Cuồng động nhĩ là rối loạn nhịp tim nhanh trên thất, thường gặp ở nam giới và người lớn tuổi. Bệnh có thể tiến triển từ không triệu chứng đến suy giảm huyết động, thậm chí đột tử. Chẩn đoán bằng điện tâm đồ, điều trị bằng thuốc, sốc điện hoặc triệt đốt cuồng nhĩ. Dự phòng thuyên tắc huyết khối là cần thiết. Khi có dấu hiệu bệnh, nên thăm khám sớm.

Cuồng Động Nhĩ: Tổng Quan và Điều Trị

Cuồng động nhĩ là một loại rối loạn nhịp tim nhanh trên thất thường gặp. Tỉ lệ mắc bệnh ở nam giới cao hơn nữ giới khoảng 2,5 lần và phổ biến hơn ở người lớn tuổi. Bệnh có thể tiến triển từ không có triệu chứng đến suy giảm huyết động, thậm chí có thể dẫn đến đột tử nếu không được điều trị kịp thời.

1. Cuồng Nhĩ Là Gì?

• Cuồng nhĩ (cuồng động nhĩ) là một loại rối loạn nhịp nhanh xuất phát từ tâm nhĩ. Khác với rung nhĩ, cuồng nhĩ thường do một vòng dẫn truyền điện bất thường lớn (vòng vào lại) gây ra trong tâm nhĩ. Sự khử cực nhanh trong tâm nhĩ có thể xảy ra theo chiều kim đồng hồ hoặc ngược chiều kim đồng hồ, với tần số rất nhanh, có thể lên đến 300 lần/phút [tham khảo: ACC/AHA/HRS guidelines].
• Do có vòng vào lại ổn định, cuồng nhĩ thường có xu hướng duy trì hoặc chuyển đổi thành rung nhĩ. Cuồng động nhĩ thường không tồn tại lâu dài vì có xu hướng chuyển về nhịp xoang hoặc chuyển sang tình trạng rung nhĩ.
• Trên lâm sàng, cuồng nhĩ ít gặp hơn so với rung nhĩ, tuy nhiên bệnh lý này cũng có nguyên nhân và hậu quả ảnh hưởng huyết động tương tự rung nhĩ. Nhiều bệnh nhân có thể trải qua cả hai tình trạng: vừa bị cuồng nhĩ, vừa có những thời điểm xuất hiện rung nhĩ.
• Xác suất xảy ra biến cố huyết khối tắc mạch trong chứng cuồng động nhĩ thường chỉ bằng khoảng một nửa so với rung nhĩ (trừ trường hợp bệnh nhân đồng thời bị cả rung nhĩ). Điều này có thể liên quan đến cơ chế bệnh sinh khác nhau giữa hai loại rối loạn nhịp này.
• Cơ chế của rung nhĩ là do các vòng vào lại nhỏ, hỗn loạn tại tâm nhĩ, trong khi cơ chế của cuồng nhĩ là do một vòng vào lại lớn, có tổ chức hơn. Do đó, biên độ sóng F (sóng cuồng nhĩ) trong cuồng nhĩ thường lớn hơn so với biên độ sóng f (sóng rung nhĩ) trong rung nhĩ trên điện tâm đồ.

2. Dấu Hiệu Cuồng Nhĩ

Biểu hiện của bệnh cuồng nhĩ phụ thuộc vào tần số đáp ứng thất và bệnh tim nền của từng bệnh nhân.

• Nếu tần số thất dưới 120 lần/phút và đều đặn, người bệnh có thể không có triệu chứng hoặc chỉ cảm thấy các dấu hiệu mơ hồ, khó nhận biết.
• Hầu hết bệnh nhân cuồng động nhĩ sẽ cảm nhận rõ cơn đánh trống ngực khi tần số đáp ứng thất nhanh hơn 120 lần/phút và không đều. Tim đập nhanh, mạnh và không theo quy luật.
• Ngoài ra, bệnh cuồng nhĩ còn có thể gây ra các triệu chứng liên quan đến giảm cung lượng tim:
  • Hồi hộp.
  • Mệt mỏi, giảm khả năng gắng sức.
  • Khó thở nhẹ.
  • Cảm giác như sắp ngất.
  • Nếu giảm cung lượng tim nặng, bệnh nhân sẽ khó thở nhiều hơn, đau ngực, thậm chí ngất.

3. Chẩn Đoán Cuồng Nhĩ

• Điện tâm đồ (ECG): Đây là công cụ chẩn đoán quan trọng nhất. Hình ảnh cuồng nhĩ điển hình trên điện tâm đồ là sóng hoạt hóa nhĩ đều đặn và liên tục, tạo thành hình ảnh răng cưa đặc trưng. Hình ảnh này thường rõ nhất ở các chuyển đạo DII, DIII và aVF.
• Nghiệm pháp xoa xoang cảnh/Adenosine: Nghiệm pháp xoa xoang cảnh hoặc sử dụng thuốc Adenosine có thể làm tăng mức độ block nhĩ thất, giúp bộc lộ rõ sóng cuồng nhĩ trên điện tâm đồ. Adenosine có tác dụng ức chế dẫn truyền qua nút nhĩ thất, làm chậm tần số đáp ứng thất, từ đó làm nổi bật sóng cuồng nhĩ. Lưu ý rằng phương pháp này không có tác dụng cắt cơn cuồng nhĩ.

4. Điều Trị Cuồng Nhĩ

Điều trị tổng quát bệnh cuồng nhĩ tương tự như rung nhĩ, bao gồm các nguyên tắc sau:

• Chuyển nhịp về nhịp xoang: đưa nhịp tim trở về nhịp bình thường.
• Duy trì nhịp xoang: ngăn ngừa tái phát cuồng nhĩ.
• Kiểm soát tần số thất trong cơn cuồng nhĩ: làm chậm nhịp tim để giảm triệu chứng.
• Dự phòng thuyên tắc huyết khối: ngăn ngừa hình thành cục máu đông và các biến chứng liên quan, đặc biệt ở những bệnh nhân có kèm rung nhĩ.

Các phương pháp điều trị cụ thể:

• Sốc điện đồng bộ hoặc tạo nhịp vượt tần số: Kiểm soát tần số thất ở cuồng nhĩ thường khó khăn hơn so với rung nhĩ. Do đó, với bệnh nhân mới xuất hiện cơn cuồng động nhĩ lần đầu và dẫn truyền nhĩ thất 1:1 dai dẳng, hoặc với những bệnh nhân có rối loạn huyết động (suy giảm tuần hoàn), lựa chọn hàng đầu thường là chuyển nhịp bằng phương pháp sốc điện đồng bộ hoặc tạo nhịp vượt tần số.
  • Sốc điện: Thường chỉ cần mức năng lượng thấp (khoảng 50J) để chuyển nhịp thành công.
  • Thuốc chống đông máu: Bác sĩ sẽ chỉ định bệnh nhân dùng thuốc chống đông máu trước khi thực hiện chuyển nhịp, tương tự như trong rung nhĩ, để giảm nguy cơ hình thành cục máu đông.
• Kiểm soát tần số thất bằng thuốc: Nếu chỉ chuyển nhịp bằng thuốc, cần kiểm soát tần số thất trước bằng các loại thuốc như thuốc chẹn beta hoặc thuốc chẹn kênh canxi thuộc phân loại Nondihydropyridine (Verapamil, Diltiazem) trước khi bắt đầu dùng thuốc chuyển nhịp.
• Thuốc chống loạn nhịp: Có nhiều loại thuốc chống loạn nhịp có thể sử dụng để chuyển về nhịp xoang (đặc biệt là nhóm IA và IC). Tuy nhiên, cần lưu ý rằng một số thuốc có thể làm chậm tần số khử cực nhĩ, rút ngắn thời kỳ trơ của nút nhĩ thất (hiệu ứng cường phế vị), hoặc gây ra cả hai tác dụng trên. Điều này có thể dẫn đến tình trạng đổi cơn cuồng nhĩ có khử cực nhĩ rất nhanh với mức block nhĩ thất cao (ví dụ 2:1) biến thành cơn cuồng nhĩ có khử cực nhĩ chậm hơn một ít nhưng có mức block 1:1, làm tăng đáp ứng thất và có thể gây ra các rối loạn huyết động. Các loại thuốc này cũng có thể được sử dụng lâu dài để dự phòng tái phát cơn cuồng nhĩ.
• Triệt đốt cuồng nhĩ: Thủ thuật này có thể được chỉ định để cắt đứt vị trí trọng yếu của vòng vào lại điện học trong cuồng nhĩ, giúp ngăn chặn tái phát cuồng nhĩ, đặc biệt là cuồng nhĩ điển hình.
• Thuốc chống đông đường uống: Bệnh nhân mắc cuồng nhĩ mạn tính hoặc cuồng nhĩ tái phát nhiều lần thường được chỉ định sử dụng thuốc chống đông đường uống (warfarin với mục tiêu INR đạt từ 2-3, thuốc ức chế thrombin trực tiếp hoặc thuốc ức chế yếu tố Xa) với cách thức lựa chọn thuốc tương tự như trong điều trị rung nhĩ.

Cuồng động nhĩ là một rối loạn nhịp tim có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Vì thế, khi có bất kỳ dấu hiệu nào nghi ngờ, bạn nên đến các trung tâm y tế uy tín để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Khi có dấu hiệu bệnh cuồng nhĩ, người bệnh nên được thăm khám sớm.

Thông tin tham khảo thêm về các dịch vụ tim mạch chuyên sâu, công nghệ hiện đại và đội ngũ chuyên gia tại các bệnh viện, trung tâm tim mạch uy tín có thể giúp bạn đưa ra lựa chọn tốt nhất cho sức khỏe của mình.