCs), hay còn gọi là nhịp ngoại tâm thu thất, là một loại rối loạn nhịp tim phổ biến. Nó xảy ra khi có một nhịp tim sớm hơn bình thường bắt nguồn từ tâm thất (buồng tim dưới). Điều này có thể gây ra cảm giác tim đập hẫng một nhịp hoặc hồi hộp. Ngoại tâm thu thất thường được phát hiện tình cờ và có thể gặp ở cả người khỏe mạnh lẫn người có bệnh tim.
1. Ngoại Tâm Thu Thất Là Gì?
Định nghĩa: Ngoại tâm thu thất là một nhịp tim bất thường xuất hiện sớm hơn so với nhịp tim bình thường. Nhịp này bắt nguồn từ tâm thất, thay vì từ nút xoang nhĩ (vùng tạo nhịp tự nhiên của tim). Sau nhịp ngoại tâm thu thường có một khoảng dừng ngắn, sau đó là một nhịp tim mạnh hơn bình thường.
Phân loại: Ngoại tâm thu thất được chia thành hai loại chính:
- Ngoại tâm thu đơn giản: Thường chỉ xuất hiện một ổ ngoại vị (nơi phát ra nhịp bất thường) và không xảy ra thường xuyên.
- Ngoại tâm thu phức tạp: Có thể lặp lại (ví dụ, nhịp đôi), xảy ra thường xuyên, hoặc có nhiều ổ ngoại vị khác nhau (đa ổ).
Lưu ý: Ngoại tâm thu đơn giản thường có tiên lượng tốt hơn so với ngoại tâm thu phức tạp. Theo ACC.org, hầu hết các trường hợp ngoại tâm thu thất đơn giản không cần điều trị.
2. Các Triệu Chứng Của Ngoại Tâm Thu Thất?
Khi có ngoại tâm thu thất, bạn có thể cảm thấy:
- Cảm giác hồi hộp, rớt nhịp: Đây là triệu chứng phổ biến nhất. Bạn có thể cảm thấy tim như ngừng đập một lát rồi đập mạnh trở lại.
- Nhịp đập mạnh gây đau ngực: Nhịp tim sau ngoại tâm thu có thể đủ mạnh để gây ra cảm giác khó chịu hoặc đau ở ngực.
- Rung rinh ngực, cổ (nếu xảy ra thường xuyên): Nếu ngoại tâm thu thất xảy ra liên tục, bạn có thể cảm thấy rung rinh ở ngực hoặc cổ.
- Suy nhược, chóng mặt, ngất xỉu (nếu làm giảm khả năng bơm máu của tim): Trong trường hợp ngoại tâm thu thất xảy ra quá thường xuyên, nó có thể làm giảm hiệu quả bơm máu của tim, dẫn đến các triệu chứng như mệt mỏi, chóng mặt, hoặc thậm chí ngất xỉu.
3. Nguyên Nhân Gây Ra Ngoại Tâm Thu Thất?
- Người khỏe mạnh: Ngoại tâm thu thất có thể xuất hiện ở người khỏe mạnh mà không có nguyên nhân rõ ràng. Trong nhiều trường hợp, chúng không kéo dài và không cần điều trị.
- Bệnh tim, chấn thương tim, rối loạn điện giải: Các bệnh tim như bệnh mạch vành, suy tim, bệnh cơ tim, hoặc các tình trạng như rối loạn điện giải (ví dụ, kali hoặc magie thấp) có thể gây ra ngoại tâm thu thất.
- Thuốc, rượu, ma túy, tăng adrenaline (do căng thẳng, tập thể dục, caffeine): Một số loại thuốc, rượu, ma túy, và các chất kích thích như caffeine có thể gây ra hoặc làm tăng tần suất ngoại tâm thu thất. Tình trạng căng thẳng hoặc tập thể dục gắng sức cũng có thể làm tăng adrenaline, dẫn đến ngoại tâm thu thất.
4. Ngoại Tâm Thu Thất Được Chẩn Đoán Như Thế Nào?
- Điện tâm đồ (ECG): Đây là xét nghiệm tiêu chuẩn để chẩn đoán ngoại tâm thu thất. ECG ghi lại hoạt động điện của tim và có thể phát hiện các nhịp ngoại tâm thu.
- Holter ECG: Nếu ngoại tâm thu thất không xảy ra thường xuyên, bác sĩ có thể chỉ định đeo máy Holter ECG. Máy này ghi lại hoạt động điện của tim liên tục trong 24-48 giờ, giúp phát hiện các nhịp ngoại tâm thu thất không thường xuyên và đánh giá mối liên hệ giữa chúng với các triệu chứng của bạn.
- Nghiệm pháp ECG gắng sức: Bác sĩ có thể yêu cầu bạn thực hiện nghiệm pháp ECG gắng sức (ví dụ, đi bộ trên máy chạy bộ) để xem ngoại tâm thu thất có xuất hiện hoặc tăng lên khi bạn vận động hay không. Nghiệm pháp này cũng giúp đánh giá mức độ nguy hiểm của ngoại tâm thu thất.
5. Ngoại Tâm Thu Thất Được Điều Trị Như Thế Nào?
- Không cần điều trị: Nếu bạn chỉ thỉnh thoảng bị ngoại tâm thu thất, không có triệu chứng khó chịu, và không có bệnh tim nền, bạn có thể không cần điều trị gì cả.
- Thay đổi lối sống: Bạn có thể thử giảm lượng caffeine, thuốc lá và rượu, đồng thời giảm căng thẳng và lo lắng. Điều này có thể giúp giảm tần suất ngoại tâm thu thất.
- Điều trị bệnh tim nền: Nếu ngoại tâm thu thất do bệnh tim gây ra, việc điều trị bệnh tim có thể giúp kiểm soát ngoại tâm thu thất.
- Thuốc:
- Chẹn beta: Thường được sử dụng để điều trị ngoại tâm thu thất, đặc biệt ở những người có bệnh tim mạch vành hoặc suy tim. (Nguồn: AHA Journals)
- Chẹn kênh canxi: Cũng có thể được sử dụng để kiểm soát nhịp tim và giảm ngoại tâm thu thất.
- Amiodarone: Một loại thuốc chống loạn nhịp mạnh, có thể được sử dụng trong các trường hợp ngoại tâm thu thất phức tạp hoặc nguy hiểm.
- Cắt đốt điện sinh lý: Nếu thuốc không hiệu quả hoặc bạn không thể dung nạp thuốc, bác sĩ có thể đề nghị cắt đốt điện sinh lý. Thủ thuật này sử dụng năng lượng sóng radio để phá hủy các tế bào gây ra nhịp ngoại tâm thu thất.
- Can thiệp mạch vành: Nếu ngoại tâm thu thất liên quan đến bệnh mạch vành, việc đặt stent hoặc phẫu thuật bắc cầu mạch vành có thể giúp cải thiện lưu lượng máu đến tim và giảm ngoại tâm thu thất.
6. Ai Là Người Có Nguy Cơ Mắc Ngoại Tâm Thu Thất?
- Người lớn tuổi: Tỷ lệ mắc ngoại tâm thu thất tăng lên theo tuổi.
- Người có bệnh tim nền: Các bệnh tim như bệnh mạch vành, suy tim, bệnh cơ tim làm tăng nguy cơ ngoại tâm thu thất.
- Tiền sử cơn đau tim: Những người đã từng bị nhồi máu cơ tim có nguy cơ cao hơn.
- Tiền căn gia đình bị rối loạn nhịp tim: Yếu tố di truyền có thể đóng vai trò trong việc phát triển ngoại tâm thu thất.
7. Những Rủi Ro Liên Quan Đến Ngoại Tâm Thu Thất?
- Thường lành tính nếu không thường xuyên: Hầu hết các trường hợp ngoại tâm thu thất không gây nguy hiểm và không cần điều trị.
- Nguy cơ rối loạn nhịp nguy hiểm (nhanh thất, rung thất) nếu thường xuyên: Trong một số trường hợp, ngoại tâm thu thất xảy ra quá thường xuyên có thể dẫn đến các rối loạn nhịp nguy hiểm hơn như nhanh thất hoặc rung thất, có thể gây tử vong.
- Nguy cơ đột tử cao hơn ở người có bệnh tim nền, bất thường cấu trúc tim, tiền sử đau tim: Những người có bệnh tim nền và ngoại tâm thu thất phức tạp có nguy cơ đột tử cao hơn.
8. Khi Nào Nên Khám Chuyên Khoa Tim Mạch?
Bạn nên đi khám bác sĩ chuyên khoa tim mạch nếu:
- Ngoại tâm thu thất xảy ra thường xuyên hoặc kéo dài (vài phút).
- Bạn có các triệu chứng như chóng mặt, ngất xỉu, hoặc đau ngực.
- Bạn có bất thường về cấu trúc tim, tiền sử cơn đau tim, hoặc các bệnh tim khác.
Việc thăm khám sớm có thể giúp phát hiện và điều trị kịp thời các vấn đề tim mạch, từ đó giảm nguy cơ biến chứng nguy hiểm.