Dinh Dưỡng Cho Thai Kỳ Khỏe Mạnh Khi Mắc Tiểu Đường Thai Kỳ
Để có một thai kỳ khỏe mạnh, chế độ dinh dưỡng hợp lý là điều không thể bỏ qua. Đặc biệt, đối với tiểu đường thai kỳ, việc lựa chọn các loại thực phẩm phù hợp lại càng quan trọng hơn. Theo Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA), chế độ ăn uống đóng vai trò then chốt trong việc kiểm soát đường huyết ở phụ nữ mang thai bị tiểu đường thai kỳ.
Bằng cách thực hiện một chế độ ăn uống lành mạnh kết hợp những bài tập thể dục phù hợp, các thai phụ có thể kiểm soát tiểu đường thai kỳ. Điều này không chỉ giúp duy trì sức khỏe của mẹ mà còn đảm bảo sự phát triển toàn diện của thai nhi.
1. Tiểu Đường Thai Kỳ Là Gì?
Tiểu đường thai kỳ là bệnh tiểu đường chỉ xảy ra ở phụ nữ mang thai. Bạn có thể bị tiểu đường trong thời kỳ mang thai hoặc bị bệnh tiểu đường nhưng chưa phát hiện ra bệnh và sẽ nguy hiểm hơn khi bạn mang thai. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), khoảng 2% đến 10% phụ nữ mang thai mắc tiểu đường thai kỳ.
Trong thời kỳ mang thai, cơ chế sử dụng insulin của cơ thể bị thay đổi. Insulin là một loại hormone chuyển hóa thức ăn thành glucose (đường). Sau đó glucose được sử dụng để tạo ra năng lượng cần thiết cho sự sống.
Khi mang thai, cơ thể bạn sẽ tự động đề kháng với insulin, giúp cho thai nhi có nhiều glucose hơn. Ở một số phụ nữ, quá trình này thường không xảy ra và cơ thể ngừng đáp ứng insulin hoặc không tạo ra đủ insulin cung cấp lượng glucose cần thiết, dẫn đến bạn sẽ có quá nhiều đường trong máu và gây nên bệnh tiểu đường thai kỳ.
Nếu bạn vừa mới được chuẩn đoán mắc bệnh tiểu đường thai kỳ, hoặc thắc mắc về điều gì sẽ xảy ra nếu bạn được chuẩn đoán mắc bệnh, hãy đọc và tìm hiểu thêm về việc duy trì một thai kỳ khỏe mạnh. Việc hiểu rõ về bệnh và tuân thủ các hướng dẫn của bác sĩ sẽ giúp bạn kiểm soát tốt tình trạng bệnh và có một thai kỳ an toàn.
2. Tiểu Đường Thai Kỳ Nên Ăn Gì?
Nguyên tắc ăn uống lành mạnh cơ bản:
- Ăn chất đạm trong mỗi bữa ăn.
- Có trái cây và rau quả trong chế độ ăn uống hằng ngày.
- Chế độ ăn uống nên chứa 30% hoặc ít hơn 30% chất béo.
- Hạn chế hoặc tránh dùng những thực phẩm chế biến.
- Chú ý đến kích thước khẩu phần ăn để tránh ăn quá nhiều.
Nếu bạn bị tiểu đường thai kỳ, hãy duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh, chế độ ăn uống cân bằng có thể giúp bạn kiểm soát các triệu chứng của bệnh mà không cần dùng thuốc. Ngoài ra, chế độ ăn uống của bạn nên bao gồm chất đạm, hỗn hợp chất bột đường và chất béo.
Khi bạn được chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường thai kỳ, hãy nói chuyện với bác sĩ về việc tìm kiếm một chuyên gia dinh dưỡng. Họ có thể giúp bạn lập kế hoạch bữa ăn và đưa ra một kế hoạch ăn uống cho bạn và thai nhi khỏe mạnh. Chuyên gia dinh dưỡng có thể giúp bạn xây dựng một chế độ ăn uống cá nhân hóa, phù hợp với nhu cầu dinh dưỡng và tình trạng sức khỏe của bạn.
Mục tiêu cần đề ra cho các bữa ăn của bạn nên xoay quanh chất đạm, gồm nhiều thực phẩm tươi sống và giới hạn lượng bột đường cùng thực phẩm chế biến.
Hiệp hội Tiểu đường Hoa Kỳ đã đưa ra một hướng dẫn hữu ích gọi là MyPlate để giúp mọi người học được cách tạo nên một bữa ăn lành mạnh. Ví dụ: mỗi bữa ăn phải chứa 25% chất đạm, 25% tinh bột và 50% thực phẩm không chứa tinh bột như rau hoặc salad. Việc tuân thủ theo tỷ lệ này giúp bạn kiểm soát lượng đường trong máu một cách hiệu quả.
Dưới đây là một vài lựa chọn lành mạnh cho bữa ăn nếu bạn bị bệnh tiểu đường thai kỳ:
- Trứng hoặc lòng trắng trứng: Giàu protein và ít carbohydrate.
- Yến mạch cắt hạt cùng với quả mọng (quả berry): Cung cấp chất xơ và vitamin.
- Hoa quả tươi: Chọn các loại quả có chỉ số đường huyết thấp như táo, lê, cam.
- Ức gà không da: Nguồn protein nạc tuyệt vời.
- Cá nướng: Giàu omega-3 và protein.
- Rau luộc: Cung cấp vitamin, khoáng chất và chất xơ.
- Bắp rang: Một lựa chọn ăn vặt lành mạnh (không thêm đường hoặc bơ).
3. Nên Tránh Ăn Gì Khi Bị Tiểu Đường Thai Kỳ?
Bạn nên tránh ăn những loại thực phẩm qua chế biến như bánh mì trắng hay bất kỳ thực phẩm chứa nhiều đường. Một số loại thực phẩm bạn nên tránh như:
- Thức ăn nhanh: Thường chứa nhiều chất béo bão hòa, đường và muối.
- Đồ uống có cồn: Dù sao bạn vẫn phải tránh uống chúng khi mang thai. Theo khuyến cáo của CDC, phụ nữ mang thai không nên tiêu thụ bất kỳ loại đồ uống có cồn nào.
- Thực phẩm nướng như bánh xốp nướng, bánh rán hoặc bánh ngọt: Chứa nhiều đường và chất béo không lành mạnh.
- Đồ chiên dầu: Chứa nhiều chất béo chuyển hóa và calo.
- Đồ uống có đường, như soda, nước trái cây và đồ uống ngọt: Làm tăng đường huyết nhanh chóng.
- Kẹo ngọt: Chứa nhiều đường tinh luyện.
- Thực phẩm chứa nhiều tinh bột như khoai tây trắng và gạo trắng: Có chỉ số đường huyết cao.
Nếu bạn không chắc chắn về thực phẩm đang ăn, hãy hỏi bác sĩ của mình về chúng. Họ có thể giúp bạn xác định nên tránh ăn những gì.
4. Những Biến Chứng Của Tiểu Đường Thai Kỳ
Bệnh tiểu đường thai kỳ có thể nguy hiểm cho cả bạn và thai nhi. Cơ thể được bổ sung glucose sẽ làm thai nhi to hơn (macrosomia). Thai to sẽ khiến bạn gặp nguy hiểm khi sinh con vì:
- Vai của em bé có thể bị kẹt (shoulder dystocia).
- Sản phụ có thể bị băng huyết sau sinh (postpartum hemorrhage).
- Thai nhi khó giữ lượng đường huyết ổn định và khó thở sau khi sinh (neonatal hypoglycemia, respiratory distress syndrome).
- Bệnh tiểu đường thai kỳ cũng làm tăng nguy cơ huyết áp cao trong thời gian mang thai (preeclampsia).
Hầu hết các trường hợp, tiểu đường thai kỳ thường biến mất sau khi sinh. Nhưng nếu bạn bị tiểu đường trước khi mang thai thì vẫn sẽ có khả năng phát triển bệnh hơn. Bệnh tiểu đường thai kỳ làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 sau này. Cả bạn lẫn trẻ sơ sinh nên được kiểm tra bệnh tiểu đường sau khi sinh.
5. Bệnh Tiểu Đường Thai Kỳ Được Điều Trị Như Thế Nào?
Việc điều trị bệnh tiểu đường thai kỳ phụ thuộc vào lượng đường trong máu của bạn. Một số trường hợp, bệnh tiểu đường thai kỳ có thể được điều trị bằng chế độ ăn kiêng và tập thể dục. Các trường hợp khác cần dùng thuốc như metformin hoặc insulin để giảm lượng đường trong máu. Theo NICE (National Institute for Health and Care Excellence) của Anh, metformin thường được ưu tiên sử dụng trong điều trị tiểu đường thai kỳ, và insulin được sử dụng khi metformin không đủ hiệu quả.
6. Một Số Lời Khuyên Khác Để Thai Nhi Khỏe Mạnh
Ngoài việc duy trì một chế độ ăn uống cân bằng, hãy tham khảo những lời khuyên dưới đây để giúp bạn mang thai khỏe mạnh:
- Luyện tập thể dục đều đặn. Hãy đặt mục tiêu tập thể dục ít nhất 5 ngày trong một tuần và 30 phút mỗi ngày. Đừng lo lắng khi kết hợp nhiều hoạt động trong khi mang thai, chỉ cần nhớ hãy nói chuyện với bác sĩ trước khi bắt đầu tập thể dục. Tập thể dục thường xuyên cũng sẽ giúp giữ mức đường huyết ổn định. Các bài tập phù hợp có thể bao gồm đi bộ, bơi lội, yoga cho bà bầu.
- Ăn hai giờ một lần. Để điều chỉnh lượng đường trong máu của bạn, không bao giờ được bỏ bữa và đặt mục tiêu ăn một bữa nhẹ hoặc một bữa ăn lành mạnh mỗi hai giờ. Bỏ bữa có thể làm cho lượng đường trong máu của bạn dao động và khó khăn hơn khi kiểm soát lại. Việc chia nhỏ bữa ăn giúp duy trì đường huyết ổn định hơn.
- Dùng vitamin trước khi sinh. Vitamin trước khi sinh cung cấp các dưỡng chất quan trọng cho sự phát triển của thai nhi.
- Hãy đến gặp bác sĩ thường xuyên hơn để được tư vấn và chỉ dẫn. Việc theo dõi sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm và xử lý kịp thời các vấn đề phát sinh.
Nếu bạn được chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường thai kỳ, bạn vẫn có thể mang thai và sinh con khỏe mạnh với chế độ ăn uống hợp lý và tập thể dục thường xuyên. Hãy luôn tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng để có một thai kỳ an toàn và khỏe mạnh.