Chế độ dinh dưỡng cho người bệnh thấp tim
Bệnh thấp tim là một bệnh viêm cấp tính liên quan đến hệ miễn dịch, thường xảy ra sau khi bị viêm họng do liên cầu khuẩn beta tan huyết nhóm A. Bệnh không chỉ ảnh hưởng đến khớp, tim mà còn có nguy cơ gây ra những biến chứng nguy hiểm như suy tim, tổn thương van tim hoặc viêm cơ tim. Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị, cải thiện sức khỏe và phòng ngừa biến chứng cho người bệnh thấp tim.
1. Tầm quan trọng của chế độ dinh dưỡng đối với người bệnh thấp tim
Theo các chuyên gia tim mạch, chế độ ăn uống hợp lý đóng vai trò then chốt trong việc hỗ trợ điều trị và cải thiện sức khỏe tổng thể cho người bệnh thấp tim. Cụ thể:
- Tăng cường sức đề kháng: Một chế độ ăn giàu vitamin, khoáng chất và các chất chống oxy hóa giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh, đặc biệt quan trọng khi hệ miễn dịch của người bệnh thấp tim vốn đã bị ảnh hưởng.
- Giảm viêm nhiễm: Các thực phẩm có tính kháng viêm như acid béo omega-3 có thể giúp giảm viêm nhiễm trong cơ thể, từ đó làm giảm các triệu chứng của bệnh thấp tim.
- Hỗ trợ quá trình điều trị: Dinh dưỡng hợp lý giúp cơ thể đáp ứng tốt hơn với các phương pháp điều trị y khoa, đồng thời giảm thiểu các tác dụng phụ của thuốc.
Bệnh thấp tim nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách có thể khỏi hoàn toàn. Tuy nhiên, nếu điều trị không kịp thời, bệnh dễ dẫn đến suy tim nặng, tổn thương van tim gây hẹp hoặc hở van. Vì vậy, việc điều chỉnh chế độ ăn uống kết hợp với điều trị y khoa là cần thiết để kiểm soát bệnh.
2. Nguyên tắc dinh dưỡng của người bệnh thấp tim
Để xây dựng một chế độ ăn uống khoa học và hiệu quả cho người bệnh thấp tim, cần tuân thủ các nguyên tắc sau:
- Hạn chế natri và chất béo bão hòa:
- Giảm lượng muối: Người bệnh suy tim nặng nên ăn nhạt tùy theo mức độ suy tim, từ 2-4g muối/ngày hoặc thậm chí không muối. Tránh các thực phẩm chế biến sẵn như bánh mì, cháo, phở, vì chúng có thể chứa muối ẩn. Theo khuyến cáo của Bộ Y Tế, người trưởng thành nên tiêu thụ dưới 5g muối mỗi ngày để bảo vệ sức khỏe tim mạch.
- Hạn chế chất béo bão hòa: Các loại thực phẩm như thịt đỏ, mỡ động vật, bơ thực vật, thực phẩm từ sữa nguyên kem có thể làm tăng cholesterol xấu (LDL), gây viêm động mạch và suy yếu cơ tim. Nên thay thế bằng các loại chất béo không bão hòa có lợi cho tim mạch.
- Tăng cường Acid béo Omega-3:
Acid béo omega-3 có tác dụng giảm viêm, cải thiện chức năng tim và giảm nguy cơ mắc bệnh van tim. Các thực phẩm giàu omega-3 bao gồm:
* Cá hồi, cá thu, cá trích: Nên ăn ít nhất 2 lần/tuần.
* Hạt chia, hạt lanh, quả óc chó: Có thể dùng làm bữa ăn nhẹ hoặc thêm vào các món salad, sữa chua.
* Dầu cá, đậu nành: Sử dụng dầu cá để bổ sung omega-3 nếu chế độ ăn không đủ.
- Bổ sung chất xơ và chất chống oxy hóa:
Chất xơ giúp cải thiện hệ tiêu hóa và giảm cholesterol máu, trong khi chất chống oxy hóa giúp ngăn ngừa tổn thương tế bào tim.
* **Nguồn chất xơ:** Ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu, rau xanh, trái cây tươi. Nên chọn các loại ngũ cốc còn nguyên cám để có nhiều chất xơ hơn.
* **Thực phẩm giàu chất chống oxy hóa:** Cà chua, cà rốt, rau lá xanh đậm, nho, bắp cải đỏ. Các loại quả mọng như việt quất, dâu tây cũng rất giàu chất chống oxy hóa.
3. Thực phẩm người bệnh thấp tim nên ăn
Để cải thiện tình trạng sức khỏe, người bệnh thấp tim nên bổ sung các loại thực phẩm ít cholesterol, chất béo bão hòa và muối. Đặc biệt nên ưu tiên một số thực phẩm được biết đến với tác dụng bảo vệ tim như: hải sản, trái cây, rau, quả hạch, ngũ cốc, các loại đậu, hành, tỏi, dầu ô liu, thực phẩm giàu vitamin C, E và beta carotene.
- Thực phẩm tốt cho tim mạch: Hải sản, trái cây, rau, quả hạch, ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu, hành, tỏi, dầu ô liu;
- Chất xơ: Ngũ cốc nguyên hạt, rau xanh, trái cây tươi, các loại hạt hữu cơ;
- Chất chống oxy hóa: Trái cây, cà chua, cà rốt, khoai lang, rau lá xanh đậm, nho, cà tím, bắp cải đỏ;
- Chất béo không bão hòa: Dầu ô liu, dầu hạt cải, các loại hạt thô (trừ đậu phộng), cá hồi, cá thu;
- Thực phẩm hỗ trợ thuốc chống đông máu: Mầm lúa mì, vitamin E, đậu nành,… (Tham khảo ý kiến bác sĩ nếu đang dùng thuốc chống đông máu).
4. Thực phẩm người bệnh thấp tim nên tránh
Ngược lại, người bệnh thấp tim nên giảm thiểu các loại thực phẩm như thịt, sữa, thực phẩm chế biến sẵn có nhiều chất béo bão hòa. Tránh tiêu thụ chất béo bão hòa, nhất là các món nướng. Chất gây ung thư hình thành trong quá trình hóa nâu góp phần gây viêm động mạch và làm suy yếu cơ tim.
- Thực phẩm nhiều chất béo bão hòa: Thịt đỏ, mỡ động vật, dầu hydro hóa, bơ thực vật, các sản phẩm từ sữa giàu chất béo.
- Thực phẩm giàu cholesterol và muối: Đồ ăn chế biến sẵn, thực phẩm mặn.
- Thực phẩm giàu vitamin K (nếu đang dùng thuốc chống đông máu): Bông cải xanh, súp lơ, lòng đỏ trứng, gan, rau bina, các loại rau xanh đậm. (Tham khảo ý kiến bác sĩ để điều chỉnh chế độ ăn phù hợp).
- Chất kích thích: Cà phê, trà đen, thuốc lá, rượu, sô cô la, đường, nước ngọt.
- Thực phẩm tinh chế và đồ nướng: Thực phẩm chế biến, bột mì trắng như bánh mì trắng, đồ nướng.
5. Lưu ý trong chế độ dinh dưỡng
Không chỉ chú trọng trong chế độ dinh dưỡng bằng việc bổ sung các loại thực phẩm tốt cho sức khỏe, người bệnh thấp tim cần kiểm soát tốt lượng nước uống. Đối với người bệnh suy tim nặng cần hạn chế lượng nước uống để giảm tình trạng phù và giảm áp lực cho tim. Bên cạnh chế độ ăn uống, nghỉ ngơi đúng cách cũng rất quan trọng. Người bệnh nên nghỉ ngơi nhiều, thay đổi tư thế nhẹ nhàng và nằm nửa ngồi khi khó thở.
Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị và ngăn ngừa biến chứng ở người bệnh thấp tim. Ngoài ra, để kiểm soát tốt tình trạng bệnh, người bệnh cần thường xuyên thăm khám định kỳ để theo dõi tình trạng sức khỏe và hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ và chuyên gia để xây dựng chế độ ăn uống phù hợp với tình trạng sức khỏe của mình.
Để được tư vấn cụ thể về chế độ dinh dưỡng phù hợp với tình trạng tim mạch của bạn, hãy đến Phòng khám Tim mạch BS Phạm Xuân Hậu tại 336a Phan Văn Trị, P11, Bình Thạnh, TPHCM. Hoặc liên hệ qua số điện thoại 0938237460 để đặt lịch hẹn.