1. Tràn dịch màng tim là gì?
Tràn dịch màng tim là hiện tượng tích tụ một lượng lớn dịch trong khoang màng tim dẫn đến chèn ép tim, rối loạn các mạch máu, tụt huyết áp , sốc, thậm chí có nguy cơ tử vong.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tràn dịch màng tim và thường được xác định thông qua các xét nghiệm dịch màng tim như xét nghiệm hóa sinh (protein, glucose), xét nghiệm tế bào và xét nghiệm vi sinh (nhuộm gram, nhuộm AFB; cấy dịch màng tim tìm vi khuẩn, nấm gây bệnh, xét nghiệm sinh học phân tử PCR;
Dấu hiệu đặc trưng của tràn dịch màng tim đó là tam chứng Beck khi bác sĩ thăm khám lâm sàng:
- Tụt huyết áp: Huyết áp tụt giảm đột ngột và có thể không đo được, mạch yếu, da xanh nhợt, toát mồ hôi, rối loạn tri giác ,...
- Tăng áp lực tĩnh mạch cửa
- Tiếng tim mờ
- Ngoài ra người bệnh sẽ có các biểu hiện đau tức vùng ngực, tim đập nhanh , ho, khó thở, khó nuốt và thường hay hồi hộp, lo âu
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tràn dịch màng tim
2. Xét nghiệm cấy dịch màng tim và phương pháp lấy bệnh phẩm
Cấy dịch màng tim là phương pháp nuôi cấy dịch màng tim trong các môi trường dinh dưỡng nhằm phát hiện sự có mặt của vi sinh vật gây bệnh. Các vi khuẩn, nấm nếu có sẽ sinh sôi và phát triển. Bằng cách xác định hình thể vi khuẩn (nhuộm soi), tính chất khuẩn lạc, tính chất sinh vật hóa học (sau nuôi cấy 24-48h) và các phản ứng ngưng kết sẽ xác định được chủng loại của vi khuẩn. Sau đó tiến hành làm kháng sinh đồ và tìm ra kháng sinh vi khuẩn nhạy cảm để điều trị cho bệnh nhân.
Phương pháp lấy bệnh phẩm: Đây là kỹ thuật do bác sĩ có chuyên môn cao và đã được đào tạo về lĩnh vực tim mạch. Bác sĩ chọc hút dịch màng tim bằng cách đưa kim vào khoang màng ngoài tim và hút dịch ra ngoài. Nguyên tắc quan trọng nhất là đảm bảo vô trùng khi lấy bệnh phẩm.
- Tư thế người bệnh: Bệnh nhân nằm ngửa, đầu giường nâng lên cao khoảng 60 độ, kê gối ở dưới lưng, bộc lộ vùng chọc dò.
- Tiến hành sát khuẩn xung quanh bề mặt vùng đâm kim 2 lần bằng cồn iod và cồn 70 độ.
- Gây tê cho bệnh nhân.
- Bác sĩ xác định vị trí đâm kim và tiến hành chọc hút lấy dịch ra ngoài.
- Sau khi chọc hút dịch xong, bác sĩ sát khuẩn lại vết chọc rồi sau đó băng lại bằng gạc vô khuẩn.
- Cho bệnh nhân nằm nghỉ ngơi và dặn dò những điều chú ý sau chọc dò.
Ống dịch sau khi lấy cần đưa nhanh chóng đến phòng xét nghiệm để phân tích. Bảo quản ở nhiệt độ thường có thể để được tối đa 6 tiếng, nếu chưa gửi được ngay cần bảo quản theo đúng quy định.
Cấy dịch màng tim là phương pháp nuôi cấy dịch màng tim trong các môi trường dinh dưỡng nhằm phát hiện sự có mặt của vi sinh vật gây bệnh
3. Quy trình nuôi cấy dịch màng tim tại phòng xét nghiệm
Khi mẫu bệnh phẩm được gửi đến, nhân viên xét nghiệm sẽ tiến hành kiểm tra chất lượng của dịch xem có đạt yêu cầu hay không. Số lượng đảm bảo trên 2mL và vận chuyển, bảo quản có đúng cách và đủ thông tin hành chính.
Sau khi kiểm tra mẫu, đánh giá đại thể: số lượng, màu sắc..., nhân viên khoa xét nghiệm sẽ tiến hành đánh giá vi thể bằng phương pháp nhuộm Gram , để quan sát hình thể vi khuẩn (nếu có). Từ việc nhận định hình thể vi khuẩn sẽ giúp chọn được môi trường nuôi cấy thích hợp.
Tiến hành dùng pipet vô trùng hút dịch và cho vào bề mặt các đĩa môi trường. Dùng que cấy vô trùng và ria cấy phân vùng theo đúng quy trình kỹ thuật. Chú ý các thao tác khi cấy bắt buộc phải vô khuẩn, tránh tạp nhiễm. Cho các đĩa thạch vào tủ ấm 5 - 10% CO2 ở nhiệt độ 35 - 37 độ C và theo dõi sau 24 - 48h.
Nếu không thấy khuẩn lạc mọc kết luận âm tính không tìm thấy vi khuẩn/ nấm gây bệnh. Ngược lại nếu thấy khuẩn lạc mọc, cần nhuộm soi và thử các tính chất sinh vật hóa học và test nhanh để xác định chủng loại vi khuẩn đó. Tiến hành đặt kháng sinh đồ đối với vi khuẩn tìm được.
Cần lưu ý một số yếu tố có thể ảnh hưởng đến kết quả như thao tác không đảm bảo vô khuẩn, vận chuyển và bảo quản không đúng cách, kỹ thuật viên tay nghề kém dẫn đến đọc sai kết quả, lượng mẫu quá ít không đủ làm,...
Bác sĩ chọc hút dịch màng tim bằng cách đưa kim vào khoang màng ngoài tim và hút dịch ra ngoài
