Tăng huyết áp ác tính là tình trạng nguy hiểm cần được cấp cứu kịp thời. Bài viết này cung cấp thông tin chi tiết về định nghĩa, nguyên nhân, triệu chứng, biến chứng, điều trị và cách phòng ngừa tăng huyết áp ác tính. Đặc biệt nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kiểm soát huyết áp và lối sống lành mạnh.

Tăng Huyết Áp Ác Tính: 'Kẻ Sát Nhân Thầm Lặng' và Cách Phòng Ngừa

Tăng huyết áp ác tính, hay còn gọi là cao huyết áp ác tính, là một tình trạng cực kỳ nguy hiểm. Người bệnh có thể gặp phải các triệu chứng đáng báo động như mờ mắt, khó tập trung, cảm giác lo lắng bất thường, hoặc yếu cơ ở tay và chân. Nếu không được cấp cứu kịp thời, tăng huyết áp ác tính có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng như đột quỵ, cơn đau thắt ngực (nhồi máu cơ tim cấp), hoặc thậm chí suy tim và phù phổi cấp. Chính vì mức độ nguy hiểm và khả năng gây tử vong cao, tăng huyết áp ác tính thường được ví như một 'kẻ sát nhân thầm lặng'.

1. Tăng Huyết Áp Ác Tính Là Gì?

Để hiểu rõ về tăng huyết áp ác tính, trước tiên chúng ta cần nắm vững khái niệm về tăng huyết áp nói chung. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bạn sẽ được chẩn đoán mắc tăng huyết áp nếu một hoặc cả hai chỉ số sau đây vượt quá ngưỡng cho phép:

• Huyết áp tâm thu (SBP) lớn hơn hoặc bằng 140 mmHg.
• Huyết áp tâm trương (DBP) lớn hơn hoặc bằng 90 mmHg.

Tăng huyết áp ác tính là một dạng tăng huyết áp cấp cứu đi kèm với tổn thương các cơ quan đích quan trọng. Tình trạng này chiếm khoảng 1% trong tổng số các trường hợp tăng huyết áp. Tăng huyết áp ác tính thường xảy ra ở những người trẻ tuổi, người gốc Phi, hoặc những người có tiền sử bệnh lý như suy thận hoặc hẹp động mạch thận. Bệnh tác động mạnh mẽ lên các cơ quan nhạy cảm với sự thay đổi của huyết áp, bao gồm não, tim mạch, thận và mắt.

Một cơn tăng huyết áp ác tính đòi hỏi phải được điều trị ngay lập tức, vì các triệu chứng của nó cho thấy các cơ quan nội tạng đang bị tổn thương nghiêm trọng. Nếu không được điều trị kịp thời, người bệnh có thể phải đối mặt với những hậu quả sức khỏe nghiêm trọng như suy tim, nhồi máu cơ tim cấp, đột quỵ, mù lòa hoặc suy thận. Trên thực tế, tăng huyết áp ác tính có thể đe dọa trực tiếp đến tính mạng nếu không được can thiệp y tế kịp thời.

Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), tăng huyết áp được định nghĩa là huyết áp tâm thu từ 130 mmHg trở lên hoặc huyết áp tâm trương từ 80 mmHg trở lên. (Nguồn: www.heart.org)

Tăng huyết áp - kẻ sát nhân thầm lặng.

2. Nguyên Nhân Gây Tăng Huyết Áp Ác Tính

Tăng huyết áp ác tính thường xảy ra ở những người đã có tiền sử bị cao huyết áp. Bệnh cũng phổ biến hơn ở nam giới và những người hút thuốc lá. Những người có chỉ số huyết áp thường xuyên trên 140/90 mmHg có nguy cơ cao đối mặt với tình trạng tăng huyết áp ác tính. Theo một đánh giá lâm sàng năm 2012, có khoảng 1-2% số người bị tăng huyết áp tiến triển thành tăng huyết áp ác tính.

Ngoài ra, một số tình trạng sức khỏe cụ thể cũng có thể gây ra tăng huyết áp ác tính, bao gồm:

• Rối loạn chức năng thận hoặc suy thận: Thận đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa huyết áp, do đó các vấn đề về thận có thể dẫn đến tăng huyết áp.
• Sử dụng các chất kích thích hoặc thuốc: Một số loại thuốc như cocaine, amphetamine, thuốc ngừa thai hoặc thuốc ức chế monoamin oxydase có thể làm tăng huyết áp.
• Tiền sản giật: Tình trạng này thường xảy ra ở phụ nữ mang thai từ tuần thứ 20 trở đi, nhưng đôi khi có thể xuất hiện sớm hơn hoặc thậm chí sau khi sinh.
• Chấn thương tủy sống: Chấn thương tủy sống có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh giao cảm, gây ra tăng huyết áp.
• Hẹp động mạch thận: Sự thu hẹp của động mạch thận có thể làm giảm lưu lượng máu đến thận, kích hoạt hệ thống renin-angiotensin-aldosterone và gây tăng huyết áp.
• Hẹp van động mạch chủ: Hẹp van động mạch chủ làm tăng áp lực lên tim, có thể dẫn đến tăng huyết áp.
• Không dùng thuốc điều trị tăng huyết áp: Việc không tuân thủ điều trị có thể khiến huyết áp tăng cao không kiểm soát được.

Nếu bạn đang bị tăng huyết áp và xuất hiện bất kỳ triệu chứng bất thường nào, hãy đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được kiểm tra và cấp cứu kịp thời.

3. Triệu Chứng Của Tăng Huyết Áp Ác Tính

Nhiều người thường ví von tăng huyết áp là 'kẻ sát nhân thầm lặng', bởi vì nó thường không có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng rõ ràng nào, nhưng lại gây ra những hậu quả nặng nề cho sức khỏe. Tuy nhiên, khác với các loại tăng huyết áp thông thường, tăng huyết áp ác tính có những triệu chứng rõ ràng hơn, bao gồm:

• Thay đổi thị lực: Mắt có thể bị mờ hoặc xuất hiện các vấn đề về tầm nhìn.
• Tức ngực: Cảm giác bị đè nén hoặc áp lực lên ngực.
• Suy giảm nhận thức: Hay quên, giảm khả năng tập trung.
• Buồn nôn và nôn mửa.
• Tê cứng cơ mặt và tứ chi.
• Khó thở.
• Đau đầu dữ dội.
• Tiểu khó hoặc tiểu ít.

Tăng huyết áp ác tính cũng có thể gây ra bệnh não do tăng huyết áp, một tình trạng ảnh hưởng trực tiếp đến não bộ, với các triệu chứng như:

• Đau đầu dữ dội.
• Nhìn mờ.
• Sa sút trí tuệ.
• Thờ ơ với mọi thứ.
• Co giật.
• Tê hoặc yếu, liệt nửa người.

Trường hợp tăng huyết áp hạ kali máu:

Đây là một thể lâm sàng khá thường gặp và cần đặc biệt lưu ý. Người bệnh gặp phải tình trạng này sẽ rất khó kiểm soát huyết áp và dễ xảy ra những biến cố nguy hiểm như:

• Biến cố do huyết áp khó kiểm soát: Đột quỵ.
• Biến cố do hạ kali máu: Rối loạn nhịp tim, liệt hai chi dưới đột ngột.

Ban đầu, các bác sĩ có thể không đánh giá đúng tầm quan trọng của vấn đề, và cho rằng hạ kali máu là do các nguyên nhân đơn giản hơn như sai sót trong xét nghiệm, sử dụng thuốc lợi tiểu hoặc chế độ ăn uống không đủ kali.

Vì vậy, cần có cái nhìn đúng đắn, nhanh chóng và toàn diện về tình trạng này, tránh bỏ qua những trường hợp có thể chữa khỏi hoàn toàn, và phòng ngừa các biến chứng đáng tiếc có thể xảy ra.

Tăng huyết áp ác tính có những triệu chứng rõ ràng.

4. Biến Chứng Của Tăng Huyết Áp Ác Tính

Tăng huyết áp ác tính có thể gây ra nhiều biến chứng nặng nề lên ba cơ quan chính yếu là tim mạch, thận và não. Nhiều bệnh nhân chỉ phát hiện ra mình bị tăng huyết áp khi đã có biến chứng ở một trong các cơ quan này, nhưng lúc đó thì đã quá muộn.

• Ở tim: Tăng huyết áp có thể gây phì đại thất trái, suy tim, bệnh mạch vành, phình động mạch chủ, loạn nhịp tim và đột tử.
• Ở thận: Tăng huyết áp có thể gây suy thận.
• Ở não: Tăng huyết áp có thể gây đột quỵ (thường là nhồi máu não, ngoài ra có thể xuất huyết não hoặc xuất huyết dưới màng nhện).

Chưa hết, tăng huyết áp còn là nguyên nhân dẫn đến hội chứng chuyển hóa (một hội chứng bao gồm các bất thường trong quá trình chuyển hóa của cơ thể, làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường, bệnh mạch vành và đột quỵ), tổn hại thị lực và giảm sút trí tuệ. Huyết áp càng cao thì nguy cơ xảy ra biến chứng càng lớn.

5. Điều Trị Tăng Huyết Áp Ác Tính

Tăng huyết áp ác tính có thể đe dọa trực tiếp đến tính mạng người bệnh và cần được chăm sóc y tế càng sớm càng tốt để giảm huyết áp xuống mức an toàn và tránh các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.

Phương pháp điều trị thường được sử dụng là dùng thuốc kiểm soát huyết áp đường tĩnh mạch. Điều này giúp thuốc phát huy tác dụng ngay lập tức. Quá trình điều trị sẽ diễn ra trong phòng cấp cứu, sau đó người bệnh sẽ được chuyển sang phòng chăm sóc đặc biệt để theo dõi sát sao.

Khi huyết áp đã ổn định, bác sĩ sẽ kê toa thuốc uống để kiểm soát huyết áp lâu dài. Loại thuốc này sẽ giúp bạn ổn định mức huyết áp tại nhà.

Nếu được chẩn đoán mắc tăng huyết áp ác tính, bạn cần tuân thủ theo tất cả các khuyến nghị của bác sĩ, bao gồm việc thường xuyên tái khám để theo dõi huyết áp và sử dụng thuốc kiểm soát huyết áp đúng liều lượng.

Theo khuyến cáo của Hội Tim mạch học Việt Nam, người bệnh tăng huyết áp cần tuân thủ điều trị và tái khám định kỳ để kiểm soát huyết áp hiệu quả và ngăn ngừa biến chứng. (Nguồn: vnah.org.vn)

6. Phòng Ngừa Cơn Tăng Huyết Áp Ác Tính

Nếu bạn bị tăng huyết áp, điều quan trọng là phải kiểm tra huyết áp thường xuyên. Kiểm tra huyết áp cũng rất quan trọng trong việc duy trì sử dụng thuốc mà không bị quá liều. Ngoài ra, bạn cũng nên cố gắng duy trì một lối sống lành mạnh và tuân theo lời khuyên của bác sĩ.

Dưới đây là một số biện pháp giúp hỗ trợ hạ huyết áp mà bạn có thể tự áp dụng:

• Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh: Hãy thử áp dụng chế độ ăn uống DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) dành cho người tăng huyết áp. Chế độ ăn này bao gồm nhiều trái cây, rau quả, các sản phẩm từ sữa ít béo, thực phẩm giàu kali và ngũ cốc nguyên hạt. Đồng thời, bạn nên tránh và hạn chế các chất béo bão hòa.
• Hạn chế sử dụng muối: Nên tiêu thụ dưới 1,5g muối mỗi ngày nếu bạn trên 50 tuổi hoặc mắc bệnh tiểu đường, tăng huyết áp hoặc các bệnh lý mạn tính khác. Hãy nhớ rằng những thực phẩm chế biến sẵn thường có hàm lượng muối rất cao.
• Tập thể dục tối thiểu 30 phút mỗi ngày: Các hoạt động thể chất như đi bộ, chạy bộ, bơi lội hoặc đạp xe có thể giúp giảm huyết áp.
• Giảm cân nếu bạn thừa cân: Thừa cân làm tăng nguy cơ mắc tăng huyết áp.
• Tập yoga hoặc thiền định để giúp quản lý căng thẳng: Căng thẳng có thể làm tăng huyết áp.
• Bỏ hút thuốc lá: Hút thuốc lá làm tăng huyết áp và làm tổn thương mạch máu.
• Hạn chế đồ uống có cồn: Uống quá nhiều rượu có thể làm tăng huyết áp.
• Theo dõi huyết áp tại nhà: Điều này giúp bạn kiểm soát huyết áp của mình tốt hơn.

Hãy đến cơ sở y tế ngay lập tức nếu bạn cảm thấy mình xuất hiện những triệu chứng bất thường để được cấp cứu kịp thời, tránh các biến chứng làm tổn thương nặng nề đến các cơ quan khác.

Để phòng ngừa tăng huyết áp ác tính một cách tốt nhất, những người đã bị cao huyết áp hoặc nằm trong nhóm đối tượng có nguy cơ bị cao huyết áp nên đăng ký cho mình một gói khám huyết áp tại các bệnh viện uy tín để được thực hiện đầy đủ các biện pháp chẩn đoán từ tổng quát đến nâng cao.

[Tên Bệnh viện] là một trong những bệnh viện hàng đầu tại Việt Nam, có chất lượng toàn diện về trình độ y bác sĩ, cơ sở vật chất và dịch vụ y tế. Cụ thể:

• Đội ngũ y bác sỹ là các chuyên gia đầu ngành có trình độ chuyên môn cao, luôn tận tụy và hết lòng vì lợi ích của bệnh nhân. Với 90% bác sĩ có trình độ trên đại học, 20% là GS, PGS, gần 30% là tiến sĩ, mang đến hiệu quả cao trong điều trị khám chữa bệnh.
• Dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp.
• Hệ thống trang thiết bị hiện đại, hỗ trợ chẩn đoán và điều trị hiệu quả.
• Không gian khám chữa bệnh hiện đại, văn minh, sang trọng và tiệt trùng tối đa.