Ngoại Tâm Thu Nhĩ: Hiểu Rõ và Cách Điều Trị
Ngoại tâm thu nhĩ là một loại rối loạn nhịp tim khá phổ biến, xảy ra khi tâm nhĩ (buồng tim phía trên) phát ra một nhịp đập sớm bất thường, trước cả nhịp tim bình thường. Mặc dù thường vô hại, nhưng nó có thể gây ra những cảm giác khó chịu như tim bỏ nhịp, hồi hộp, hoặc đánh trống ngực. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về tình trạng này, từ nguyên nhân, triệu chứng, mức độ nguy hiểm đến các phương pháp điều trị hiện nay.
1. Ngoại Tâm Thu Nhĩ Là Gì?
- Định nghĩa: Ngoại tâm thu nhĩ là một dạng rối loạn nhịp tim, trong đó tim xuất hiện một nhịp đập sớm hơn bình thường. Nhịp này bắt nguồn từ tâm nhĩ, khác với nhịp bình thường xuất phát từ nút xoang.
- Cơ chế:
- Bình thường, nút xoang (vị trí tạo nhịp tự nhiên của tim) sẽ phát ra các xung điện đều đặn, điều khiển nhịp tim.
- Trong trường hợp ngoại tâm thu nhĩ, một tế bào hoặc nhóm tế bào bất thường trong tâm nhĩ lại tự phát ra xung điện, gây ra một nhịp đập sớm.
- Hậu quả:
- Nhịp ngoại tâm thu thường yếu hơn nhịp bình thường và có thể không đủ mạnh để bơm máu hiệu quả.
- Sau nhịp ngoại tâm thu, tim thường có một khoảng nghỉ ngắn để 'nạp đầy' máu, trước khi đập một nhịp mạnh tiếp theo. Chính điều này tạo ra cảm giác hụt hẫng, tim bỏ nhịp mà người bệnh cảm nhận được.
- Ngoại tâm thu nhĩ bị block:
- Đôi khi, xung điện từ nhịp ngoại tâm thu nhĩ không thể dẫn truyền xuống tâm thất (buồng tim phía dưới) do đường dẫn truyền nhĩ thất đang trong trạng thái trơ (không đáp ứng với kích thích).
- Điều này dẫn đến việc tâm thất không co bóp theo nhịp ngoại tâm thu, gây ra hiện tượng 'block' và có thể làm chậm nhịp tim.
Theo ACC.org, ngoại tâm thu nhĩ thường lành tính và không cần điều trị nếu không gây ra triệu chứng đáng kể. Tuy nhiên, nếu tần suất ngoại tâm thu nhĩ nhiều hoặc gây ra các triệu chứng khó chịu, cần tham khảo ý kiến bác sĩ để được đánh giá và điều trị phù hợp.
2. Triệu Chứng Của Ngoại Tâm Thu Nhĩ
- Triệu chứng phổ biến:
- Tim đập không đều: Đây là triệu chứng thường gặp nhất, người bệnh có thể cảm thấy nhịp tim không ổn định, lúc nhanh lúc chậm.
- Tim đập mạnh hơn bình thường: Cảm giác như tim 'nảy' mạnh trong lồng ngực.
- Cảm giác rung động ở ngực: Một số người mô tả cảm giác như có gì đó rung lên trong ngực.
- Tạm dừng giữa các nhịp: Cảm giác tim ngừng đập một hoặc hai giây, sau đó đập mạnh trở lại.
- Các triệu chứng khác (tương tự bệnh tim mạch): Trong một số trường hợp, ngoại tâm thu nhĩ có thể đi kèm với các triệu chứng khác, tương tự như các bệnh tim mạch khác:
- Ngất xỉu, lâng lâng: Do lưu lượng máu lên não giảm tạm thời.
- Cảm nhận rõ nhịp tim (đánh trống ngực): Nhịp tim trở nên rõ ràng hơn bình thường, đặc biệt khi nghỉ ngơi hoặc thay đổi tư thế.
- Đổ mồ hôi, da nhợt nhạt: Do hệ thần kinh giao cảm bị kích thích.
- Đau ngực, khó thở, chóng mặt: Các triệu chứng này có thể xuất hiện nếu ngoại tâm thu nhĩ xảy ra thường xuyên hoặc kéo dài.
- Mệt mỏi sau khi tập thể dục: Khả năng gắng sức giảm do tim hoạt động không hiệu quả.
- Lưu ý: Điều quan trọng cần nhớ là một số người bị ngoại tâm thu nhĩ có thể không có bất kỳ triệu chứng nào. Tình trạng này thường được phát hiện tình cờ khi khám sức khỏe định kỳ hoặc thực hiện các xét nghiệm tim mạch vì lý do khác.
3. Ngoại Tâm Thu Nhĩ Có Nguy Hiểm Không?
- Đa phần lành tính: Trong hầu hết các trường hợp, ngoại tâm thu nhĩ là một tình trạng lành tính và không gây nguy hiểm, đặc biệt là khi chúng xảy ra không thường xuyên và không kèm theo các bệnh tim mạch khác.
- Triệu chứng khó chịu: Mặc dù không nguy hiểm, ngoại tâm thu nhĩ có thể gây ra những triệu chứng khó chịu như cảm giác hẫng hụt, đánh trống ngực, hoặc lo lắng về sức khỏe tim mạch.
- Ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống: Nếu các triệu chứng kéo dài và ảnh hưởng đến giấc ngủ, công việc, hoặc các hoạt động hàng ngày, người bệnh có thể cảm thấy mệt mỏi, căng thẳng, và giảm khả năng tập trung.
- Nguy cơ tiềm ẩn: Trong một số trường hợp, ngoại tâm thu nhĩ có thể là dấu hiệu của các vấn đề tim mạch tiềm ẩn hoặc có thể tiến triển thành các rối loạn nhịp tim nghiêm trọng hơn như rung nhĩ hoặc nhịp nhanh trên thất (SVT). Nguy cơ này cao hơn ở những người có các yếu tố sau:
- Tiền sử bệnh tim mạch (ví dụ: bệnh mạch vành, suy tim, bệnh van tim).
- Tăng huyết áp không kiểm soát.
- Cường giáp.
- Lạm dụng rượu bia hoặc caffeine.
- Stress kéo dài.
Theo vnah.org.vn, việc đánh giá nguy cơ và điều trị ngoại tâm thu nhĩ cần được cá nhân hóa dựa trên tình trạng sức khỏe tổng thể, tần suất và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng, và sự hiện diện của các bệnh tim mạch khác.
4. Cách Điều Trị Ngoại Tâm Thu Nhĩ
- Mục tiêu điều trị:
- Giảm tần suất và mức độ nghiêm trọng của các cơn ngoại tâm thu.
- Kiểm soát các triệu chứng khó chịu.
- Ngăn ngừa các biến chứng tiềm ẩn.
- Cải thiện chất lượng cuộc sống.
4.1. Thuốc Điều Trị
- Điều trị nguyên nhân: Nếu ngoại tâm thu nhĩ là do các bệnh lý khác gây ra (ví dụ: tăng huyết áp, cường giáp), việc điều trị các bệnh này có thể giúp giảm tần suất ngoại tâm thu.
- Điều trị triệu chứng:
- Thuốc chẹn beta: Giúp làm chậm nhịp tim và giảm sự kích thích của hệ thần kinh giao cảm.
- Thuốc chẹn kênh canxi: Có tác dụng tương tự như thuốc chẹn beta.
- Thuốc chống loạn nhịp: Được sử dụng trong các trường hợp ngoại tâm thu nhĩ gây ra các triệu chứng nghiêm trọng hoặc có nguy cơ tiến triển thành các rối loạn nhịp tim nguy hiểm hơn. Tuy nhiên, các thuốc này có thể có tác dụng phụ và cần được sử dụng dưới sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ.
4.2. Can Thiệp Đốt Điện Tim
- Phương pháp:
- Đốt điện tim là một thủ thuật xâm lấn tối thiểu, sử dụng năng lượng sóng radio để triệt tiêu các tế bào hoặc mô tim gây ra nhịp ngoại tâm thu.
- Bác sĩ sẽ đưa một ống thông (catheter) nhỏ vào tim thông qua đường tĩnh mạch ở bẹn hoặc cổ tay.
- Sử dụng hệ thống bản đồ điện tim để xác định vị trí các ổ phát nhịp bất thường.
- Dùng năng lượng sóng radio đốt các ổ này, ngăn chặn chúng phát ra các xung điện gây rối loạn nhịp tim.
- Chỉ định:
- Người bệnh bị đánh trống ngực hoặc các triệu chứng khó chịu khác do ngoại tâm thu nhĩ gây ra.
- Thuốc không hiệu quả hoặc gây ra các tác dụng phụ không mong muốn.
- Người bệnh không muốn sử dụng thuốc trong thời gian dài.
- Chức năng tim suy giảm do ngoại tâm thu tiến triển.
Lưu ý: Ngoại tâm thu nhĩ có thể không nguy hiểm ở giai đoạn sớm, nhưng không nên chủ quan bỏ qua. Việc theo dõi và điều trị kịp thời có thể giúp ngăn ngừa các biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và điều trị phù hợp.
Nguồn: Hội Tim mạch học Việt Nam, ACC.org