Bệnh mạch vành là gì?
Bệnh mạch vành là tình trạng hệ mạch vành bị hẹp lại hoặc tắc nghẽn làm hạn chế lưu lượng máu đến nuôi tim. Vì mạch vành là các động mạch có chức năng cung cấp máu cho toàn bộ tế bào cơ tim, nên ví như các chức năng bị hạn chế thì tim có nguy cơ thiếu máu cục bộ và lúc mạch vành tắc nghẽn có thể đưa đến bệnh cảnh nhồi máu cơ tim, nguy cơ tử vong cao.
Triệu chứng của bệnh mạch vành
Dấu hiệu đầu tiên và dễ dàng nhất để nhận biết bệnh mạch vành là cơn đau thắt ngực. Khi đau người bệnh có cảm giác như có vật nặng gì đó đè lên ngực, cảm giác bó chặt, thắt nghẹt. Cơn đau rất ngắn, chỉ trong 10 – 30 giây hay một phút, nếu như cơn đau kéo dài trên 20 phút là người bệnh có khả năng đã bị nhồi máu cơ tim.
Vị trí đau thường hay gặp nhất là khu vực gần tim như: sau xương ức, giữa ngực hoặc vùng tim. Tuy nhiên, những cơn đau của bệnh mạch vành không cố định, chúng có thể đau tại chỗ hoặc đau lan sang các vùng khác như: lên cổ, hàm, vai, hay cánh tay trái, có 1 số ít là lan ra sau lưng hay vùng cột sống.
Cơn đau thắt ngực được chia thành hai mẫu là cơn đau thắt ngực ổn định và cơn đau thắt ngực không ổn định.
Khi người bệnh gắng sức thể lực cơn đau thắt ngực xảy đến, khi giới hạn gắng sức thì đau thắt ngực sẽ hết thì gọi là đau thắt ngực ổn định.
Đau thắt ngực không ổn định là khi cơn đau thắt ngực trên 20 phút dù người bệnh đang gắng sức hay ở trạng thái nghỉ ngơi. Đây là một triệu chứng nguy hiểm vì nó đến đột ngột và dễ chuyển thành nhồi máu cơ tim.
Kèm theo đau thắt ngực là các triệu chứng: vã mồ hôi, buồn nôn, chóng mặt, bất tỉnh, mệt, khó thở, tái nhợt, tim đập mạnh…
Nguyên nhân của bệnh mạch vành
Hiện nay, vẫn chưa tìm được nguyên nhân xác định gây ra bệnh mạch vành. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu chỉ ra rằng các yếu tố nguy cơ có thể làm nâng cao khả năng mắc bệnh mạch vành.
Bệnh thường xảy đến sở hữu nghững người có phổ biến yếu tố nguy cơ tim mạch như ít di chuyển thể lực, hút thuốc lá, uống rượu bia quá mức cho phép, rối loạn chuyển hóa lipid, đái tháo đường, tiền căn có cha mẹ nhồi máu cơ tim hay đột quỵ não.
Người có tiền sử mắc các bệnh như: tăng huyết áp, đái tháo đường, suy thận, béo phì, rối loàn lipid máu,... là các yếu tố thuận lợi làm bệnh mạch vành phát triển.
Ngoài ra, giả dụ trong gia đình có ông, bà, bố, mẹ hoặc anh, chị, em ruột bị các tai biến về tim mạch thì các thành viên khác có nguy cơ bị mạch vành rất cao.
Bệnh mạch vành thường ở nam giới vì họ có phổ biến yếu tố nguy cơ hơn và tuổi càng cao càn dễ mắc bênh. Tuy nhiên sau thời kỳ mãn kinh, nữ giới lại có nguy cơ bệnh động mạch vành cao hơn nam giới.
Điều trị bệnh mạch vành
Để có một trái tim khỏe mạnh, nên thay đổi lối sống. Thường xuyên tặp thể dục như chạy bộ, uống phổ thông nước. Nên có chế độ dinh dưỡng phù hợp, ăn nhiều rau và chất xơ, hạn chế ăn mặn, béo, cử ngọt.
Để bệnh mạch vành không tiến triển nặng thêm cần điều trị các bệnh lý như: nâng cao huyết áp, đái tháo đường, rối lọan lipid máu… Nếu cần bác sĩ sẽ dùng các chiếc thuốc kháng kết tập tiểu cầu (Aspirin, Clopidogrel…) chống đông máu gây ra tắc mạch vành nhằm phòng phòng ngừa nhồi máu cơ tim cấp. Các thuốc ức chế thụ thể beta (như Tenormin, Betaloc, Concor…); các thuốc chẹn kênh calci (Amlordipine, Ditilazem…); các thuốc hạ cholesterol máu (nhóm statin như Crestor, Lipitor…) hay nhóm fibrat (như Lipanthyl, Lopid…).
Nếu dùng thuốc không hiệu quả và tiến triển bệnh càng nặng, bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật có 2 cách:
Phương pháp dùng các dụng cụ chuyên biệt để nong đoạn mạch vành bị hẹp, làm tái lưu thông chố mạch vành bị hẹp, bình thường đoạn mạch vành bị hẹp mà không phải mổ. Đây gọi là phương pháp can thiệp mạch vành qua da.
Dùng 1 đoạn động hoặc tĩnh mạch bắc cầu từ nguồn cấp máu qua vị trí mạch vành tổn thương nối sở hữu đoạn mạch vành phía sau đoạn hẹp; tương tự máu sẽ được sản xuất cho vùng cơ tim bị thiếu máu thông qua 1 cầu nối mới. Phương pháp bắc cầu nối này rất tốn kém chi phí và đòi hỏi kỹ thuật cao.
Cách phòng bệnh mạch vành
Cách phòng bệnh thấp nhất là nên thay đổi thói quen sống như: tập thể dục thường xuyên và thích hợp, 30 phút 1 ngày, ít nhất là 5 ngày/tuần. Nên giảm stress, không hút thuốc lá, hạn chế uống rượu bia , nghỉ ngơi, thư giãn hợp lý. Có chế độ ăn giảm muối, không ăn mỡ động vật, hạn chế đồ ngọt, tránh nâng cao cân.
Nên ăn các dòng rau quả có chất chống oxy hóa, các sinh tố C, E, A, B2, B6, Acid Folic cần thiết cho hoạt động của hệ miễn dịch, nâng cao cường sức bền của mạch máu và bảo vệ thành mạch khỏi sự xâm hại của các gốc tự do.
Nên kết hợp mang bác sĩ trong việc điều trị các bệnh lý liên quan như : tiểu đường, rối loàn lipid máu, tăng huyết áp, để hạn chế nguy cơ bệnh mạch vành.
Cách xử trí lúc bị đau thắt ngực
Khi thấy đau thắt ngực, cần ngơi nghỉ ngay lập tức, không được làm việc gì, đặc biệt là những việc gắng sức. Sau đó dùng thuốc nitroglycerin dạng ngậm hoặc đặt dưới lưỡi và đến bệnh viện càng sớm càng phải chăng để có thể được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời.
