1. Đau bụng ở người già có thể gặp trong các trường hợp nào? 

Có thể xếp nguyên nhân gây ra đau bụng thành ba nhóm chính :

• Đau bụng do viêm, ví dụ viêm ruột thừa, viêm túi mật, viêm đại tràng...
• Đau bụng do căng hoặc giãn của 1 cơ quan, như tắc ruột do u hay do xoắn ruột, tắc đường mật do sỏi, gan sưng do viêm.
• Đau bụng do thiếu máu nuôi, ví dụ như viêm đại tràng thiếu máu, nhồi máu mạc treo ruột...

Cũng có thể đau bụng không do nguyên nhân nào trong ba nhóm nguyên nhân trên, ví dụ như hội chứng ruột kích thích.

Sau đây là một số trường hợp đau bụng thường xuyên xảy ra ở người cao tuổi:

1.1 Táo bón

Táo bón là vấn đề thường gặp. Bệnh nhân thường quên đi tiêu sở hữu số lần đi tiêu ít hơn 3 lần trong 1 tuần, hoặc đi tiêu mỗi ngày mang cảm giác tiêu khó khăn, phân cứng và đôi khi kèm đau bụng dưới.

Táo bón không gây nghiêm trọng đến tính mạng người bệnh nhưng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh, theo thời gian những người bị táo bón mạn tính có rộng rãi nguy cơ bị trĩ, viêm đại tràng mạn...

1.2. Chứng đầy bụng khó tiêu

Khó tiêu là cảm thấy khó chịu trong người sau khi ăn. Có thể là cảm giác không thoải mái ở phần bụng trên hay ở sau xương ức. Nó thường xuất hiện sau khi ăn một chiếc thức ăn cụ thể, có thể là đồ ăn cất phổ quát chất béo và đạm. Cũng có thể là cảm giác ợ khá phổ biến và có vị chua trong miệng và thường xuất hiện trong 1 vài giờ đồng hồ.

Với người già hay những người mắc bệnh tim, đau bụng do khó tiêu xuất hiện lúc gắng sức hay bít tất tay sẽ đáng lo ngại. Đôi khi khó có thể phân biệt cơn đau thắt ngực hay nhồi máu cơ tim sở hữu chứng khó tiêu. Nếu đau lan lên quai hàm hay xuống cánh tay trái thì có thể đó là cơn đau thắt ngực. Nếu nó mất đi nhanh, hãy thử đến khám bác sĩ, còn giả dụ nó không dịu đi và cảm thấy khó chịu, hãy gọi cấp cứu.

1.3. Sỏi mật

Nguy cơ bị sỏi túi mật tăng theo tuổi. Do vậy người già là đối tượng thường bị mổ cắt bỏ túi mật nhất.

Bệnh điển hình sẽ có đau bụng đột ngột, dữ dội xuất hiện. Vị trí đau là vùng hạ khuông phải hoặc thượng vị lệch sang phải, lan lên vai phải hoặc sau lưng, đau bụng làm cho người bệnh lăn lộn trên giường, cũng có thể đau làm người bệnh không dám thở mạnh.

Trong trường hợp không điển hình, đau chỉ âm ỉ hoặc tức nặng ở hạ khuông phải, hoặc vùng thượng vị lệch phải và lan lên ngực rất dễ nhầm có hội chứng dạ dày.

Trường hợp có nhiễm trùng đường mật sẽ xuất hiện sốt cao, có thể có rét run nhưng đôi lúc chỉ sốt nhẹ, sốt thường đi kèm mang đau, có lúc sốt kéo dài, nhất là ở người tuổi cao, sức yếu do phản xạ đã kém. Khi bị tắc đường mật trong hoặc ngoài gan sẽ có vàng da, niêm mạc (lưỡi, mắt...).

1.4. Tắc ruột

Tắc ruột thường xảy ra ở người già bị mất răng nên giảm sức nhai, người đã giải phẫu cắt bỏ dạ dày hoặc người mắc bệnh viêm tụy tạng mạn tính... làm khả năng tiêu hóa hoàn toàn thức ăn bị giảm sút.

Ngoài ra, có thể gặp ở người cao tuổi hay bị táo bón, người ăn thức ăn cứng, dai như: gân bò, sụn khung nhưng nhai không kỹ hoặc ăn trái cây như: vải, táo... mà nuốt luôn cả hạt. Thức ăn không được nhai kỹ, hạt trái cây khi vào đường tiêu hóa sẽ tạo thành nhân để những thực phẩm khó tiêu khác có phổ quát xơ, sợi bám dính vào và vón lại thành phổ quát cục, gây tắc ruột.

Ngày nay, có phổ biến phương tiện chẩn đoán hiện đại có thể giúp xác định nguyên nhân gây đau bụng nhanh và chính xác. Tuy nhiên, vẫn còn phổ biến khó khăn, thách thức trong việc chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây ra đau bụng ở người già do các nguyên nhân sau:

2.1 Triệu chứng bệnh không điển hình

Trong ổ bụng có gần như cơ quan, các cơ quan này có thể nằm sắp nhau cho nên mô tả đau sắp giống nhau. Vì thế việc chẩn đoán chính xác đòi hỏi phải có kỹ năng thăm khám của người thầy thuốc, hài hòa có việc tinh thông và tiêu dùng đúng các dụng cụ chẩn đoán cận lâm sàng.

2.2 Thay đổi hệ tiêu hóa

Người già gặp khó khăn trong nhai và nuốt thức ăn do hậu quả của thiếu nước uống có fluor cũng như ít được chăm sóc răng miệng kỹ lưỡng từ lúc còn trẻ. Các vấn đề viêm lợi, bệnh quanh quéo răng, rụng răng và tăng cảm giác răng trở nên rất phổ biến.

Giảm nhu động thực quản làm chậm quá trình tải thức ăn qua ống tiêu hóa dẫn tới người già phải nhai lâu hơn và ăn chậm hơn.

Giảm nhu động ruột, giảm tiết dịch vị dạ dày gây giảm tiếp thụ chất dinh dưỡng. Thay đổi 1 số giá trị xét nghiệm liên quan đến chức năng hệ tiêu hóa: Albumin toàn phần phản ánh chức năng gan và tình trạng dinh dưỡng giảm, enzym ALT nâng cao theo tuổi, canxi máu giảm, đường máu và kali tăng.

Giảm nhu động của đại tràng cản trở thức ăn di chuyển trong phần còn lại của ống tiêu hóa và đi ra ngoài cơ thể. Tăng thời kì lưu thông của khối thức ăn trong ruột làm tái tiếp nhận nước phổ biến hơn dẫn đến tỉ lệ táo bón gia tăng ở người cao tuổi.

Tuy nhiên, có thể gặp ở vùng bụng 1/4 trên bên phải do ruột thừa nằm dưới gan, đau ở hông lưng phải do ruột thừa sau manh tràng, đau ở bụng dưới do ruột thừa nằm ở tiểu khung, đau ở giữa bụng do ruột thừa dài có đầu ruột thừa đổi thay vị trí bất thường và thậm chí diễn tả đau bụng bên trái do xảy ra ở bệnh nhân đảo ngược phủ tạng...

Mặt khác, thể hiện đau ở bụng 1/4 dưới phải nhưng có thể không do viêm ruột thừa mà do viêm manh tràng, viêm hồi tràng, viêm túi thừa vùng manh tràng, viêm túi thừa ruột non, viêm hạch mạc treo ruột, xoắn bờm mở trong ổ bụng, viêm nhiễm vùng vòi dẫn trứng...

Những bệnh nhân to tuổi và người dùng thuốc corticoide có thể có ít hoặc không đau bụng khi bị viêm. Kết quả xét nghiệm máu và chẩn đoán hình ảnh không phải luôn cho kết quả bất thường. Bệnh có thể biểu thị giống 1 bệnh khác: triệu chứng viêm ruột thừa điển hình có thể nhầm sở hữu viêm túi thừa manh tràng. Các đặc điểm của đau bụng có thể bị thay đổi: đau bụng do viêm tụy cấp bắt đầu thường khu trú ở vùng trên rốn, nhưng sau đó có thể lan khắp ổ bụng.

XEM THÊM:

• Đau bụng giun khác gì đau bụng thông thường?
• Phân biệt đau bụng kinh và đau bụng do có thai
• Đau bụng loanh quanh rốn có phải là đau do giun?