Block nhĩ thất là tình trạng hệ thống dẫn truyền xung điện trong tim từ tâm nhĩ xuống tâm thất bị gián đoạn một phần hoặc hoàn toàn. Block nhĩ thất được phân thành 3 cấp độ khác nhau, trong đó block nhĩ thất cấp 2 là mức độ trung bình nhưng vẫn có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.
1. Sinh lý điện học bình thường của tim và điện tâm đồ
Tim được xem là một trong những cơ quan quan trọng nhất của cơ thể. Tim hoạt động như một cái bơm, vừa hút máu nghèo oxy về để trao đổi với oxy ở phổi, vừa bơm máu giàu oxy đến cung cấp oxy cho hoạt động của các cơ quan khác trong cơ thể.
Để làm việc hiệu quả, tim cần hoạt động theo cơ chế dẫn truyền điện học nhịp nhàng, từ nút xoang, tâm nhĩ cho đến tâm thất , thông qua các nút phát nhịp và hệ thống dẫn truyền xung điện của các sợi cơ tim.
Ở người bình thường, nút xoang là nơi phát xung điện đầu tiên và dẫn truyền đi qua tâm nhĩ . Khi đó, hình ảnh biểu hiện trên điện tâm đồ là hình ảnh của sóng P. Sau đó, xung điện từ tâm nhĩ truyền xuống tâm thất thông qua nút nhĩ thất. Tiếp theo, xung điện được dẫn truyền qua hết tâm thất thông qua hệ thống His và sợi Purkinje, biểu hiện trên điện tim bằng phức bộ QRS. Cuối cùng, các sợi cơ tim sẽ tái cực để bắt đầu một chu kỳ mới và điện tâm đồ sẽ ghi nhận được hình ảnh sóng T.
Xem thêm: Chẩn đoán và điều trị block nhĩ thất
2. Block nhĩ thất độ 2 là gì?
Block nhĩ thất là tình trạng tắc nghẽn một phần hoặc hoàn toàn sự dẫn truyền xung điện từ tâm nhĩ xuống tâm thất. Block nhĩ thất được chia thành:
- Block nhĩ thất cấp 1: xung điện dẫn truyền thành công từ tâm nhĩ đến được tâm thất nhưng thời gian chậm hơn bình thường một chút.
Hình ảnh ECG Block nhĩ thất độ 1
- Block nhĩ thất cấp 2 : xung điện dẫn truyền từ tâm nhĩ đến tâm thất lúc được lúc không, do đó nhịp tim đôi khi không đều hoặc có thể mất nhịp.
- Block nhĩ thất cấp 3: xung điện hoàn toàn không được dẫn truyền từ tâm nhĩ đến tâm thất, làm cho tâm nhĩ và tâm thất co bóp nhưng không liên hệ với nhau (gọi là tình trạng phân ly nhĩ thất).
Trong đó, block nhĩ thất độ 2 được phân chia thành 2 loại khác nhau, bao gồm:
- Block nhĩ thất độ 2 - Mobitz I (chu kỳ Wenckebach): ECG block nhĩ thất độ 2 Mobitz I có đặc điểm là khoảng cách PR sẽ dài dần cho đến khi có 1 chu kỳ block hoàn toàn (có sóng P nhưng không có phức bộ QRS theo sau). Block nhĩ thất cấp 2 - Mobitz I thường là một rối loạn tương đối lành tính, ít ảnh hưởng rối loạn huyết động và khả năng tiến triển thành block nhĩ thất độ 3 là không cao.
- Block nhĩ thất độ 2 - Mobitz II: điện tim block nhĩ thất độ 2 Mobitz II đặc trưng bằng các khoảng PP vẫn đều nhau nhưng đột ngột có 1 chu kỳ block hoàn toàn, có sóng P nhưng phức độ QRS không có. Block nhĩ thất cấp 2 - Mobitz II có thể gây ra các bất ổn trong huyết động bệnh nhân nhiều hơn so với Mobitz I, có thể làm chậm nhịp tim nặng và tiến triển thành block nhĩ thất độ 3.
3. Nguyên nhân gây block nhĩ thất cấp 2
Đa số các trường hợp block nhĩ thất độ 2 là không tìm được nguyên nhân chính xác gây bệnh. Một số nguyên nhân thường gặp có thể gây nên block nhĩ thất cấp 2 bao gồm:
- Cường chức năng phế vị (ví dụ các vận động viên...)
- Sau các phẫu thuật liên quan đến tim, đặc biệt là phẫu thuật gần các vách ngăn như sửa chữa van 2 lá .
- Sau nhồi máu cơ tim , tổn thương cơ tim...
- Viêm cơ tim.
- Thấp tim.
- Tác dụng quá mức của một số thuốc điều trị loạn nhịp như thuốc ức chế beta, ức chế canxi hoặc digoxin...
- Bệnh tự miễn như lupus ban đỏ hệ thống .
- Rối loạn điện giải , đặc biệt là hạ kali máu nghiêm trọng và kéo dài.
Bệnh tự miễn lupus ban đỏ hệ thống. có thể gây block nhĩ thất cấp 2
4. Triệu chứng của block nhĩ thất độ 2
Tương tự như độ 1, block nhĩ thất độ 2 vẫn có thể không gây ra bất kỳ triệu chứng hay dấu hiệu lâm sàng nào. Tuy nhiên, một số bệnh nhân lại xuất hiện các triệu chứng tương đối nguy hiểm nếu tình trạng rối loạn nhịp làm tim không bơm đủ máu, bao gồm:
- Đau ngực , tức ngực do thiếu máu nuôi tim.
- Mệt mỏi, khó thở.
- Hoa mắt, chóng mặt, choáng váng.
- Ngất hoặc dọa ngất.
Một số có thể gây thiếu máu não thoáng qua hoặc đột quỵ, tai biến mạch máu não do thiếu máu nuôi lên não.
5. Điều trị block nhĩ thất cấp 2 như thế nào?
5.1. Block nhĩ thất độ 2 - Mobitz I
Đa số bệnh nhân được chẩn đoán block nhĩ thất độ 2 - Mobitz I nếu không có triệu chứng thì cũng không cần điều trị, chỉ cần theo dõi định kỳ để phát hiện sớm các bất thường kèm theo.
Khi bệnh nhân có triệu chứng như chóng mặt, choáng váng, điện tim block nhĩ thất độ 2 thì phần lớn thường đáp ứng với điều trị tăng nhịp tim bằng thuốc Atropine. Tạo nhịp vĩnh viễn bằng máy rất ít khi được chỉ định.
5.2. Block nhĩ thất độ 2 - Mobitz II
Các bệnh nhân khi được chẩn đoán block nhĩ thất độ 2 - Mobitz II cần nhập viện ngay lập tức để theo dõi chức năng tim, đặt máy tạo nhịp tạm thời và bắt buộc đặt máy tạo nhịp vĩnh viễn trong buồng tim.
Máy tạo nhịp tim (tạm thời hoặc vĩnh viễn) là thiết bị điện nhỏ được nối đến cơ tim và điều khiển hoạt động của tâm thất, giúp tâm thất co bóp và tạo nhịp cố định hoặc giúp tim đập nhanh hơn để đáp ứng với các hoạt động gắng sức khi cần thiết.
ECG Block nhĩ thất độ 2 - Mobitz I
6. Chế độ sinh hoạt của bệnh nhân block nhĩ thất độ 2
- Tuân thủ điều trị và những hướng dẫn của bác sĩ.
- Theo dõi sức khỏe thường xuyên, tái khám theo lịch hẹn của bác sĩ để phát hiện những bất thường có thể xảy ra.
- Nếu bệnh nhân được đặt máy tạo nhịp tim thì cần tránh xa thiết bị điện tử, thiết bị phát sóng và tuân thủ tuyệt đối điều trị và chỉ dẫn của bác sĩ.
- Chế độ ăn uống đảm bảo sức khỏe tim mạch, ít chất béo và protein, thêm nhiều rau xanh và trái cây.
- Duy trì cân nặng, tránh thừa cân và béo phì.
- Không hút thuốc lá và uống rượu bia.
