Nhồi Máu Cơ Tim: Hiểu Rõ Để Phòng Ngừa
Nhồi máu cơ tim (NMCT) là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trong các bệnh lý nói chung và bệnh lý tim mạch nói riêng. Đây là chứng bệnh nguy hiểm và tiềm ẩn nhiều yếu tố rủi ro, tuy nhiên vẫn chưa được quan tâm và phòng ngừa đúng cách.
Nhồi máu cơ tim là bệnh lý nguy hiểm do tắc nghẽn của một hoặc nhiều nhánh động mạch vành nuôi dưỡng cơ tim. Khiến cơ tim không được cung cấp đủ máu và dần hoại tử, gây triệu chứng đau tức ngực dữ dội cho người bệnh. Nếu không được điều trị kịp thời, phần cơ tim hoại tử sẽ tạo sẹo sau vài tuần và tăng nguy cơ biến chứng suy tim. Theo thống kê từ Hội Tim Mạch Học Việt Nam, mỗi năm có hơn 200.000 người Việt Nam bị nhồi máu cơ tim, và con số này ngày càng gia tăng do lối sống ít vận động, chế độ ăn uống không lành mạnh và các yếu tố nguy cơ tim mạch khác [vnah.org.vn].
1. Các Dấu Hiệu Nhồi Máu Cơ Tim
Các dấu hiệu nhồi máu cơ tim thường bị nhầm lẫn hoặc bỏ qua do đó cũng là triệu chứng của nhiều bệnh lý khác. Dưới đây là những dấu hiệu giúp nhận biết cơn nhồi máu cơ tim có thể xảy ra:
1.1. Cơn Đau Thắt Ngực Điển Hình
- Đau như bóp nghẹt phía sau xương ức hoặc hơi lệch sang trái, lan lên vai trái và mặt trong tay trái cho đến tận ngón đeo nhẫn và ngón út. Nhìn chung cơn đau có tính chất giống cơn đau thắt ngực nhưng kéo dài hơn 20 phút và không đỡ khi dùng Nitroglycerin. Theo ACC/AHA, đau thắt ngực do NMCT thường dữ dội và kéo dài hơn so với đau thắt ngực ổn định [acc.org].
- Một số trường hợp đau có thể lan lên cổ, cằm, vai, sau lưng, tay phải, hoặc vùng thượng vị.
- Một số trường hợp NMCT có thể xảy ra mà bệnh nhân không hoặc ít cảm giác đau (NMCT thầm lặng), hay gặp ở bệnh nhân sau mổ, người già, bệnh nhân có tiểu đường hoặc tăng huyết áp. Theo một nghiên cứu trên JAMA Network, NMCT thầm lặng chiếm khoảng 20-40% tổng số ca NMCT và thường khó phát hiện hơn [jamanetwork.com].
- Trong trường hợp đau lan nhiều ra phía sau lưng phải phân biệt với tách thành động mạch chủ.
1.2. Các Triệu Chứng Khác
Các triệu chứng khác có thể gặp là: vã mồ hôi, khó thở, hồi hộp đánh trống ngực, nôn hoặc buồn nôn, lú lẫn… Các triệu chứng của rối loạn tiêu hoá thường gặp trong trường hợp NMCT sau dưới.
*Vã mồ hôi: Do hệ thần kinh giao cảm bị kích thích bởi cơn đau và tình trạng thiếu máu cơ tim. *Khó thở: Do chức năng tim bị suy giảm, gây ứ trệ tuần hoàn phổi. *Hồi hộp, đánh trống ngực: Do rối loạn nhịp tim thứ phát sau NMCT. *Nôn, buồn nôn: Thường gặp trong NMCT thành dưới do kích thích thần kinh phế vị. *Lú lẫn: Do giảm tưới máu não.
1.3. Đột Tử
Đột tử cũng là một trong những hậu quả hay gặp của NMCT cấp. Theo thống kê, khoảng 50% số ca tử vong do NMCT xảy ra trong vòng 1 giờ đầu tiên, thường là do rối loạn nhịp tim nguy hiểm [ahajournals.org].
2. Làm Gì Khi Nhận Thấy Dấu Hiệu Nhồi Máu Cơ Tim?
Khi có dấu hiệu đau ngực, nặng ngực kéo dài trên 5 phút, bạn cần đi cấp cứu ngay
Khi có các biểu hiện nhồi máu cơ tim như trên, nhất là ở người có các yếu tố nguy cơ tim mạch đi kèm, người bệnh cần nhanh chóng đến các bệnh viện có khoa/đơn vị can thiệp tim mạch để được thăm khám và thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán cần thiết như điện tâm đồ, siêu âm tim, xét nghiệm men tim… Điện tâm đồ (ECG) giúp phát hiện các thay đổi đặc trưng của NMCT, siêu âm tim đánh giá chức năng tim và xét nghiệm men tim (Troponin, CK-MB) giúp xác định mức độ tổn thương cơ tim.
Đối với những bệnh nhân đã xác định mắc nhồi máu cơ tim thì cần điều trị chuyên sâu tại các đơn vị cấp cứu chuyên khoa tim mạch. Yếu tố tiên quyết để điều trị các cơn nhồi máu cơ tim là phải chạy đua với thời gian, nhanh chóng giải phóng mạch máu tắc nghẽn càng sớm càng tốt. Các phương pháp điều trị bao gồm sử dụng thuốc tiêu sợi huyết (nếu đến sớm trong vòng vài giờ đầu), can thiệp mạch vành (đặt stent) để tái thông mạch máu bị tắc nghẽn. Theo khuyến cáo của ESC, can thiệp mạch vành nên được thực hiện càng sớm càng tốt, tốt nhất là trong vòng 90 phút kể từ khi bệnh nhân nhập viện [escardio.org].
Việc phòng ngừa NMCT bao gồm kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ tim mạch như tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, tiểu đường, béo phì, hút thuốc lá và lối sống ít vận động. Thay đổi lối sống, chế độ ăn uống lành mạnh và tập thể dục thường xuyên là những biện pháp quan trọng để giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch.