Hẹp Môn Vị: Nguyên Nhân, Phòng Ngừa và Điều Trị
Hẹp môn vị là tình trạng bệnh lý gây tắc nghẽn lưu thông thức ăn và dịch vị từ dạ dày xuống tá tràng (phần đầu của ruột non). Tình trạng này có thể diễn ra một phần hoặc hoàn toàn. Bệnh tiến triển nhanh chóng và có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm nếu không được can thiệp và điều trị kịp thời, thậm chí có thể cần phải cắt bỏ một phần dạ dày.
1. Hẹp Môn Vị và Mối Liên Hệ Với Loét Dạ Dày Tá Tràng
Hẹp Môn Vị Là Gì?
Hẹp môn vị là tình trạng tắc nghẽn cơ học hoặc chức năng ở vùng môn vị, là cửa ngõ giữa dạ dày và tá tràng. Tình trạng này cản trở quá trình tiêu hóa, khiến thức ăn và dịch vị bị ứ đọng lại trong dạ dày. Theo Medscape, hẹp môn vị có thể do nhiều nguyên nhân gây ra, trong đó phổ biến nhất là do loét dạ dày tá tràng.
Loét Dạ Dày Tá Tràng
Loét dạ dày tá tràng là bệnh lý gây tổn thương loét trên niêm mạc dạ dày hoặc tá tràng. Mặc dù đã có những tiến bộ lớn trong chẩn đoán và điều trị, bệnh vẫn là một vấn đề sức khỏe quan trọng do số lượng bệnh nhân lớn. Bệnh có tính chất mạn tính, dễ tái phát và có thể gây ra một số biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị đúng cách. Theo thống kê từ Vnah.org.vn, tỷ lệ mắc bệnh loét dạ dày tá tràng ở Việt Nam còn khá cao, đặc biệt ở các thành phố lớn.
Biến Chứng Nguy Hiểm Của Loét Dạ Dày Tá Tràng
Nếu không được điều trị thích hợp, loét dạ dày tá tràng có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm sau:
- Xuất huyết tiêu hóa: Đây là biến chứng thường gặp nhất, xảy ra ở khoảng 15-20% bệnh nhân loét dạ dày tá tràng. Người lớn tuổi thường có nguy cơ chảy máu cao hơn. Biến chứng này có thể xảy ra trong đợt loét tiến triển hoặc là dấu hiệu đầu tiên của bệnh. Tham khảo thêm thông tin tại PubMed.
- Thủng hoặc dò ổ loét: Đây là biến chứng nguy hiểm thứ hai sau xuất huyết, thường bắt đầu bằng cơn đau dữ dội như dao đâm. Tình trạng này đòi hỏi phải can thiệp ngoại khoa khẩn cấp.
- Hẹp môn vị: Thường biểu hiện bằng đau vùng thượng vị, có thể sờ thấy gò vùng thượng vị, và nôn ra thức ăn cũ. Hẹp môn vị gây nhiều đau đớn và suy kiệt cho bệnh nhân.
- Ung thư hóa: Tỷ lệ ung thư hóa từ viêm loét dạ dày tá tràng là 5-10% nếu thời gian loét kéo dài trên 10 năm. Việc theo dõi và điều trị kịp thời là rất quan trọng để ngăn ngừa biến chứng này.
Cơ Chế Gây Hẹp Môn Vị
Môn vị giống như một cái "cửa" thông từ dạ dày xuống tá tràng. Bất kỳ nguyên nhân nào gây chít hẹp "cửa" này đều có thể gây ra hẹp môn vị. Loét dạ dày tá tràng, đặc biệt là các vết loét ở bờ cong nhỏ gần môn vị, rất dễ dẫn đến hẹp môn vị. Viêm nhiễm tại ổ loét kết hợp với tình trạng phù nề niêm mạc cũng có thể gây chít hẹp lòng tá tràng và môn vị.
2. Làm Sao Để Ngăn Ngừa Biến Chứng Hẹp Môn Vị Do Viêm Loét Dạ Dày Tá Tràng?
Loét dạ dày tá tràng là nguyên nhân phổ biến nhất gây hẹp môn vị. Do đó, phòng ngừa bệnh này là cách tốt nhất để ngăn ngừa biến chứng hẹp môn vị.
Phòng Ngừa Loét Dạ Dày Tá Tràng
- Ăn uống điều độ: Ăn chậm, nhai kỹ. Điều này giúp giảm áp lực lên dạ dày và tăng cường quá trình tiêu hóa.
- Tránh thức ăn chua: Hạn chế ăn các loại thức ăn có vị chua như dưa muối, cà muối, dấm, mẻ, sấu, me, khế, chanh, vì chúng dễ gây viêm loét dạ dày.
- Bỏ hoặc hạn chế chất kích thích: Không hút thuốc, uống rượu, không uống nước chè đặc, cà phê đặc, vì các chất này dễ gây viêm loét dạ dày. Theo Ahajournals.org, thuốc lá và rượu có thể làm tăng nguy cơ và làm chậm quá trình lành vết loét.
- Tránh làm việc nặng sau khi ăn: Điều này giúp dạ dày có thời gian tiêu hóa thức ăn một cách hiệu quả.
- Giảm căng thẳng: Tránh mọi căng thẳng tinh thần như tức giận, tị tuông, đố kỵ, vì đó cũng là nguyên nhân gây viêm loét dạ dày.
Khám Sức Khỏe Định Kỳ
Thực hiện khám sức khỏe định kỳ để kịp thời phát hiện và điều trị các bệnh lý như ung thư dạ dày, polyp dạ dày, phì đại môn vị, lao, giang mai, u đầu tụy, ung thư đầu tụy… để loại bỏ các nguyên nhân gây hẹp môn vị.
3. Điều Trị Hẹp Môn Vị Do Viêm Loét Dạ Dày Tá Tràng
Điều trị hẹp môn vị chủ yếu là bằng phẫu thuật. Tuy nhiên, trước khi phẫu thuật, bệnh nhân cần được bồi phụ nước và điện giải, nâng cao thể trạng bằng truyền huyết thanh ngọt, truyền đạm và máu nếu cần.
Các Phương Pháp Phẫu Thuật
- Cắt 2/3 dạ dày: Phương pháp này thường được áp dụng cho các trường hợp hẹp môn vị do loét dạ dày tá tràng mạn tính.
- Cắt dây thần kinh X chọn lọc: Đồng thời mở rộng môn vị hoặc cắt dây thần kinh số X kết hợp nối vị tràng để giảm tiết acid dạ dày.
- Nối vị tràng: Phương pháp này được áp dụng cho bệnh nhân đến muộn, tuổi cao, hoặc thể trạng quá yếu để lập lại lưu thông tiêu hóa.
- Cắt toàn bộ hoặc một phần dạ dày: Tùy thuộc vào vị trí, kích thước và giai đoạn của khối u, phương pháp này được áp dụng cho các trường hợp ung thư dạ dày.
Kỹ Thuật Nội Soi Cắt Dạ Dày
Hiện nay, kỹ thuật nội soi cắt dạ dày kết hợp với nạo vét hạch đang được áp dụng rộng rãi và cho hiệu quả điều trị tốt bệnh hẹp môn vị do loét dạ dày tá tràng mãn tính. Phương pháp này có tỷ lệ thành công trên 95%, bệnh nhân chỉ cần nằm viện trung bình khoảng 5 ngày là có thể ra viện và hoạt động bình thường. Theo Tim mạch học, kỹ thuật này có nhiều ưu điểm so với phương pháp mổ mở:
- Không bị hạn chế tầm nhìn, hình ảnh chất lượng tối ưu với độ chính xác cao hơn.
- Ít đau sau mổ.
- Chức năng đại tràng hồi phục nhanh.
- Sẹo mổ nhỏ, giảm thiểu nguy cơ nhiễm trùng vết mổ, đảm bảo thẩm mỹ.
- Hồi phục sau mổ nhanh, thời gian nằm viện ngắn.
- Nhanh chóng sinh hoạt lại bình thường.