Cơn Tăng Huyết Áp: Khẩn Trương và Cấp Cứu
Cơn tăng huyết áp là một tình trạng cấp cứu khi huyết áp đột ngột tăng nhanh, thường là trên 180/120 mmHg. Tình trạng này được chia thành hai loại chính: tăng huyết áp khẩn trương và tăng huyết áp cấp cứu. Việc phân biệt hai loại này rất quan trọng vì cách xử trí và mức độ nguy hiểm khác nhau. Cơn tăng huyết áp có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm, thậm chí đe dọa tính mạng nếu không được xử lý kịp thời.
Các Biến Chứng Nguy Hiểm Của Cơn Tăng Huyết Áp
Cơn tăng huyết áp có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, bao gồm:
- Tai biến mạch máu não (Đột quỵ): Huyết áp tăng quá cao có thể làm vỡ mạch máu não hoặc gây tắc nghẽn mạch máu, dẫn đến tổn thương não vĩnh viễn.
- Hôn mê, co giật, mất trí nhớ: Tình trạng tăng huyết áp nghiêm trọng có thể ảnh hưởng đến chức năng não, gây ra các triệu chứng thần kinh như hôn mê, co giật và suy giảm trí nhớ.
- Đau thắt ngực không ổn định: Huyết áp tăng cao làm tăng gánh nặng cho tim, có thể gây ra cơn đau thắt ngực không ổn định, báo hiệu nguy cơ nhồi máu cơ tim.
- Nhồi máu cơ tim: Huyết áp tăng cao có thể làm bong tróc các mảng xơ vữa trong động mạch vành, gây tắc nghẽn mạch máu và dẫn đến nhồi máu cơ tim.
- Phù phổi: Huyết áp tăng đột ngột có thể gây ứ trệ tuần hoàn phổi, dẫn đến phù phổi cấp, một tình trạng nguy hiểm cần cấp cứu ngay lập tức.
- Tổn thương mắt hoặc tổn thương thận cấp: Huyết áp cao kéo dài có thể gây tổn thương các mạch máu nhỏ ở mắt và thận, dẫn đến suy giảm chức năng của các cơ quan này.
- Bóc tách động mạch chủ: Huyết áp tăng vọt có thể làm rách lớp áo trong của động mạch chủ, gây ra tình trạng bóc tách động mạch chủ, một biến chứng rất nguy hiểm, cần phẫu thuật cấp cứu.
1. Tăng Huyết Áp Khẩn Trương (Hypertensive Urgency)
- Định nghĩa: Tăng huyết áp khẩn trương là tình trạng huyết áp tăng cao trên 180/120 mmHg, được xác định sau hai lần đo cách nhau tối thiểu 5 phút. Chỉ số huyết áp này được đo trong điều kiện bệnh nhân đã nằm nghỉ ngơi hoàn toàn.
- Triệu chứng: Bệnh nhân không có các triệu chứng của tổn thương cơ quan đích cấp tính, ví dụ như đau ngực, khó thở, đau lưng, tê yếu tay chân, méo mặt/miệng, thay đổi thị giác, nói khó.
- Xử trí: Bác sĩ/nhân viên y tế thăm khám và xác định là không có dấu hiệu tổn thương cấp tính (mới xuất hiện) trên các cơ quan đích. Trong trường hợp này, bệnh nhân có thể được cho dùng thuốc để điều chỉnh huyết áp, nhưng thường thì không cần phải nhập viện điều trị. Có thể sử dụng các thuốc hạ áp đường uống như captopril, amlodipin, hoặc clonidin (theo chỉ định của bác sĩ) để hạ huyết áp từ từ trong vòng 24-48 giờ. (Tham khảo: UpToDate)
2. Tăng Huyết Áp Cấp Cứu (Hypertensive Emergency)
- Định nghĩa: Đây là tình trạng huyết áp tăng cao trên 180/120 mmHg KÈM theo bệnh nhân có các dấu hiệu của tổn thương cơ quan đích cấp tính.
- Triệu chứng:
- Khó thở
- Đau ngực
- Đau đầu dữ dội, nôn ói
- Tê yếu tay chân, méo mặt/miệng, thay đổi thị giác, nói khó
- Co giật
- Bứt rứt không yên
- Bất tỉnh, lay gọi không đáp ứng.
- Xử trí: Trường hợp này cần liên hệ ngay với cơ sở y tế gần nhất để đưa bệnh nhân vào cấp cứu. Bệnh nhân cần được xử trí hạ áp ngay bằng các thuốc kiểm soát huyết áp đường tĩnh mạch. Các thuốc thường dùng bao gồm: labetalol, nicardipine, esmolol, nitroglycerin, nitroprusside (tùy thuộc vào tình trạng bệnh nhân và chỉ định của bác sĩ). Mục tiêu là giảm huyết áp một cách kiểm soát để tránh gây ra các biến chứng do hạ huyết áp quá nhanh. (Tham khảo: ACC)
Lưu ý quan trọng: Thông tin trong bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo. Việc chẩn đoán và điều trị cơn tăng huyết áp cần được thực hiện bởi bác sĩ có chuyên môn. Nếu bạn hoặc người thân có các triệu chứng nghi ngờ cơn tăng huyết áp, hãy tìm kiếm sự trợ giúp y tế ngay lập tức.