Điện Tâm Đồ: Tất tần tật những điều bạn cần biết
1. Điện tâm đồ là gì?
Điện tâm đồ (ECG hoặc EKG), hay còn gọi là đo điện tim, là một kỹ thuật ghi lại hoạt động điện của tim. Tim hoạt động bằng cách phát ra các xung điện, và ECG ghi lại những xung này thông qua các điện cực được gắn trên da. Kết quả được hiển thị dưới dạng đồ thị, cho phép bác sĩ đánh giá nhịp tim, sự dẫn truyền điện trong tim và các dấu hiệu bất thường khác.
2. Khi nào cần đo điện tim?
Đo điện tim là một công cụ chẩn đoán quan trọng trong nhiều tình huống khác nhau:
- Chẩn đoán rối loạn nhịp tim: Điện tâm đồ có thể phát hiện các loại rối loạn nhịp tim khác nhau, chẳng hạn như nhịp tim nhanh, nhịp tim chậm, rung nhĩ, cuồng nhĩ và các rối loạn nhịp khác. Các bất thường về vị trí phát nhịp (từ nút xoang, nút nhĩ thất, hoặc từ cơ tim) sẽ tạo ra những hình ảnh bất thường trên điện tâm đồ. Theo ACC/AHA guidelines, ECG là bước đầu tiên để đánh giá các triệu chứng nghi ngờ rối loạn nhịp.
- Chẩn đoán phì đại cơ tim: Khi cơ tim dày lên (phì đại), quá trình khử cực và tái cực của tim sẽ thay đổi. Điện tâm đồ có thể cung cấp gợi ý về tình trạng phì đại buồng tim. Các tiêu chuẩn điện tim như chỉ số Sokolow-Lyon có thể được sử dụng để đánh giá phì đại thất trái.
- Chẩn đoán rối loạn dẫn truyền: Điện tâm đồ có thể phát hiện các vấn đề trong hệ thống dẫn truyền điện của tim, chẳng hạn như block nhĩ thất (AV block) hoặc block nhánh. Các rối loạn này gây ra sự chậm trễ hoặc gián đoạn trong việc truyền tín hiệu điện, dẫn đến các hình ảnh đặc trưng trên điện tâm đồ.
- Chẩn đoán nhồi máu cơ tim: Điện tâm đồ là một công cụ quan trọng để chẩn đoán nhồi máu cơ tim (heart attack). Khi cơ tim bị thiếu máu và oxy, nó có thể bị tổn thương hoặc hoại tử. Điều này làm thay đổi khả năng dẫn truyền điện của tim, và những thay đổi này có thể được phát hiện trên điện tâm đồ. Điện tâm đồ có thể giúp xác định vị trí và mức độ của nhồi máu cơ tim, đồng thời giúp bác sĩ đưa ra quyết định điều trị kịp thời.
- Chẩn đoán bệnh tim thiếu máu cục bộ: Trong trường hợp thiếu máu cục bộ cơ tim, điện tâm đồ có thể cho thấy những thay đổi như sóng T dẹt hoặc âm tính. Những thay đổi này cho thấy cơ tim không nhận đủ máu và oxy.
- Chẩn đoán rối loạn điện giải: Điện tâm đồ có thể bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi nồng độ các chất điện giải như natri, kali và canxi trong máu. Ví dụ, tăng kali máu có thể gây ra sóng T cao nhọn, trong khi hạ kali máu có thể gây ra sóng U.
- Chẩn đoán tổn thương cơ tim và màng ngoài tim: Điện tâm đồ có thể giúp phát hiện các tổn thương ở cơ tim (ví dụ: viêm cơ tim) hoặc màng ngoài tim (ví dụ: viêm màng ngoài tim). Các tổn thương này có thể gây ra những thay đổi đặc trưng trên điện tâm đồ.
- Theo dõi máy tạo nhịp: Điện tâm đồ được sử dụng để theo dõi hoạt động của máy tạo nhịp tim và đảm bảo rằng nó đang hoạt động đúng cách.
- Chẩn đoán ngộ độc thuốc: Một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến hoạt động điện của tim và gây ra những thay đổi trên điện tâm đồ. Ví dụ, digoxin có thể làm thay đổi đoạn ST, trong khi thuốc chống trầm cảm ba vòng có thể kéo dài khoảng QT.
Ngoài ra, điện tâm đồ còn được chỉ định trong nhiều trường hợp không đặc hiệu, chẳng hạn như:
- Người cao tuổi (những người có nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao hơn)
- Bệnh nhân tăng huyết áp
- Bệnh nhân rối loạn chuyển hóa lipid máu (mỡ máu)
- Bệnh nhân đái tháo đường
- Người hút thuốc lá
- Bệnh nhân đau thắt ngực, hồi hộp, khó thở, hoặc có tiền sử ngất.
- Bệnh nhân nhập viện cấp cứu vì bất kỳ nguyên nhân gì.
3. Quy trình đo điện tim
Quy trình đo điện tim thường diễn ra như sau:
- Chuẩn bị: Bác sĩ sẽ gắn 10 điện cực với miếng dính vào da ngực, cánh tay và chân của bạn. Nếu bạn là nam giới và có lông ngực, có thể cần phải cạo một ít để đảm bảo kết nối điện cực tốt hơn.
- Thực hiện: Trong quá trình đo, bạn sẽ nằm ngửa. Máy tính sẽ tạo ra một đồ thị trên giấy, vẽ các xung điện di chuyển qua tim bạn.
- Thời gian: Có thể mất khoảng 10 phút để gắn các điện cực và hoàn thành xét nghiệm, nhưng việc ghi đồ thị thực sự chỉ mất vài giây.
- Các loại điện tâm đồ khác: Bên cạnh điện tâm đồ tiêu chuẩn, bác sĩ có thể thực hiện các loại khác phục vụ cho mục đích chẩn đoán, chẳng hạn như:
- Điện tâm đồ gắng sức: Đo điện tim trong khi bạn tập thể dục để kiểm tra tim của bạn khi nó hoạt động mạnh hơn.
- Điện tâm đồ Holter (điện tâm đồ di động): Kiểm tra hoạt động điện của tim trong 1-2 ngày (24 giờ/ngày) để phát hiện các rối loạn nhịp tim không thường xuyên.
- Sau đo: Sau khi đo điện tâm đồ, bác sĩ sẽ đọc sóng đồ thị đã được ghi lại trong quá trình kiểm tra để phát hiện các xung động có bình thường hay không. Thông thường, bạn sẽ được thông báo kết quả trong cùng ngày thực hiện hoặc vào lịch hẹn tái khám tiếp theo.
- Kết quả bất thường: Nếu kết quả điện tâm đồ cho thấy có sự bất thường ở tim, bạn có thể cần phải làm thêm các loại điện tâm đồ khác hoặc thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán khác như siêu âm tim, tùy theo đánh giá của bác sĩ.
- Lưu ý: Bạn có thể tiếp tục các hoạt động bình thường sau khi thực hiện đo điện tâm đồ. Kết quả xét nghiệm điện tâm đồ đòi hỏi phải do bác sĩ có chuyên môn đọc và đưa ra kết luận, vì vậy vai trò chuyên môn của bác sĩ trong việc đo điện tim là rất quan trọng.