Ngoại tâm thu thất là rối loạn nhịp tim phổ biến, gây ra nhịp tim không đều. Nguyên nhân gồm mất cân bằng điện giải, căng thẳng, tổn thương cơ tim. Triệu chứng có thể là hụt hẫng, tim đập nhanh. Điều trị tùy thuộc mức độ, từ thay đổi lối sống đến dùng thuốc hoặc đốt điện tim. Cần tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và điều trị phù hợp.

Ngoại Tâm Thu Thất: Tổng Quan và Điều Cần Biết

Ngoại tâm thu thất là một dạng rối loạn nhịp tim thường gặp, có thể xảy ra ở những người có hoặc không có bệnh tim. Việc đánh giá và điều trị ngoại tâm thu thất là một vấn đề phức tạp và đòi hỏi sự cẩn trọng, vì ý nghĩa và tầm quan trọng của nó phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe tổng thể và bệnh tim tiềm ẩn. Theo nghiên cứu từ Trung tâm Tim mạch Quốc gia (VNAH), việc quản lý ngoại tâm thu thất cần dựa trên cá thể hóa, xem xét các yếu tố như tần suất, hình thái, triệu chứng và bệnh lý tim mạch đi kèm.

1. Ngoại Tâm Thu Thất Là Gì?

• Định nghĩa: Ngoại tâm thu thất (Ventricular Premature Contractions - VPCs), còn gọi là ngoại tâm thu thất, là một rối loạn nhịp tim, trong đó tim đập không đều do xuất hiện các nhịp sớm bất thường từ tâm thất. [Nguồn: ACC.org]
• Cơ chế: Bình thường, nhịp tim được điều khiển bởi nút xoang nhĩ, phát ra các xung điện để kích hoạt tâm nhĩ co bóp, sau đó tín hiệu truyền xuống tâm thất. Trong ngoại tâm thu thất, một ổ phát nhịp bất thường ở tâm thất tự phát xung điện, khiến tâm thất co bóp sớm hơn bình thường, trước khi nhận được tín hiệu từ tâm nhĩ. Điều này dẫn đến nhịp tim không hiệu quả và có thể gây ra các triệu chứng khó chịu. Theo Medscape, ngoại tâm thu thất có thể có nhiều hình thái khác nhau, phản ánh nguồn gốc khác nhau của ổ phát nhịp bất thường.

2. Nguyên Nhân Gây Ngoại Tâm Thu Thất

Ngoại tâm thu thất có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:

• Mất cân bằng điện giải: Sự thay đổi nồng độ các chất điện giải như kali, magie, canxi trong máu có thể ảnh hưởng đến hoạt động điện của tim, gây ra ngoại tâm thu thất. [Nguồn: AHA Journals]
• Tăng adrenaline: Khi cơ thể căng thẳng, lo lắng, tập thể dục gắng sức, hoặc sử dụng các chất kích thích như caffeine, adrenaline (hormone căng thẳng) được giải phóng, làm tăng tính kích thích của tim và có thể gây ra ngoại tâm thu thất.
• Tổn thương cơ tim: Các bệnh lý tim mạch như bệnh mạch vành (thiếu máu cơ tim), bệnh tim bẩm sinh, tăng huyết áp kéo dài, viêm cơ tim (nhiễm trùng cơ tim) có thể gây tổn thương cơ tim và làm tăng nguy cơ ngoại tâm thu thất.
• Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc, như thuốc điều trị hen suyễn, thuốc thông mũi, hoặc một số thuốc chống loạn nhịp khác, có thể gây ra ngoại tâm thu thất như một tác dụng phụ.
• Tuổi tác và giới tính: Ngoại tâm thu thất thường gặp hơn ở người lớn tuổi (50-70 tuổi) và nam giới có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn so với nữ giới.

3. Triệu Chứng Của Ngoại Tâm Thu Thất

Nhiều người bị ngoại tâm thu thất không có triệu chứng gì. Tuy nhiên, một số người có thể cảm nhận được các triệu chứng sau:

• Cảm giác hụt hẫng: Cảm giác như tim ngừng đập hoặc bỏ qua một nhịp, sau đó là một nhịp đập mạnh hơn bình thường.
• Tim đập nhanh: Cảm giác tim đập nhanh, hồi hộp, đánh trống ngực, đặc biệt là khi nghỉ ngơi hoặc thay đổi tư thế.
• Rung hoặc đập thình thịch: Cảm giác rung hoặc đập thình thịch ở ngực, có thể lan lên cổ hoặc họng.
• Khó chịu ở ngực: Một số người có thể cảm thấy khó chịu, tức ngực nhẹ.
• Triệu chứng rõ ràng hơn khi nghỉ ngơi: Các triệu chứng thường rõ ràng hơn khi nghỉ ngơi, vì lúc đó ít có các yếu tố khác ảnh hưởng đến nhịp tim.

4. Ngoại Tâm Thu Thất Có Nguy Hiểm Không?

Mức độ nguy hiểm của ngoại tâm thu thất phụ thuộc vào tần suất, hình thái, triệu chứng và bệnh lý tim mạch đi kèm:

• Ngoại tâm thu thất nhẹ: Nếu ngoại tâm thu thất ít, thưa thớt, không gây triệu chứng và xảy ra ở người trẻ tuổi, không có bệnh tim mạch khác, thì thường không đáng lo ngại. Trong trường hợp này, chỉ cần điều chỉnh lối sống theo hướng tích cực, như hạn chế caffeine, rượu bia, thuốc lá, giảm căng thẳng, ngủ đủ giấc.
• Ngoại tâm thu thất nặng: Nếu ngoại tâm thu thất xuất hiện dày đặc (ví dụ: ngoại tâm thu thất nhịp đôi, nhịp ba), có nhiều hình thái khác nhau (đa ổ), hoặc gây ra các triệu chứng khó chịu như mệt mỏi, khó thở, chóng mặt, thì có thể cần điều trị bằng thuốc chống loạn nhịp. Tuy nhiên, thuốc chống loạn nhịp có nhiều tác dụng phụ, do đó cần được chỉ định và theo dõi chặt chẽ bởi bác sĩ chuyên khoa.
• Ngoại tâm thu thất xuất hiện trên nền bệnh khác: Nếu ngoại tâm thu thất xuất hiện ở người có bệnh tim mạch (ví dụ: nhồi máu cơ tim, suy tim, bệnh van tim) hoặc các bệnh lý khác (ví dụ: thiếu máu, cường giáp, rối loạn điện giải), thì cần điều trị bệnh nền là chính. Việc điều trị ngoại tâm thu thất chỉ là một phần trong kế hoạch điều trị tổng thể.

5. Điều Trị Ngoại Tâm Thu Thất

Phương pháp điều trị ngoại tâm thu thất phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của triệu chứng và bệnh lý tim mạch đi kèm:

• Thay đổi lối sống: Đối với những người có ngoại tâm thu thất nhẹ, không triệu chứng, việc thay đổi lối sống có thể đủ để kiểm soát tình trạng này. Các biện pháp bao gồm:
  • Hạn chế hoặc tránh các chất kích thích như caffeine, rượu bia, thuốc lá.
  • Giảm căng thẳng, lo âu bằng các phương pháp thư giãn như yoga, thiền.
  • Ngủ đủ giấc (7-8 tiếng mỗi đêm).
  • Tập thể dục đều đặn, vừa sức.
  • Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, cân bằng.
• Sử dụng thuốc chống loạn nhịp: Trong trường hợp ngoại tâm thu thất gây ra các triệu chứng khó chịu hoặc có nguy cơ gây ra các biến chứng nguy hiểm, bác sĩ có thể chỉ định thuốc chống loạn nhịp. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng thuốc chống loạn nhịp có thể gây ra nhiều tác dụng phụ, bao gồm cả các rối loạn nhịp tim khác. Do đó, việc sử dụng thuốc cần được theo dõi chặt chẽ bởi bác sĩ chuyên khoa.
• Đốt điện tim (Catheter Ablation): Nếu thuốc không hiệu quả hoặc gây ra tác dụng phụ không mong muốn, bác sĩ có thể cân nhắc phương pháp đốt điện tim. Đây là một thủ thuật xâm lấn tối thiểu, trong đó bác sĩ đưa một ống thông (catheter) qua đường mạch máu đến tim. Sau đó, năng lượng tần số radio được sử dụng để phá hủy các tế bào tim gây ra ngoại tâm thu thất. Đốt điện tim là một phương pháp điều trị hiệu quả cho nhiều trường hợp ngoại tâm thu thất, đặc biệt là những trường hợp có ổ phát nhịp bất thường khu trú rõ ràng. Theo nghiên cứu trên JAMA Network, đốt điện tim có thể cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống và giảm triệu chứng ở bệnh nhân ngoại tâm thu thất.

Lưu ý quan trọng: Việc điều trị ngoại tâm thu thất cần được cá thể hóa, dựa trên đánh giá toàn diện về tình trạng sức khỏe, triệu chứng, và các bệnh lý tim mạch đi kèm. Bệnh nhân nên tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa tim mạch để được tư vấn và điều trị phù hợp. Không tự ý sử dụng thuốc hoặc thực hiện các biện pháp điều trị không được khuyến cáo.