Bài viết cung cấp thông tin chi tiết về các dạng thủy ngân (nguyên tố, vô cơ, hữu cơ), nguồn gốc, độc tính và cách phòng tránh ngộ độc. Đặc biệt nhấn mạnh nguy cơ từ các vật dụng gia đình và ảnh hưởng đến thai nhi, trẻ em. Cần cẩn trọng để bảo vệ sức khỏe gia đình khỏi tác hại của thủy ngân.

Ngộ độc thủy ngân: Những điều cần biết để bảo vệ sức khỏe gia đình

Vụ việc bé trai tử vong và vấn đề ngộ độc thủy ngân trong gia đình

Sự việc đau lòng về một bé trai 17 tháng tuổi tử vong do ngộ độc thủy ngân từ ống đựng tăm đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về sự hiện diện của thủy ngân trong nhiều đồ vật quen thuộc trong gia đình mà chúng ta thường không để ý. Điều này cho thấy rằng, việc hiểu rõ về các nguồn chứa thủy ngân và tác hại của nó là vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe, đặc biệt là trẻ nhỏ.

Các dạng thủy ngân và độc tính

Theo Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH), thủy ngân (Hg) tồn tại ở ba dạng chính: nguyên tố, vô cơ và hữu cơ. Mỗi dạng có độc tính và cơ chế gây hại khác nhau đối với sức khỏe con người. (Nguồn: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC53305/)

Thủy ngân nguyên tố

• Đặc điểm: Thường được tìm thấy ở dạng lỏng, màu bạc ở nhiệt độ phòng.
• Độc tính: Thủy ngân nguyên tố ít độc hại hơn khi tiếp xúc qua da hoặc nuốt phải, vì nó ít được hấp thụ qua đường tiêu hóa. Tuy nhiên, khi hít phải hơi thủy ngân, nó sẽ nhanh chóng xâm nhập vào máu và gây tổn thương nghiêm trọng đến hệ hô hấp, phổi, gan và hệ thần kinh trung ương.
• Triệu chứng ngộ độc: Các triệu chứng ngộ độc thủy ngân nguyên tố có thể bao gồm nôn mửa, khó thở, ho, sưng và chảy máu chân răng. (Nguồn: https://www.atsdr.cdc.gov/toxprofiles/tp46-c2.pdf)
• Nguy cơ lâu dài: Nếu hít phải một lượng lớn thủy ngân nguyên tố, phổi có thể bị tổn thương vĩnh viễn, dẫn đến suy hô hấp và thậm chí tử vong. Ngay cả một lượng nhỏ thủy ngân cũng có thể vượt qua hàng rào máu não và nhau thai, gây ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển não bộ của trẻ em và thai nhi.

Thủy ngân vô cơ

• Đặc điểm: Thường tồn tại ở dạng muối thủy ngân.
• Độc tính: Không giống như thủy ngân nguyên tố, thủy ngân vô cơ thường gây độc khi nuốt phải. Do tính ăn mòn cao, nó có thể gây bỏng trực tiếp cho niêm mạc miệng, thực quản và dạ dày. Nếu xâm nhập vào máu, thủy ngân vô cơ sẽ tích lũy ở thận và não, gây tổn thương vĩnh viễn cho các cơ quan này. (Nguồn: https://www.epa.gov/mercury/health-effects-mercury-exposures)
• Triệu chứng ngộ độc: Các triệu chứng ngộ độc thủy ngân vô cơ có thể bao gồm nóng rát trong dạ dày và cổ họng, tiêu chảy ra máu và nôn mửa. Trong trường hợp nghiêm trọng, ngộ độc có thể dẫn đến mất máu, suy thận và tử vong.

Thủy ngân hữu cơ

• Đặc điểm: Thường được tìm thấy trong môi trường sau khi thủy ngân vô cơ được chuyển hóa bởi vi sinh vật.
• Độc tính: Thủy ngân hữu cơ có thể gây độc khi hít phải, nuốt phải hoặc hấp thụ qua da trong thời gian dài. Ngay cả khi tiếp xúc với một lượng nhỏ thủy ngân hữu cơ mỗi ngày trong nhiều năm, nó vẫn có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng sau này.
• Nguy cơ cho thai nhi: Nhiều nghiên cứu khoa học đã chứng minh rằng việc tiếp xúc với thủy ngân hữu cơ (đặc biệt là methylmercury) trong thời kỳ mang thai có thể gây tổn hại vĩnh viễn đến sự phát triển trí não của thai nhi. Vì lý do này, các bác sĩ thường khuyến cáo phụ nữ mang thai nên hạn chế ăn cá, đặc biệt là các loại cá lớn như cá kiếm, cá thu, vì chúng có hàm lượng thủy ngân cao hơn. (Nguồn: https://www.fda.gov/food/environmental-contaminants-food/mercury-levels-commercial-fish-and-shellfish)
• Triệu chứng ngộ độc: Các triệu chứng ngộ độc thủy ngân hữu cơ có thể bao gồm tê hoặc đau ở một số khu vực trên da, run rẩy không kiểm soát, hạn chế khả năng vận động, giảm thị lực, mất trí nhớ, co giật và thậm chí tử vong.

Nguồn gốc thủy ngân trong gia đình

Để phòng tránh ngộ độc thủy ngân, điều quan trọng là phải nhận biết các nguồn chứa thủy ngân trong gia đình và thực hiện các biện pháp phòng ngừa phù hợp.

Thủy ngân nguyên tố có trong:

• Nhiệt kế thủy tinh và một số thiết bị y tế: Mặc dù nhiệt kế điện tử ngày càng phổ biến, nhưng nhiều gia đình vẫn còn sử dụng nhiệt kế thủy ngân. Nếu nhiệt kế bị vỡ, cần cẩn thận thu gom thủy ngân và xử lý đúng cách để tránh gây ô nhiễm.
• Công tắc điện: Một số công tắc điện cũ có thể chứa thủy ngân.
• Bóng đèn huỳnh quang: Bóng đèn huỳnh quang chứa một lượng nhỏ thủy ngân. Khi bóng đèn bị vỡ, cần cẩn thận thu gom các mảnh vỡ và thông gió khu vực để giảm thiểu nguy cơ hít phải hơi thủy ngân.
• Trám răng amalgam: Trám răng amalgam chứa khoảng 50% thủy ngân. Mặc dù các nghiên cứu hiện tại cho thấy rằng lượng thủy ngân giải phóng từ trám răng amalgam là rất nhỏ và không gây hại cho sức khỏe, nhưng một số người vẫn lo ngại về vấn đề này.

Thủy ngân vô cơ có trong:

• Pin: Một số loại pin, đặc biệt là pin cúc áo, có thể chứa thủy ngân. Cần xử lý pin đã qua sử dụng đúng cách để tránh rò rỉ thủy ngân ra môi trường.
• Các phòng thí nghiệm hóa học: Thủy ngân vô cơ được sử dụng trong một số thí nghiệm hóa học.
• Một số chất khử trùng: Một số chất khử trùng cũ có thể chứa thủy ngân.

Thủy ngân hữu cơ có trong:

• Khói từ than đốt: Quá trình đốt than có thể giải phóng thủy ngân vào không khí, sau đó chuyển hóa thành thủy ngân hữu cơ.
• Một số loại cá, hải sản: Thủy ngân hữu cơ (methylmercury) tích lũy trong cơ thể cá, đặc biệt là các loài cá lớn ăn thịt. Do đó, nên hạn chế ăn các loại cá này, đặc biệt là đối với phụ nữ mang thai và trẻ em.
• Chất khử trùng thimerosal: Thimerosal là một chất bảo quản có chứa thủy ngân, trước đây được sử dụng trong một số loại vắc-xin và thuốc nhỏ mắt. Tuy nhiên, hiện nay, thimerosal đã được loại bỏ hoặc giảm thiểu trong hầu hết các sản phẩm này.

Hiểu rõ về các dạng thủy ngân, nguồn gốc và tác hại của chúng là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe gia đình bạn. Hãy luôn cẩn trọng và thực hiện các biện pháp phòng ngừa thích hợp để giảm thiểu nguy cơ tiếp xúc với thủy ngân.