Dinh Dưỡng Cho Người Tăng Huyết Áp
Trong điều trị tăng huyết áp, chế độ dinh dưỡng hợp lý đóng vai trò then chốt, góp phần quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả điều trị. Chính vì vậy, dinh dưỡng cho người tăng huyết áp là một vấn đề được quan tâm hàng đầu hiện nay.
1. Người Tăng Huyết Áp Nên Ăn Gì?
Cùng với việc sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, một chế độ dinh dưỡng hợp lý đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát huyết áp một cách hiệu quả. Do đó, trong khẩu phần ăn hàng ngày của bệnh nhân tăng huyết áp, cần chú ý giảm các loại thực phẩm chứa nhiều chất béo, muối và hạn chế tối đa việc sử dụng các đồ uống có cồn như rượu, bia.
Cụ thể, trong thực đơn hàng ngày, người bệnh cần đặc biệt lưu ý đảm bảo những yếu tố sau:
- Chất đạm: Nên duy trì từ 0.8 đến 1 gram protein cho mỗi kilogram cân nặng cơ thể.
- Chất béo: Hạn chế từ 25 đến 30 gram mỗi ngày. Ưu tiên sử dụng các loại dầu thực vật như dầu đậu nành, dầu phộng, dầu mè, dầu ô liu, dầu hướng dương.
- Chất bột đường: Khoảng 300 đến 320 gram mỗi ngày.
- Muối ăn: (bao gồm cả bột ngọt, bột nêm, nước tương, nước mắm) không quá 6 gram mỗi ngày. Theo khuyến cáo của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), lượng natri lý tưởng nên dưới 1.500mg mỗi ngày cho hầu hết người lớn, đặc biệt là những người có huyết áp cao.
- Chất xơ: Nên bổ sung từ 30 đến 40 gram chất xơ, tương đương với khoảng 300 đến 500 gram rau xanh, củ, quả mỗi ngày.
- Chế độ ăn uống lý tưởng nhất cho người tăng huyết áp là chế độ ăn giàu cá, thịt nạc, dầu thực vật, cùng với nhiều rau xanh, củ, quả, đậu và các loại hạt. Các loại rau củ đặc biệt tốt cho người bệnh cao huyết áp bao gồm cần tây, cải cúc, rau muống, măng lau, cà chua, cà tím, cà rốt, nấm hương, tỏi, mộc nhĩ. Khi ăn, cần ăn chậm rãi, nhai kỹ, ăn nhiều vào buổi sáng và hạn chế ăn mặn.
- Cần bổ sung các loại thực phẩm giàu magiê, kali và canxi, đồng thời ưu tiên những đồ ăn giàu protein nhưng chứa ít chất béo, các loại ngũ cốc nguyên hạt, trái cây và rau xanh. Theo nghiên cứu trên tạp chí Hypertension, chế độ ăn giàu kali có thể giúp giảm huyết áp ở người tăng huyết áp.
Một số loại thực phẩm đặc biệt tốt nên có trong chế độ ăn của người cao huyết áp:
Rau Xanh
- Các loại rau xanh là nguồn cung cấp kali dồi dào, giúp cơ thể đạt được tỷ lệ kali cao hơn so với natri, từ đó giúp trung hòa lượng natri dư thừa trong cơ thể. Điều này cho phép cơ thể loại bỏ natri qua thận thông qua đường nước tiểu, giúp hạ huyết áp một cách tự nhiên. Theo khuyến cáo của Viện Tim mạch Quốc gia Hoa Kỳ (NHLBI), tăng cường kali trong chế độ ăn là một trong những biện pháp quan trọng để kiểm soát huyết áp.
- Các loại rau có màu xanh đậm như rau diếp cá, rau xà lách, rau cải xoăn, củ cải xanh, cải rổ, rau chân vịt đều là những nguồn cung cấp kali tuyệt vời.
- Nên ưu tiên chọn những loại rau tươi xanh, vì các loại rau quả đóng hộp thường chứa thêm natri. Ngoài ra, rau quả đông lạnh cũng là một lựa chọn tốt, vì chúng giữ được gần như toàn bộ chất dinh dưỡng tương đương với rau quả tươi và dễ bảo quản hơn.
Quả Mọng
- Các loại quả mọng, đặc biệt là việt quất, chứa dồi dào một hợp chất tự nhiên có tên là flavonoids. Các nghiên cứu đã chứng minh rằng việc tiêu thụ hợp chất flavonoids có thể giúp ngăn ngừa huyết áp cao và hạ huyết áp hiệu quả. Một nghiên cứu đăng trên tạp chí American Journal of Clinical Nutrition cho thấy, việc tiêu thụ thường xuyên quả việt quất có thể giúp giảm nguy cơ tăng huyết áp.
- Nên bổ sung các loại quả mọng như quả mâm xôi, quả dâu tây vào thực đơn dinh dưỡng hàng ngày. Trong gia đình có người bị tăng huyết áp, nên chuẩn bị sẵn những loại quả mọng này và sử dụng chúng làm món tráng miệng dễ ăn, giàu dinh dưỡng cho cả gia đình.
Khoai Tây
- Trong thành phần của khoai tây có chứa hai loại khoáng chất quan trọng là kali và magiê, cả hai đều có tác dụng giúp hạ huyết áp. Ngoài ra, khoai tây còn là một nguồn cung cấp chất xơ dồi dào, rất cần thiết trong khẩu phần ăn hàng ngày.
Củ Cải Đường
- Các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng sức khỏe của những người mắc bệnh tăng huyết áp được cải thiện đáng kể sau khi uống nước ép từ củ cải đường. Thành phần nitrat có trong nước ép củ cải đường có thể giúp hạ huyết áp một cách tự nhiên. Một nghiên cứu đăng trên tạp chí Hypertension cho thấy, uống một cốc nước ép củ cải đường mỗi ngày có thể giúp giảm huyết áp tâm thu đáng kể.
- Có thể ép củ cải đường lấy nước uống hoặc nấu chín củ cải đường để ăn trực tiếp, hoặc chế biến thành các món hầm hấp dẫn.
Sữa Không Đường
- Sữa không đường là một nguồn dinh dưỡng vô cùng tuyệt vời, cung cấp canxi và ít chất béo, rất cần thiết trong khẩu phần ăn hàng ngày và đặc biệt hữu ích trong việc hạ huyết áp. Theo một nghiên cứu trên tạp chí American Journal of Hypertension, việc tiêu thụ đủ lượng canxi có thể giúp giảm huyết áp ở những người bị tăng huyết áp.
- Thay vì sử dụng các loại sữa có hàm lượng chất béo cao, bạn nên ưu tiên các loại sữa ít béo như sữa chua không đường.
Cháo Bột Yến Mạch
- Cháo bột yến mạch là một loại thực phẩm giàu chất xơ, đồng thời có hàm lượng chất béo và natri thấp, nên đây là một trong những lựa chọn lý tưởng đối với những người bị tăng huyết áp.
- Thời điểm lý tưởng nhất để ăn cháo bột yến mạch là vào buổi sáng. Cháo bột yến mạch không chỉ có tác dụng trong việc điều trị huyết áp cao mà còn là một nguồn cung cấp năng lượng tuyệt vời cho cả ngày dài năng động.
- Không nên cho thêm đường vào cháo bột yến mạch. Thay vào đó, bạn có thể bổ sung thêm các loại quả tươi hoặc quả đông lạnh để ăn kèm, vừa tăng thêm hương vị, vừa bổ sung thêm vitamin và khoáng chất.
Chuối
- Chuối là một nguồn cung cấp kali dồi dào cho cơ thể, vì vậy không thể bỏ qua loại quả này trong khẩu phần ăn hàng ngày. Ăn các loại thực phẩm giàu kali tự nhiên như chuối sẽ tốt hơn nhiều so với việc sử dụng các loại thực phẩm chức năng bổ sung kali.
2. Cao Huyết Áp Không Nên Ăn Gì?
- Không nên ăn mặn, ăn các thức ăn có chứa hàm lượng muối cao
Người bị cao huyết áp cần đặc biệt hạn chế lượng muối trong khẩu phần ăn hàng ngày.
Theo khuyến cáo của bác sĩ, mỗi người chỉ nên ăn ít hơn 6 gram muối mỗi ngày. Natri có trong muối ăn có thể làm thoát dịch tế bào, làm tim đập nhanh và tăng huyết áp. Đặc biệt, người bị tăng huyết áp tuyệt đối không nên ăn các món muối chua như dưa muối, cà muối, hành muối, kim chi,… vì các món này chứa hàm lượng natri cực kỳ cao.
- Không nên ăn các loại thực phẩm chứa nhiều năng lượng
Các loại thức ăn chứa nhiều năng lượng như chocolate, đường glucose, đường mía và các món ăn chứa nhiều đường khác có thể gây béo phì và làm tăng huyết áp.
- Không nên ăn nhiều mỡ
Người bị tăng huyết áp không nên ăn nhiều mỡ, đặc biệt là mỡ động vật, vì chúng chứa nhiều cholesterol, làm tăng nguy cơ xơ vữa mạch máu, tăng huyết áp và các bệnh tim mạch khác.
- Không nên ăn nội tạng động vật
Nội tạng động vật có chứa hàm lượng chất béo bão hòa và cholesterol cao hơn nhiều so với thịt. Khi tiêu thụ nhiều nội tạng động vật, lượng mỡ trong máu sẽ tăng cao, gây hại cho tim mạch và làm tăng huyết áp. Ngoài ra, nội tạng động vật không rõ nguồn gốc còn tiềm ẩn các nguy cơ gây bệnh ung thư, bệnh não, giun sán, viêm cơ tim, viêm phổi,…
- Không nên ăn các loại thức ăn nhanh, thức ăn được chế biến sẵn
Các loại thịt được chế biến sẵn như giăm bông, thịt xông khói, xúc xích,… là các thực phẩm chứa rất nhiều chất béo bão hòa, chất béo chuyển hóa, các chất bảo quản hóa học và hàm lượng muối cao. Đây là nhóm thực phẩm có thể gây ra các bệnh tăng huyết áp và béo phì. Vì vậy, người bị tăng huyết áp không nên ăn những loại thực phẩm này.
- Mì ăn liền
Mì ăn liền là một món ăn chế biến nhanh chóng và tiện lợi. Tuy nhiên, đây là một trong những thực phẩm có thể góp phần làm tăng huyết áp, vì trong mì ăn liền chứa rất nhiều natri. Do đó, những người bị tăng huyết áp không nên ăn nhiều mì ăn liền.
- Không nên sử dụng các chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá, cà phê
Người bị tăng huyết áp không nên sử dụng các chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá, cà phê. Trong thuốc lá có chất nicotin, chất này sẽ kích thích hệ thần kinh giao cảm, làm co mạch và gây tăng huyết áp. Uống quá nhiều rượu, bia cũng là một yếu tố nguy cơ gây bệnh tim mạch và tăng huyết áp. Rượu, bia có thể làm mất tác dụng của thuốc hạ áp và làm cho bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.