Đái Tháo Đường Thai Kỳ: 9 Điều Mẹ Bầu Cần Nắm Vững
Chào các mẹ bầu! Khi biết mình bị đái tháo đường thai kỳ, hẳn các mẹ sẽ có rất nhiều lo lắng. Đừng quá lo lắng nhé! Với sự theo dõi chặt chẽ và tuân thủ các hướng dẫn, các mẹ hoàn toàn có thể có một thai kỳ khỏe mạnh và em bé chào đời an toàn. Bài viết này sẽ cung cấp những thông tin quan trọng và hữu ích nhất cho các mẹ.
1. Kiểm Tra Đường Huyết Thường Xuyên
- Tầm quan trọng: Việc kiểm tra đường huyết thường xuyên giúp mẹ bầu biết được đường huyết của mình có đang được kiểm soát tốt hay không. Đây là yếu tố then chốt để đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và bé.
- Thời điểm đo: Không chỉ đo đường huyết lúc đói vào buổi sáng, mẹ nên đo thêm vào những thời điểm sau:
- Trước các bữa ăn chính.
- 1-2 giờ sau khi ăn.
- Mục tiêu: Các chỉ số đường huyết mục tiêu mà mẹ bầu cần đạt được là:
- Đường huyết đói/trước ăn: Dưới 95 mg/dL (5.3 mmol/L). (Theo khuyến cáo của Hiệp Hội Đái Tháo Đường Hoa Kỳ - ADA)
- 1 giờ sau ăn: Dưới 140 mg/dL (7.8 mmol/L). (Theo khuyến cáo của Hiệp Hội Đái Tháo Đường Hoa Kỳ - ADA)
- 2 giờ sau ăn: Dưới 120 mg/dL (6.7 mmol/L). (Theo khuyến cáo của Hiệp Hội Đái Tháo Đường Hoa Kỳ - ADA)
- Cách thực hiện: Mẹ nên mua một máy đo đường huyết cá nhân tại nhà và học cách sử dụng từ nhân viên y tế. Việc này giúp mẹ chủ động theo dõi đường huyết của mình.
- Xử lý khi đường huyết cao: Nếu đường huyết của mẹ thường xuyên cao hơn mục tiêu, đừng lo lắng quá! Hãy:
- Điều chỉnh lại chế độ ăn uống theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng.
- Tăng cường vận động thể chất với các bài tập phù hợp.
- Tham khảo ý kiến bác sĩ về việc điều chỉnh liều thuốc hoặc thay đổi loại thuốc kiểm soát đường huyết. (Lưu ý: Không tự ý thay đổi thuốc mà không có sự chỉ định của bác sĩ)
2. Chế Độ Ăn Cho Người Đái Tháo Đường
- Nguyên tắc chung: Chế độ ăn uống đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc kiểm soát đường huyết ở phụ nữ mang thai bị đái tháo đường thai kỳ. Mục tiêu là kiểm soát năng lượng và các chất dinh dưỡng sao cho vừa đủ cho sự phát triển của thai nhi, vừa không gây tăng đường huyết và rối loạn chuyển hóa cho mẹ.
- Lưu ý: Dưới đây là một số lời khuyên về chế độ ăn uống cho mẹ bầu bị đái tháo đường thai kỳ:
- Giảm lượng bột đường: Nên giảm tỷ lệ chất bột đường xuống còn khoảng 50-55% tổng năng lượng hàng ngày. (Tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để biết lượng bột đường phù hợp với bạn)
- Chia nhỏ bữa ăn: Thay vì ăn 3 bữa lớn, hãy chia thành 5-6 bữa nhỏ trong ngày. Điều này giúp ổn định đường huyết. (Ví dụ: 3 bữa chính và 2-3 bữa phụ)
- Tăng cường rau xanh: Rau xanh chứa nhiều chất xơ, vitamin và khoáng chất, rất tốt cho sức khỏe và giúp kiểm soát đường huyết. (Chọn các loại rau có chỉ số đường huyết thấp như bông cải xanh, rau chân vịt, dưa chuột…)
- Sử dụng sữa chuyên biệt: Nên lựa chọn các loại sữa dành riêng cho người đái tháo đường trong các bữa ăn phụ. (Tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để chọn loại sữa phù hợp)
- Hạn chế chất béo và thực phẩm chế biến: Tránh các loại thực phẩm chiên xào nhiều dầu mỡ, đồ ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn… (Những thực phẩm này thường chứa nhiều đường, muối và chất béo không tốt cho sức khỏe)
- Tư vấn: Tốt nhất, mẹ bầu nên tham khảo ý kiến của bác sĩ dinh dưỡng để được tư vấn và xây dựng một chế độ ăn uống riêng, phù hợp với tình trạng sức khỏe, sở thích và nhu cầu dinh dưỡng của bản thân. Chế độ ăn này cần đảm bảo cung cấp đủ dưỡng chất cho cả mẹ và bé. (Mỗi người có một thể trạng và nhu cầu dinh dưỡng khác nhau, vì vậy không nên áp dụng chế độ ăn của người khác)
3. Tuân Thủ Điều Trị Thuốc
- Insulin: Trong một số trường hợp, chế độ ăn uống và tập luyện không đủ để kiểm soát đường huyết, bác sĩ có thể chỉ định tiêm insulin. Insulin là một loại hormone an toàn cho cả mẹ và bé, vì vậy mẹ có thể yên tâm sử dụng theo hướng dẫn của bác sĩ. (Insulin không gây dị tật thai nhi và không ảnh hưởng đến sự phát triển của bé)
4. Kiểm Soát Lượng Bột Đường
- Tầm quan trọng: Chất bột đường (carbohydrate) là nguồn cung cấp năng lượng chính cho cơ thể, nhưng nếu mẹ bầu bị đái tháo đường thai kỳ ăn quá nhiều sẽ khiến đường huyết tăng cao, gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của cả mẹ và bé. (Đường huyết cao có thể dẫn đến các biến chứng như thai to, sinh non, tiền sản giật…)
- Liều lượng: Theo khuyến cáo, tỷ lệ chất bột đường trong chế độ ăn nên giảm xuống còn khoảng 50-55% tổng năng lượng. Kể từ quý 2 của thai kỳ, mẹ chỉ nên ăn khoảng 250-300g bột đường mỗi ngày. (Đây chỉ là con số tham khảo, mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để biết lượng bột đường phù hợp với mình)
- Lựa chọn: Nên ưu tiên lựa chọn các loại bột đường ít tinh chế, có chỉ số đường huyết thấp như:
- Gạo lứt
- Bánh mì đen
- Yến mạch
- Các loại đậu (Những loại bột đường này giúp đường huyết tăng chậm và ổn định hơn)
5. Uống Đủ Nước
- Nên uống:
- Nước lọc: Đây là lựa chọn tốt nhất cho mẹ bầu. (Uống đủ 2-3 lít nước mỗi ngày)
- Trà xanh loãng: Có thể uống một lượng nhỏ trà xanh loãng. (Trà xanh có chứa chất chống oxy hóa tốt cho sức khỏe)
- Nước khoáng: Cung cấp thêm khoáng chất cho cơ thể. (Chọn loại nước khoáng không đường)
- Tránh:
- Nước ngọt, nước ép trái cây, sinh tố: Các loại thức uống này chứa nhiều đường, làm đường huyết tăng nhanh. (Nếu thèm ngọt, mẹ có thể sử dụng các chất tạo ngọt tự nhiên như stevia)
6. Tập Thể Dục Thường Xuyên
- Lợi ích:
- Giảm đường huyết: Tập thể dục giúp cơ thể sử dụng glucose hiệu quả hơn, từ đó làm giảm đường huyết. (Nghiên cứu cho thấy tập thể dục thường xuyên có thể giảm đến 20% lượng đường trong máu)
- Cải thiện đề kháng insulin: Đái tháo đường thai kỳ thường đi kèm với tình trạng đề kháng insulin. Tập thể dục giúp cải thiện tình trạng này. (Đề kháng insulin là tình trạng cơ thể không đáp ứng với insulin, khiến đường huyết tăng cao)
- Giảm stress, ngủ ngon: Tập thể dục giúp giải tỏa căng thẳng, cải thiện tâm trạng và giúp mẹ ngủ ngon hơn. (Stress và thiếu ngủ có thể làm tăng đường huyết)
- Bài tập phù hợp:
- Đi bộ: Đi bộ nhẹ nhàng là bài tập đơn giản và an toàn cho hầu hết các mẹ bầu. (Đi bộ 30 phút mỗi ngày là đủ)
- Bơi lội: Bơi lội giúp giảm áp lực lên các khớp và tốt cho tim mạch. (Bơi lội 2-3 lần mỗi tuần)
- Đạp xe: Đạp xe tại chỗ cũng là một lựa chọn tốt. (Đạp xe 20-30 phút mỗi ngày)
- Yoga cho bà bầu: Giúp tăng cường sự dẻo dai, giảm căng thẳng và cải thiện giấc ngủ. (Tham gia các lớp yoga dành riêng cho bà bầu)
7. Ngủ Đủ Giấc
- Tầm quan trọng: Giấc ngủ ngon có tác động tích cực đến sức khỏe tổng thể của người mẹ, bao gồm cả việc kiểm soát đường huyết. (Thiếu ngủ có thể làm tăng đường huyết và gây ra các vấn đề sức khỏe khác)
- Khó ngủ: Trong những tháng cuối thai kỳ, nhiều mẹ bầu gặp khó khăn trong việc tìm tư thế ngủ thoải mái. Hãy trao đổi với bác sĩ để được tư vấn về các biện pháp giúp cải thiện giấc ngủ. (Ví dụ: Sử dụng gối ôm, kê cao chân khi ngủ…)
8. Cho Con Bú Sữa Mẹ
- Lợi ích cho mẹ:
- Kiểm soát đường huyết: Cho con bú giúp cơ thể mẹ sử dụng glucose để sản xuất sữa, từ đó giúp kiểm soát đường huyết sau sinh. (Cho con bú có thể giúp giảm nguy cơ phát triển bệnh tiểu đường type 2 sau này)
- Giảm cân: Cho con bú giúp đốt cháy calo, giúp mẹ nhanh chóng giảm cân sau sinh. (Cho con bú tiêu thụ khoảng 500 calo mỗi ngày)
- Giảm nguy cơ tiểu đường type 2: Nghiên cứu cho thấy những bà mẹ cho con bú có nguy cơ mắc tiểu đường type 2 thấp hơn so với những người không cho con bú. (Nghiên cứu đăng trên tạp chí Diabetes cho thấy cho con bú ít nhất 3 tháng có thể giảm 15% nguy cơ mắc tiểu đường type 2)
9. Tái Khám Định Kỳ
- Nguy cơ: Phụ nữ bị đái tháo đường thai kỳ có nguy cơ cao mắc tiểu đường type 2 sau này. (Các nghiên cứu cho thấy khoảng 50% phụ nữ bị đái tháo đường thai kỳ sẽ phát triển thành tiểu đường type 2 trong vòng 5-10 năm sau sinh)
- Khuyến cáo:
- Khám bác sĩ nội tiết sau sinh 6-8 tuần để đánh giá tình trạng đường huyết. (Bác sĩ sẽ kiểm tra đường huyết và đưa ra lời khuyên về chế độ ăn uống, tập luyện và điều trị nếu cần thiết)
- Tầm soát tiểu đường type 2 định kỳ (mỗi 3 năm) để phát hiện sớm và điều trị kịp thời nếu có. (Việc tầm soát có thể giúp ngăn ngừa các biến chứng của bệnh tiểu đường)
Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho các mẹ bầu những thông tin hữu ích về cách kiểm soát đái tháo đường thai kỳ. Chúc các mẹ có một thai kỳ khỏe mạnh và em bé chào đời bình an!