Huyết Áp Cao và Các Vấn Đề Về Mắt
Bạn có biết rằng huyết áp cao không chỉ gây ra các vấn đề về tim và thận mà còn có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị lực của bạn? Tình trạng này có thể dẫn đến các bệnh về mắt mà bạn không ngờ tới. Tăng huyết áp gây tổn thương các mạch máu nhỏ và mỏng manh ở võng mạc, là phần phía sau của mắt, nơi chịu trách nhiệm chuyển ánh sáng và hình ảnh thành tín hiệu thần kinh để gửi về não.
1. Nguyên Nhân
- Huyết áp cao kéo dài gây tổn thương mạch máu ở võng mạc: Khi huyết áp của bạn liên tục ở mức cao, nó sẽ tạo áp lực lớn lên các mạch máu, đặc biệt là những mạch máu nhỏ ở võng mạc. Theo thời gian, điều này có thể dẫn đến tổn thương và suy yếu các mạch máu này [Nguồn: American Heart Association].
- Nguy cơ cao hơn khi có thêm bệnh đái tháo đường, cholesterol cao, hoặc hút thuốc: Các yếu tố này làm tăng thêm gánh nặng cho hệ thống mạch máu của bạn. Bệnh đái tháo đường và cholesterol cao có thể làm hỏng thành mạch máu, trong khi hút thuốc làm co mạch máu và giảm lưu lượng máu đến mắt [Nguồn: National Eye Institute].
- Huyết áp tăng đột ngột gây tổn thương nghiêm trọng cho mắt: Mặc dù hiếm gặp, nhưng tình trạng huyết áp tăng vọt có thể gây ra những tổn thương nghiêm trọng và nhanh chóng cho mắt. Các tổn thương có thể bao gồm [Nguồn: Medscape]:
- Tổn thương thần kinh thị giác: Do thiếu máu nuôi.
- Tắc động mạch hoặc tĩnh mạch võng mạc: Gây cản trở lưu thông máu đến và đi từ võng mạc.
- Tăng cân vùng bụng, ăn nhiều muối, áp lực công việc và cuộc sống, yếu tố di truyền có thể gây tăng huyết áp: Những yếu tố này góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh cao huyết áp. Chế độ ăn nhiều muối và thừa cân có thể làm tăng thể tích máu và gây áp lực lên thành mạch. Stress và yếu tố di truyền cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển bệnh [Nguồn: Mayo Clinic].
- Huyết áp lý tưởng là dưới 120/80 mmHg, trên 140/90 mmHg là cao huyết áp: Theo hướng dẫn của Hội Tim Mạch Học Việt Nam, chỉ số huyết áp lý tưởng nên ở mức dưới 120/80 mmHg. Nếu huyết áp của bạn thường xuyên ở mức 140/90 mmHg trở lên, bạn có thể bị cao huyết áp và cần được điều trị [Nguồn: vnah.org.vn].
- Huyết áp cao gây tổn thương thành động mạch, tim, thận và các cơ quan khác: Huyết áp cao không kiểm soát có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng như nhồi máu cơ tim, đột quỵ và mất thị giác. Việc kiểm soát huyết áp là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe tổng thể của bạn [Nguồn: acc.org].
- Đa số không biết mình bị cao huyết áp cho đến khi có biến chứng: Đây là lý do tại sao cao huyết áp thường được gọi là kẻ giết người thầm lặng. Nhiều người không nhận ra mình bị bệnh cho đến khi các biến chứng nghiêm trọng xảy ra [Nguồn: ahajournals.org].
- Kiểm tra huyết áp tại nhà hoặc phòng khám: Để biết chắc chắn, bạn nên kiểm tra huyết áp thường xuyên tại nhà bằng máy đo huyết áp hoặc tại các cơ sở y tế. Điều này giúp bạn phát hiện sớm và có biện pháp can thiệp kịp thời.
- Điều chỉnh huyết áp bằng chế độ ăn, tập thể dục, bỏ thuốc lá, giảm muối, giảm stress: Thay đổi lối sống là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong việc kiểm soát huyết áp. Chế độ ăn DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension), tập thể dục đều đặn, bỏ thuốc lá, giảm lượng muối ăn vào và kiểm soát stress có thể giúp bạn giảm huyết áp một cách tự nhiên [Nguồn: PubMed].
- Sử dụng thuốc khi thay đổi lối sống không đủ: Nếu thay đổi lối sống không đủ để kiểm soát huyết áp, bác sĩ có thể kê đơn thuốc để giúp bạn đạt được huyết áp mục tiêu. Có nhiều loại thuốc khác nhau có thể được sử dụng, tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe cụ thể của bạn [Nguồn: escardio.org].
2. Triệu Chứng
- Hầu hết không có triệu chứng cho đến giai đoạn muộn: Bệnh lý võng mạc do tăng huyết áp thường không gây ra triệu chứng rõ ràng cho đến khi bệnh đã tiến triển nặng.
- Triệu chứng có thể bao gồm nhìn đôi, nhìn mờ, hoặc mất thị lực, đau đầu: Khi bệnh tiến triển, bạn có thể gặp phải các triệu chứng như nhìn đôi, nhìn mờ, mất thị lực hoặc đau đầu. Đây là những dấu hiệu cảnh báo cần được thăm khám ngay lập tức.
- Triệu chứng đột ngột là cấp cứu y tế: Nếu bạn đột ngột bị thay đổi thị lực hoặc đau đầu dữ dội, hãy đến cơ sở y tế gần nhất ngay lập tức, vì đây có thể là dấu hiệu của một cơn tăng huyết áp kịch phát và tổn thương mắt nghiêm trọng.
3. Khám và Xét Nghiệm
- Bác sĩ kiểm tra đáy mắt để tìm dấu hiệu tổn thương mạch máu: Bác sĩ sẽ sử dụng đèn soi đáy mắt (ophthalmoscope) để kiểm tra võng mạc và các mạch máu trong mắt. Các dấu hiệu tổn thương có thể bao gồm co hẹp mạch máu, xuất huyết, phù nề hoặc các bất thường khác.
- Mức độ tổn thương võng mạc: Tổn thương võng mạc do tăng huyết áp thường được phân loại thành các mức độ sau:
- Độ 1: Không có triệu chứng.
- Độ 2-3: Có sự thay đổi trên mạch máu, thoát dịch từ các mạch máu và phù nề.
- Độ 4: Các dây thần kinh thị và trung tâm của võng mạc (hoàng điểm) bị phù nề. Tổn thương này có thể dẫn đến giảm thị lực.
- Xét nghiệm chuyên biệt để kiểm tra hệ thống mạch máu: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm chuyên biệt hơn như chụp mạch máu võng mạc (angiography) để đánh giá chi tiết hệ thống mạch máu trong mắt.
4. Điều Trị
- Điều trị duy nhất là ổn định huyết áp: Cách điều trị hiệu quả nhất cho bệnh lý võng mạc do tăng huyết áp là kiểm soát và ổn định huyết áp. Điều này có thể đạt được thông qua thay đổi lối sống và sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ.
5. Tiên Lượng và Dự Hậu
- Tổn thương võng mạc độ 4 thường đi kèm tổn thương thận, tim, nguy cơ đột quỵ cao: Những bệnh nhân có tổn thương võng mạc nặng (độ 4) thường có nguy cơ cao mắc các bệnh tim mạch, thận và đột quỵ. Điều này cho thấy tầm quan trọng của việc kiểm soát huyết áp để bảo vệ sức khỏe toàn diện.
- Võng mạc có thể lành nếu huyết áp được kiểm soát: Trong nhiều trường hợp, các tổn thương ở võng mạc có thể hồi phục nếu huyết áp được kiểm soát tốt. Tuy nhiên, việc phục hồi hoàn toàn có thể không xảy ra nếu tổn thương đã quá nghiêm trọng.
- Một số người bị tổn thương lâu dài dây thần kinh thị giác hoặc hoàng điểm: Trong một số trường hợp, tổn thương do huyết áp cao có thể gây ra những di chứng vĩnh viễn cho dây thần kinh thị giác hoặc hoàng điểm, dẫn đến suy giảm thị lực kéo dài.
- Điều trị ngay khi có huyết áp cao kèm thay đổi thị lực hoặc đau đầu: Nếu bạn bị cao huyết áp và gặp phải bất kỳ thay đổi nào về thị lực hoặc đau đầu, hãy tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức. Việc điều trị sớm có thể giúp ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng và bảo vệ thị lực của bạn.