Bài viết cung cấp hướng dẫn chi tiết cho người chăm sóc trẻ bị tiểu đường, bao gồm cách tìm người chăm sóc kinh nghiệm, hướng dẫn về xử lý cấp cứu, kiểm soát đường huyết, insulin, nhận biết dấu hiệu tăng/hạ đường huyết và quản lý bữa ăn. Mục tiêu là giúp người chăm sóc tự tin và có kiến thức để đảm bảo sức khỏe cho trẻ.

Chăm sóc trẻ bị tiểu đường: Những điều cần biết cho người chăm sóc

Lưu ý quan trọng:

Các bậc phụ huynh cần đặc biệt lưu ý rằng tất cả những người chăm sóc con bạn – từ người giữ trẻ đến người thân trong gia đình – đều cần được trang bị những thông tin cơ bản về bệnh tiểu đường của trẻ. Điều này giúp họ hiểu rõ tình trạng của trẻ và có thể đưa ra những quyết định đúng đắn trong quá trình chăm sóc. Quan trọng hơn, người chăm sóc phải luôn trong tư thế sẵn sàng để cấp cứu cho trẻ trong trường hợp khẩn cấp, vì những biến chứng của bệnh tiểu đường có thể xảy ra bất ngờ.

1. Tìm kiếm người chăm sóc kinh nghiệm

Việc tìm được một người chăm sóc đáng tin cậy và có kinh nghiệm là một thách thức lớn đối với các bậc cha mẹ có con bị tiểu đường. Dưới đây là một số gợi ý để bạn có thể tìm được người phù hợp:

• Học hỏi kinh nghiệm từ các gia đình khác: Tham gia các hội thảo, buổi gặp gỡ do Bộ Y tế, Sở Y tế hoặc các tổ chức khác tổ chức. Tại đây, bạn có thể gặp gỡ và trao đổi kinh nghiệm với những gia đình có con mắc bệnh tiểu đường. Họ có thể chia sẻ những lời khuyên hữu ích và giới thiệu những người chăm sóc mà họ tin tưởng.
• Ý tưởng: Một ý tưởng khá mới lạ nhưng rất khả thi là các gia đình thay phiên nhau chăm sóc nhóm trẻ có cùng bệnh tiểu đường.
  • Lợi ích:
    • Chia sẻ gánh nặng: Việc chăm sóc trẻ bị tiểu đường đòi hỏi rất nhiều thời gian và công sức. Khi các gia đình cùng nhau chia sẻ trách nhiệm, gánh nặng sẽ được giảm bớt.
    • Học hỏi lẫn nhau: Các bậc cha mẹ có thể học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau trong việc chăm sóc trẻ, từ cách kiểm soát đường huyết đến cách xử lý các tình huống khẩn cấp.
• Tìm kiếm người chăm sóc thông qua:
  • Truyền thông: Đăng tin trên các phương tiện truyền thông địa phương hoặc các trang mạng xã hội để tìm kiếm người chăm sóc.
  • Trường học: Nếu trường của trẻ có chế độ trông trẻ, hãy liên hệ với nhà trường để tìm hiểu xem họ có thể hỗ trợ gì.
  • Hội phụ huynh học sinh: Thông qua hội phụ huynh học sinh, bạn có thể kết nối với các phụ huynh khác và tìm kiếm người chăm sóc phù hợp.
• Tham khảo ý kiến từ người có kiến thức, kinh nghiệm: Hỏi ý kiến bác sĩ, điều dưỡng hoặc các chuyên gia về bệnh tiểu đường để được tư vấn và giới thiệu người chăm sóc.

2. Hướng dẫn chi tiết cho người giữ trẻ

Trước khi giao việc chăm sóc con bạn cho bất kỳ ai, điều quan trọng là người giữ trẻ phải hiểu rằng mỗi trẻ bị tiểu đường có một kế hoạch chăm sóc riêng biệt. Do đó, họ cần phải được hướng dẫn cụ thể về cách chăm sóc cho từng trẻ.

• Lưu ý: Mỗi trẻ tiểu đường có kế hoạch chăm sóc riêng biệt.
• Nội dung hướng dẫn:
  • Xử lý cấp cứu:
    • Khi nào và cách sử dụng glucagon: Glucagon là một loại hormone có thể làm tăng lượng đường trong máu một cách nhanh chóng. Người giữ trẻ cần biết khi nào cần tiêm glucagon cho trẻ (ví dụ: khi trẻ bị hạ đường huyết nghiêm trọng và không thể ăn uống được) và cách tiêm glucagon đúng cách. Theo hướng dẫn của Hiệp hội Tiểu đường Hoa Kỳ (ADA), glucagon nên được tiêm khi trẻ mất ý thức hoặc co giật do hạ đường huyết (ADA, 2023).
    • Vị trí túi cấp cứu: Túi cấp cứu nên chứa glucagon, ống tiêm, khăn lau cồn và các vật dụng cần thiết khác. Người giữ trẻ cần biết vị trí của túi cấp cứu để có thể lấy ra sử dụng ngay khi cần thiết.
    • Liên lạc khẩn cấp: Cung cấp cho người giữ trẻ số điện thoại của bạn, số điện thoại của bác sĩ điều trị và số điện thoại của bệnh viện gần nhất. Đảm bảo rằng họ có thể liên lạc với bạn hoặc các chuyên gia y tế ngay lập tức trong trường hợp khẩn cấp.
  • Kiểm soát đường huyết:
    • Khoảng đường huyết an toàn của trẻ: Xác định rõ khoảng đường huyết mục tiêu của trẻ (thường là từ 80-130 mg/dL trước bữa ăn và dưới 180 mg/dL sau bữa ăn 1-2 giờ). Người giữ trẻ cần biết khoảng đường huyết này để có thể theo dõi và điều chỉnh chế độ ăn uống và insulin cho phù hợp.
    • Hành động khi đường huyết quá cao/quá thấp: Hướng dẫn người giữ trẻ cách xử lý khi đường huyết của trẻ quá cao (tăng liều insulin, uống nhiều nước) hoặc quá thấp (ăn hoặc uống đồ ngọt, tiêm glucagon nếu cần thiết). Theo khuyến cáo của ADA, nếu đường huyết của trẻ dưới 70 mg/dL, cần cho trẻ ăn hoặc uống 15-20 gram carbohydrate nhanh chóng (ví dụ: nước ép trái cây, viên glucose) và kiểm tra lại đường huyết sau 15 phút (ADA, 2023).
  • Kiểm soát insulin:
    • Quy trình tiêm insulin (làm mẫu, thực hành): Nếu trẻ cần tiêm insulin, hãy hướng dẫn người giữ trẻ cách tiêm insulin đúng cách. Bạn có thể làm mẫu quy trình tiêm và cho người giữ trẻ thực hành dưới sự giám sát của bạn.
    • Liều lượng, phương pháp bổ sung insulin chi tiết: Cung cấp cho người giữ trẻ thông tin chi tiết về liều lượng insulin, loại insulin và thời điểm tiêm insulin cho trẻ. Ghi lại thông tin này một cách rõ ràng và dễ hiểu để người giữ trẻ có thể tham khảo khi cần thiết.
  • Nhận biết dấu hiệu:
    • Tăng đường huyết: Các triệu chứng của tăng đường huyết bao gồm khát nước, đi tiểu nhiều, mệt mỏi, nhìn mờ và đau đầu. Hướng dẫn người giữ trẻ cách nhận biết các triệu chứng này và cách xử lý (ví dụ: kiểm tra đường huyết, tăng liều insulin).
    • Hạ đường huyết: Các triệu chứng của hạ đường huyết bao gồm run rẩy, đổ mồ hôi, chóng mặt, lú lẫn và co giật. Hướng dẫn người giữ trẻ cách nhận biết các triệu chứng này và cách xử lý (ví dụ: cho trẻ ăn hoặc uống đồ ngọt, tiêm glucagon nếu cần thiết).

3. Quản lý bữa ăn và thời gian ăn

Việc quản lý bữa ăn và thời gian ăn là một phần quan trọng trong việc chăm sóc trẻ bị tiểu đường. Dưới đây là một số lời khuyên:

• Lập kế hoạch:
  • Mua thức ăn trẻ thích: Chọn những loại thực phẩm lành mạnh mà trẻ thích ăn để đảm bảo trẻ sẽ ăn đủ chất dinh dưỡng.
  • Thảo luận với trẻ về kế hoạch bữa ăn: Trao đổi với trẻ về kế hoạch bữa ăn để trẻ cảm thấy được tham gia và có trách nhiệm hơn trong việc kiểm soát bệnh tiểu đường của mình.
• Cung cấp thông tin cho người giữ trẻ:
  • Thời gian biểu ăn uống: Cung cấp cho người giữ trẻ một thời gian biểu ăn uống chi tiết, bao gồm thời gian ăn các bữa chính và bữa phụ.
  • Thực đơn chi tiết: Liệt kê các món ăn trong mỗi bữa và cung cấp thông tin về thành phần dinh dưỡng của từng món.
  • Lượng insulin cần thiết cho mỗi món ăn: Nếu trẻ cần tiêm insulin, hãy cung cấp cho người giữ trẻ thông tin về lượng insulin cần thiết cho mỗi món ăn.
• Xử lý tình huống:
  • Nếu trẻ từ chối ăn hoặc muốn thay đổi món:
    • Xem xét các lựa chọn thay thế: Nếu trẻ không thích một món ăn nào đó, hãy xem xét các lựa chọn thay thế khác có giá trị dinh dưỡng tương đương.
    • Liên hệ với phụ huynh để được tư vấn: Nếu bạn không chắc chắn về cách xử lý, hãy liên hệ với phụ huynh để được tư vấn.
• Giáo dục trẻ:
  • Giải thích tầm quan trọng của việc ăn uống đúng giờ và đủ chất: Giúp trẻ hiểu rằng việc ăn uống đúng giờ và đủ chất là rất quan trọng để kiểm soát bệnh tiểu đường của mình.

Bạn có thể quan tâm đến chủ đề:

• Trang bị kiến thức bệnh cho trẻ bị tiểu đường
• Bệnh tiểu đường ở trẻ có thể ngăn ngừa không?
• Giúp trẻ bị bệnh tiểu đường không còn sợ xét nghiệm

Tài liệu tham khảo:

• American Diabetes Association. (2023). Standards of Medical Care in Diabetes—2023. Diabetes Care, 46(Supplement_1), S1-S291.