Phòng ngừa tiểu đường ở trẻ em: Điều cha mẹ cần biết
Cha mẹ nào cũng mong muốn bảo vệ con mình khỏi mọi bệnh tật. Vậy, chúng ta có thể phòng ngừa bệnh tiểu đường ở trẻ em không? Hãy cùng tìm hiểu!
Về bệnh tiểu đường
Tiểu đường là một bệnh lý ảnh hưởng đến cách cơ thể sử dụng glucose, một loại đường quan trọng trong máu. Glucose, từ thực phẩm chúng ta ăn, là nguồn năng lượng chính cho mọi hoạt động của cơ thể. Để sử dụng glucose, cơ thể cần một hormone gọi là insulin. Tuy nhiên, khi bị tiểu đường, cơ thể không sản xuất đủ insulin hoặc insulin không hoạt động hiệu quả.
Có hai loại tiểu đường chính:
- Tiểu đường tuýp 1: Xảy ra khi hệ miễn dịch của cơ thể tấn công và phá hủy các tế bào sản xuất insulin trong tuyến tụy. [^1^]
- Tiểu đường tuýp 2: Tuyến tụy vẫn sản xuất insulin, nhưng cơ thể không phản ứng đúng cách với insulin này (gọi là kháng insulin). [^1^]
Cả hai loại tiểu đường đều dẫn đến việc glucose không thể đi vào các tế bào để cung cấp năng lượng, gây ra tình trạng tăng đường huyết. Nếu không được điều trị, tăng đường huyết có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. [^2^]
Phòng ngừa tiểu đường tuýp 1?
Tiếc là, hiện tại chúng ta không thể ngăn ngừa được bệnh tiểu đường tuýp 1. Các bác sĩ vẫn chưa thể xác định chính xác ai sẽ mắc bệnh này. Nguyên nhân gây bệnh vẫn chưa được làm rõ, mặc dù các nhà khoa học cho rằng yếu tố di truyền có thể đóng vai trò. Tuy nhiên, di truyền thôi là chưa đủ. Trong nhiều trường hợp, trẻ em tiếp xúc với một số loại virus nhất định có thể khởi phát bệnh tiểu đường tuýp 1. [^3^]
Tiểu đường tuýp 1 không phải là bệnh truyền nhiễm, vì vậy trẻ không cần phải cách ly với bạn bè hay người thân. Ngoài ra, việc ăn nhiều đường không gây ra bệnh tiểu đường tuýp 1. [^4^]
Mặc dù không thể ngăn ngừa hoàn toàn, một số nghiên cứu cho thấy rằng việc cho con bú mẹ, tránh cho trẻ ăn dặm quá sớm và một số yếu tố khác có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh. [^5^] Dù không có cách nào dự đoán ai sẽ mắc bệnh, xét nghiệm máu có thể giúp phát hiện sớm các dấu hiệu của bệnh tiểu đường tuýp 1. [^6^]
Phòng ngừa tiểu đường tuýp 2?
Khác với tiểu đường tuýp 1, tiểu đường tuýp 2 đôi khi có thể ngăn ngừa được. Thừa cân, béo phì và lối sống ít vận động là những yếu tố nguy cơ chính dẫn đến bệnh tiểu đường tuýp 2. [^7^]
Trước đây, tiểu đường tuýp 2 thường gặp ở người lớn, đặc biệt là những người thừa cân. Tuy nhiên, ngày nay, số lượng trẻ em và thanh thiếu niên được chẩn đoán mắc tiểu đường tuýp 2 đang gia tăng nhanh chóng, và các chuyên gia cho rằng điều này có liên quan đến tình trạng thừa cân ở trẻ em. [^8^]
Mặc dù trẻ em và thanh thiếu niên có thể ngăn ngừa hoặc trì hoãn sự khởi phát của bệnh tiểu đường tuýp 2 bằng cách kiểm soát cân nặng và tăng cường hoạt động thể chất, nhưng một số yếu tố nguy cơ khác thì không thể thay đổi được. Trẻ có người thân mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. [^9^] Ngoài ra, một số dân tộc và chủng tộc (ví dụ: thổ dân châu Mỹ, người gốc Phi, người Mỹ Latinh, người châu Á - Thái Bình Dương) có xu hướng dễ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 hơn. [^10^]
Các bước ngăn ngừa bệnh tiểu đường tuýp 2
Dưới đây là một số cách đơn giản mà bạn có thể thực hiện để giúp trẻ giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 và các bệnh liên quan khác:
- Đảm bảo trẻ ăn uống lành mạnh: Khuyến khích trẻ ăn các loại thực phẩm ít béo, giàu dinh dưỡng như ngũ cốc nguyên hạt, bánh mì nguyên cám, trái cây, rau củ, các sản phẩm từ sữa ít béo và thịt nạc. Những thực phẩm này giúp ngăn ngừa tăng cân, một trong những nguyên nhân chính gây ra bệnh tiểu đường tuýp 2. [^11^]
- Hạn chế ăn và uống thực phẩm nhiều đường: Tiêu thụ quá nhiều đường từ soda, nước ép trái cây và trà đá có thể dẫn đến tăng cân. [^12^]
- Khuyến khích tăng hoạt động thể chất: Duy trì lối sống năng động và hạn chế thời gian ngồi nhiều (ví dụ: xem tivi, chơi điện tử) sẽ giúp trẻ giảm nguy cơ tăng cân và ngăn ngừa bệnh tiểu đường. Hãy khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động thể thao, đi bộ cùng gia đình hoặc đơn giản là chơi các trò chơi vận động ngoài trời. [^13^]
Khi nào cần gặp bác sĩ?
Nếu bạn lo lắng rằng con mình đang tăng cân quá mức hoặc có các dấu hiệu của bệnh tiểu đường tuýp 2 (ví dụ: khát nước nhiều, đi tiểu thường xuyên, mệt mỏi), hãy đưa trẻ đến gặp bác sĩ để được tư vấn và kiểm tra. Bác sĩ có thể giúp bạn xác định cân nặng lý tưởng cho trẻ và đưa ra các lời khuyên về chế độ ăn uống và tập luyện phù hợp.
Ngoài ra, hãy nhớ rằng trẻ em cần được cung cấp đủ lượng calo và chất dinh dưỡng cần thiết để phát triển khỏe mạnh. Việc kiểm soát cân nặng nên được thực hiện một cách khoa học và không gây ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ.
Nguồn tham khảo:
[^1^]: American Diabetes Association. Types of Diabetes. https://www.diabetes.org/diabetes/types [^2^]: National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases (NIDDK). Diabetes. https://www.niddk.nih.gov/health-information/diabetes [^3^]: Juvenile Diabetes Research Foundation (JDRF). What Causes Type 1 Diabetes? https://www.jdrf.org/t1d-resources/about/what-causes-type-1-diabetes/ [^4^]: Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Type 1 Diabetes. https://www.cdc.gov/diabetes/basics/type1.html [^5^]: World Health Organization (WHO). Diabetes. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/diabetes [^6^]: American Diabetes Association. Diagnosis of Diabetes. https://www.diabetes.org/diabetes/diagnosis [^7^]: Mayo Clinic. Type 2 Diabetes. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/type-2-diabetes/symptoms-causes/syc-20351193 [^8^]: National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases (NIDDK). Type 2 Diabetes in Children & Teens. https://www.niddk.nih.gov/health-information/diabetes/type-2-diabetes-children-teens [^9^]: Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Prevent Type 2 Diabetes. https://www.cdc.gov/diabetes/prevention/index.html [^10^]: American Diabetes Association. Risk Factors for Type 2 Diabetes. https://www.diabetes.org/diabetes/risk-factors [^11^]: Harvard T.H. Chan School of Public Health. The Nutrition Source: Diabetes. https://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/diabetes/ [^12^]: World Health Organization (WHO). Sugary drinks. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/sugary-drinks [^13^]: Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Benefits of Physical Activity. https://www.cdc.gov/physicalactivity/basics/pa-health/index.htm