Bài viết cung cấp thông tin về trẻ sơ sinh có mẹ bị tiểu đường, bao gồm nguyên nhân (đường huyết cao ở mẹ), triệu chứng (trẻ lớn, hạ đường huyết), kiểm tra (siêu âm, xét nghiệm máu), điều trị (kiểm soát đường huyết, cho ăn sớm), và phòng ngừa (kiểm soát đường huyết khi mang thai).

Trẻ sơ sinh có mẹ bị tiểu đường: Những điều cần biết

Chào các bạn, tôi là bác sĩ Phạm Xuân Hậu, hôm nay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về một vấn đề quan trọng liên quan đến sức khỏe của trẻ sơ sinh, đó là tình trạng trẻ sơ sinh có mẹ bị tiểu đường. Đây là tình huống xảy ra khi người mẹ đã mắc bệnh tiểu đường trước hoặc trong quá trình mang thai (tiểu đường thai kỳ), dẫn đến lượng đường trong máu (glucose) của mẹ cao hơn bình thường. Điều này có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của em bé.

• Nguyên nhân:
  • Đường huyết cao ở mẹ: Khi mẹ bị tiểu đường (đặc biệt là không kiểm soát tốt), lượng đường trong máu cao sẽ truyền sang con qua nhau thai. Cơ thể bé phải sản xuất nhiều insulin hơn để xử lý lượng đường dư thừa này. Theo Hiệp hội Tiểu đường Hoa Kỳ (ADA), kiểm soát đường huyết chặt chẽ trước và trong khi mang thai là rất quan trọng để giảm nguy cơ biến chứng cho cả mẹ và bé [^1].
  • Kích thước thai nhi lớn (Macrosomia): Lượng đường dư thừa khiến em bé phát triển lớn hơn bình thường (còn gọi là thai nhi to). Các cơ quan như gan, tuyến thượng thận và tim của bé cũng có thể lớn hơn.
  • Hạ đường huyết sau sinh: Sau khi sinh, nguồn cung cấp đường từ mẹ bị cắt đột ngột, nhưng cơ thể bé vẫn tiếp tục sản xuất nhiều insulin, dẫn đến tình trạng hạ đường huyết (lượng đường trong máu thấp).
  • Các nguy cơ khác: Theo nghiên cứu trên tạp chí Diabetes Care, việc kiểm soát bệnh tiểu đường kém trong thai kỳ có thể làm tăng nguy cơ sẩy thai, thai chết lưu, khó sinh (do em bé quá lớn), và dị tật bẩm sinh, đặc biệt là các dị tật tim và hệ thần kinh [^2].
• Triệu chứng:
  • Kích thước lớn: Trẻ sơ sinh thường lớn hơn so với tuổi thai.
  • Các dấu hiệu khác:
    • Da xanh xao hoặc loang lổ.
    • Nhịp tim nhanh, thở nhanh (có thể là dấu hiệu của phổi chưa trưởng thành hoặc suy tim).
    • Vàng da.
    • Ăn uống kém, ngủ lịm, khóc yếu (dấu hiệu của hạ đường huyết nặng).
    • Mặt sưng húp, ửng đỏ.
• Kiểm tra và xét nghiệm:
  • Trước sinh:
    • Siêu âm thai định kỳ: Để theo dõi sự phát triển của em bé và ước tính cân nặng.
    • Xét nghiệm nước ối (chọc ối): Để đánh giá sự trưởng thành của phổi nếu có nguy cơ sinh non.
  • Sau sinh:
    • Xét nghiệm đường huyết: Để kiểm tra xem em bé có bị hạ đường huyết hay không.
    • Xét nghiệm canxi máu: Để kiểm tra nồng độ canxi trong máu.
    • Siêu âm tim: Để đánh giá kích thước và chức năng tim.
• Điều trị:
  • Kiểm soát đường huyết: Theo dõi đường huyết thường xuyên cho trẻ sơ sinh.
  • Cho ăn sớm: Bú mẹ hoặc bú sữa công thức sớm sau sinh giúp ngăn ngừa hạ đường huyết.
  • Truyền glucose: Nếu trẻ bị hạ đường huyết nặng, cần truyền glucose qua đường tĩnh mạch.
  • Hỗ trợ khác: Trong một số trường hợp hiếm gặp, trẻ có thể cần hỗ trợ hô hấp hoặc các loại thuốc khác để điều trị các triệu chứng liên quan đến bệnh tiểu đường. Vàng da có thể được điều trị bằng liệu pháp ánh sáng (chiếu đèn) hoặc thay máu (rất hiếm).
• Tiên lượng và biến chứng:
  • Tiên lượng: Các triệu chứng thường cải thiện trong vòng vài tuần. Tim to có thể mất vài tháng để trở lại kích thước bình thường.
  • Biến chứng: Mặc dù hiếm gặp, nhưng có thể xảy ra các biến chứng sau:
    • Dị tật tim bẩm sinh.
    • Suy tim.
    • Tổn thương não do vàng da hoặc hạ đường huyết nặng.
    • Phổi chưa trưởng thành.
    • Đa hồng cầu (số lượng tế bào hồng cầu cao).
    • Hội chứng đại tràng trái nhỏ.
    • Thai chết lưu.
• Khi nào cần liên hệ bác sĩ:
  • Nếu bạn đang mang thai và cần được chăm sóc trước sinh để phát hiện và kiểm soát tiểu đường thai kỳ.
  • Nếu bạn mắc bệnh tiểu đường mà không kiểm soát được trong thai kỳ.
  • Nếu bạn không được chăm sóc trước sinh.
• Phòng ngừa:
  • Kiểm soát đường huyết: Kiểm soát chặt chẽ lượng đường trong máu trước và trong khi mang thai là biện pháp quan trọng nhất để phòng ngừa các biến chứng.
  • Xét nghiệm phổi: Nếu có nguy cơ sinh non, xét nghiệm phổi có thể giúp đánh giá sự trưởng thành của phổi bé.
  • Theo dõi sau sinh: Theo dõi sát sao trẻ sơ sinh trong những giờ đầu sau sinh để phát hiện và điều trị hạ đường huyết, vàng da kịp thời.

Lời khuyên:

Việc chăm sóc trước sinh đầy đủ và kiểm soát tốt bệnh tiểu đường là chìa khóa để đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và bé. Nếu bạn có bất kỳ lo lắng nào, đừng ngần ngại liên hệ với bác sĩ để được tư vấn và hỗ trợ.

Nguồn tham khảo:

[^1]: American Diabetes Association. (n.d.). Gestational Diabetes. Retrieved from https://www.diabetes.org/diabetes/gestational-diabetes

[^2]: Landon, M. B., et al. (2009). Neonatal morbidity associated with gestational diabetes: Is there an effect of glycemic control? Diabetes Care, 32(Suppl 2), S240-S244.

Các chủ đề bạn có thể quan tâm:

• Tôi nên ăn gì khi bị tiểu đường thai kỳ?
• Tiểu đường thai kỳ nguy hiểm với thai nhi như thế nào?
• Bệnh tiểu đường thai kỳ: Chẩn đoán sớm để phòng ngừa và điều trị kẻo muộn!